تالاب انزلی بدون نیلوفرهایش، تالاب انزلی نیست

به گزارش ایرنا، تالاب انزلی و یا مرداب انزلی با مساحتی حدود 20 هزار هکتار در شمال ایران، واقع در استان گیلان، در بندر انزلی قرار دارد. مرداب انزلی از جالب‌ترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران ایران محسوب می‌شود و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از سوی همسایه‌های شمالی به ایران می‌آیند.

این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ‌یک از تالاب‌های ایران قابل مقایسه نیست و از جمله تالاب‌های بین ‌المللی ثبت ‌شده ایران است. این تالاب از نخستین تالاب‌های ثبت‌شده در معاهده رامسر در سال 1971 میلادی است.

مرداب انزلی از آن‌جایی که یک تالاب بین‌المللی ثبت‌شده است، هم‌اکنون در فهرست مونترال قرار گرفته‌ است. قرار گرفتن در این فهرست به معنای این است که ' تالاب در حال خشک ‌شدن است و به مراقبت نیاز دارد' .

تهدید اکوسیستم مرداب انزلی

نیلوفرها و برگه‌های گل لوتوس در مرداب انزلی معروف است اما به دلیل تغییر در اکوسیستم دریای خزر و روند ریخته‌ شدن فاضلاب‌های خانگی و صنعتی و پساب‌ها به آن دریاچه، باعث صدمه‌ دیدن اکولوژیک مرداب انزلی شده ‌است.

از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌هاست که باعث کاهش عمق این تالاب شده است. همچنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از ‌اراضی حاشیه تالاب به زمین ‌های کشاورزی است.

ژرفای تالاب انزلی

به گفته محمد جواد محمدی ‌زاده، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، ژرفای تالاب انزلی تا پیش از انقلاب، حدود هشت متر بود و امکان صید هفت تا هشت تن ماهی در آن وجود داشت، اما تا تاریخ 13 بهمن 1390، به دلیل افزایش سطح رسوب‌ها، ژرفای این تالاب به یک و نیم تا حداکثر دو متر رسیده است.

پرندگان مهاجر این تالاب

پرندگان مهاجر تالاب انزلی از اواسط شهریور ماه از شمال اروپا و مناطق سردسیر سیبری به ایران و این تالاب زیبا می‌آیند که خوتکا، مرغابی، پلیکان، غاز، قو و غیره از جمله پرندگان مهاجر به این تالاب هستند.

تالاب انزلی پرندگان بومی زیادی دارد که از جمله آنها حواصیل خاکستری، بوتیمار، اگریت و پرندگان دیگرند که در این تالاب مشغول زاد و ولد و زندگی هستند.

امیر عبدوس، رییس اداره کل محیط زیست استان گیلان در این باره گفت:‌ برای احیای تالاب انزلی اعتباری حدود 90 میلیارد تومان در یک برنامه پنج ساله اختصاص داده شد که اجرای این طرح از سال 1389 آغاز شد و در سال اول هفت میلیارد تومان و برای سال دوم هشت میلیارد و 100میلیون تومان اعتبار اختصاص داده شد.

وی گفت: برای سال جاری هنوز ضوابط بودجه ابلاغ نشده و اعتباری هم تخصیص داده نشده است که باید تا پایان دوره پنج ساله رقم اعتبارات تخصیص یافته به 90 میلیارد تومان برسد. این میزان اعتبار مصوبه مجلس است و از محل اعتبارات خاص معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری اختصاص می‌یابد.

عبدوس ادامه داد: براساس طرح احیای تالاب انزلی از زمان آغاز ( سال 1389) تا کنون شش پروژه عملیاتی و 5 پروژه مطالعاتی آغاز شد.

وی افزود: در پروژه‌های مطالعاتی که مهمترین آنها ' پایش اکولوژیک تالاب انزلی ' بود تمام پارامترهای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، فیتوپلانگتون‌ها، آلودگی‌های نفتی و فلزات سنگین داخل تالاب انزلی را به صورت ماهانه از ابتدای شروع طرح تالاب انزلی اندازه گیری کردیم و دراین راستا اولین ایستگاه پایش آن لاین تالاب انزلی نیز راه اندازی شد و در آینده نزدیک هم یک ایستگاه دیگر در داخل تالاب نصب و راه اندازی خواهد شد.

به گفته وی از محل اعتبارات این طرح، پروژه‌های تحقیقاتی دیگری که برای شناخت تالاب انزلی و راهکارهای برون رفت از مشکلاتی که تالاب را تهدید می‌کند تعریف شده و در حال مطالعه است.

عبدوس ادامه داد: همچنین شش پروژه عملیاتی هم دراین طرح تعریف شده که ' احداث چهار دهنه سد رسوب گیر در چهار رودخانه اصلی ورودی به تالاب انزلی ' یکی از آنها است. تعداد رودخانه‌های ورودی به تالاب انزلی 18 تاست که روی چهار رودخانه در حال نصب تله رسوب گیر هستیم .

تله رسوب گیر یک عرصه حدود 10 هکتاری است که رودخانه قبل از اینکه وارد تالاب شود وارد این عرصه استخر مانند می‌شود و برای مدتی در آن باقی می‌ماند و این مدت ماندگاری آب باعث می‌شود رسوبات موجود در آب ته نشین شود و در نهایت سر ریز آن وارد تالاب می‌شود.

این مدلی است که از مطالعات آژانس همکاری‌های بین المللی کشور ژاپن (‌جایکا) در قالب پروژه مدیریتی اکولوژیک تالاب انزلی که فاز دوم آن در حال اجرا است، استخراج شده است.

نمونه این اقدام در تالاب' کوشیرو ' ژاپن انجام شده است ،وضعیت این تالاب زمانی بسیار بدتر وضعیت کنونی تالاب انزلی بود اما اکنون با اجرای این طرح ( ایجاد تله رسوب گیر)‌ وضعیت تالاب کوشرو بسیار مساعد و مناسب است .

عبدوس در ادامه به مهاجرت پرندگان در سال جاری به تالاب انزلی اشاره کرد و گفت: امسال جمعیت پرندگان مهاجر به استان گیلان به خصوص تالاب انزلی تقریبا دوبرابر سال گذشته بود که علت این افزایش مهاجرت سرمای به موقع، بارندگی‌های خوب در استان، حفاظت بهتر از عرصه‌های تالابی، اجرای پروژه‌هایی که در ارتباط با تصفیه خانه‌های پساب‌های صنعتی و حوضه‌های آبریز در بالا دست است که بر این اساس بار آلایندگی ورودی به تالاب انزلی بسیار کاهش یافت.

وی ادامه داد: حدود 30 سال زباله شهر انزلی و روستاهای اطراف آن در بخشی از تالاب انزلی دپو می‌شد که با پیگیری‌ها و اقدامات قضایی محیط زیست استان، شهرداری ان مکان را تعطیل کرد و در حال حاضر تمام زباله‌های شهر انزلی به کارخانه کمپوست انزلی منتقل میشود.

جایگاه جغرافیایی

تالاب انزلی، در ساحل جنوب غربی دریای خزر، در غرب دلتای سفید رود و در جنوب بندرانزلی، در استان گیلان واقع شده و از قسمت غرب به شهر کپورچال و روستای آبکنار، از جنوب به صومعه سرا و بخش‌های رشت محدود شده است.