«احتراماً پیرو درج مطلبی با عنوان «آب شور سد گتوند و اشک کشاورزان» در صفحه 7 آن روزنامه وزین در مورخه دوشنبه 25 اردیبهشتماه سالجاری، ضمن تشکر از حسن نظر نویسندگان و هیأت تحریریه که برخلاف برخی رسانهها، امکان و حق پاسخگویی منطقی و به دور از گمانهزنیهای غیرعلمی را برای مجریان و دستاندرکاران پروژههای عمرانی به رسمیت میشناسند، موارد ذیل به استحضار میرسد. در مطلب یاد شده، سه سؤال مشخص و روشن از شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، بهعنوان متولی احداث سد و نیروگاه برقابی گتوندعلیا، پرسیده شده است.
پاسخ سؤالات به تفکیک بدین شرح است:
1- پروژه گتوند علیا بهعنوان بزرگترین پروژه برقابی کشور که در مقیاس بینالمللی نیز یک بنای مهندسی مهم تلقی میگردد، بهمنظور تولید 4500 گیگاوات ساعت انرژی پاک، کنترل سیلابهای فصلی و تأمین آب موردنیاز کشاورزی احداث شده است و واحدهای نیروگاهی آن، همچون واحد اول آن، بهتدریج به بهرهبرداری خواهند رسید. شایان ذکر است که واحد اول از فاز یک نیروگاه تاکنون 60 هزار مگاوات ساعت برق پاک در ساعات پیک تولید کرده است. علاوه براهداف فوقالذکر، اهداف دیگری نیز برای این پروژه نظیر اشتغالزایی متناسب با توسعه کشاورزی منطقه و ایجاد جاذبههای گردشگری (که خود میتواند یکی از محورهای توسعه آتی در منطقه بهحساب آید) پیشبینی گردیده که انشاءالله در آینده محقق خواهند شد.
متأسفانه برخوردهای غیرکارشناسی و گاهی تنگنظرانه با موضوع کیفیت آب سد گتوندعلیا (که نگرانیهایی بحق را در بین کارشناسان ذی صلاح ایجاد نمود)، باعث گردیده تا زحمات 15 ساله بخش بزرگی از جامعه مهندسی کشور و ابعاد و منافع این پروژه ملی به خوبی به مردم معرفی نشود و هماکنون در مقاله فوقالذکر ملاحظه میگردد که مورد تشکیک نیز قرارگرفته است. این در حالی است که به موضوع کیفیت آب سد گتوندعلیا بهعنوان مهمترین دغدغه مسئولین پروژه، به شکل جامع و کم نظیری پرداخته و راهکارهای موردنظر نیز ارائه شدهاند. این راهکارها در قالب مجموعهای شامل تغییرات در سازههای هیدرولیکی، پوشش رسی سازند گچساران (یکی از منابع ایجادکننده نگرانی برای کیفیت آب)، فراهمسازی سیستم انتقال آب از کف مخزن، نصب سیستم پیشرفته پایش مخزن و افزایش توان بهرهبرداری از سد گردیده که بسته به شرایط، مورد استفاده قرار میگیرند. شایان ذکر است که آنچه در بند اول مقاله مذکور بهعنوان نشست در بدنه سد عنوان شده به هیچ وجه صحت نداشته و نشستهای ایجاد شده در پوشش خاکی سازند گچساران رخ داده که با توجه به ساختار تبخیری این سازند، کاملاً قابل پیشبینی بوده و اصولاً مبنای انتخاب این نوع پوشش، انعطافپذیری در برابر نشستهای تکیهگاهی و همینطور قابلیت ترمیم آن بوده است.
2- مکانیابی سد گتوندعلیا توسط مهندسین مشاور داخلی و خارجی، در اوایل دهه 70 انجام گردیده و وجود سازند گچساران در مخزن سد گتوند (با توجه به ساختار زمینشناسی زاگرس) از قبل نیز پیشبینی شده بود. نگرانیهای مطرح شده در رابطه با کیفیت آب، در اثر مشاهده رخنمونهای سطحی لایههای نمک در سازند گچساران در محدوده روستای عنبل که پس از آبگیری در تماس با آب مخزن قرار میگیرند، مطرح گردیده که بهنحوی در مطالعات فاز یک پروژه نیز مدنظر قرار گرفته بود. لیکن با این نگرش که بهدلیل نسبت سود به هزینه بالای پروژه گتوندعلیا اجرای هرگونه راهکار علاج بخشی در اثر بروز مشکلات احتمالی قابل توجیه بوده و از طرف دیگر به جز محور فعلی، یافتن مکان دیگری که بتوان منافع ذکر شده را محقق نمود امکانپذیر بهنظر نمیرسیده است، بررسیهای بیشتر آن به فازهای بعدی پروژه موکول گردید. ضمناً پروژه گتوندعلیا مانند سایر پروژههای ملی دارای مطالعات زیستمحیطی مصوب سازمان محیطزیست است.
3- هرچند سرمایهگذاری قابل توجهی برای احداث پروژه گتوندعلیا تاکنون به انجام رسیده است، لیکن همانطور که اشاره گردید نسبت سود به هزینه این پروژه بسیار قابل توجه بوده بهگونهای که تنها با احتساب سود حاصل از فروش برق تولیدی آن، روزانه بیش از یک میلیارد تومان درآمدزایی ایجاد شده و در مدت بسیار کوتاهی، سرمایهگذاری انجام شده مستهلک خواهد شد. در خاتمه خاطرنشان میسازد کیفیت آب رودخانه کارون در مقطع خروجی از سد گتوندعلیا نه تنها در بیشتر ماههای بعد از آبگیری به میزان قابل توجهی از وضعیت آن طی ماههای مشابه 5 سال اخیر بهتر بوده است بلکه پیشبینی میشود با راهاندازی واحدهای بعدی نیروگاه در آینده نزدیک، ارتقای کیفی بیشتری نیز در آن ایجاد شود. امید است این نوشتار کوتاه پاسخ اطمینان بخشی باشد به همه کسانی که دلسوزانه نسبت به موضوع کیفیت آب سد گتوندعلیا ابراز نگرانی میکنند و با ایجاد زمینه مناسب، حمایت اصحاب رسانه را جهت آشنایی هرچه بیشتر هممیهنان شریف با زحمات خادمان آنها در حوزه صنعت آب و برق کشور فراهم آورده و موجب دلگرمی و آرامش خاطر ایشان شود. در خاتمه از نویسنده مقاله فوقالذکر و سایر اصحاب رسانه دعوت میگردد تا ضمن بازدید از محل پروژه، در جریان آخرین وضعیت آن، بهویژه کیفیت آب خروجی از مخزن قرار گرفته و پاسخ سؤالات و ابهامات خود را با جزئیات بیشتری دریافت دارند.»