اسم هریک از تکنولوژی‌های نوین که می‌آید، معمولا همه ما به سرعت یاد جهان توسعه‌یافته می‌افتیم. یعنی تصور رایج آن است که جهان‌اولی‌ها مشتریان حتمی و اولیه فن‌‌آوری‌های نوین هستند. اما در این میان استثناهایی هم وجود دارد. موبایل بانکینگ یا بانکداری با استفاده از تلفن همراه یکی از این استثناهاست.
نتایج یک نظرسنجی که چندی پیش در سایت خبری مالزیا کینی (malaysiakini) منتشر شده بود، نشان می‌دهد که آسیایی‌ها بیشتر از مردم دیگر نقاط جهان برای خرید اینترنتی و امور بانکی از تلفن همراه استفاده می‌کنند.
براساس این نظر سنجی چهارکشور آسیایی کره جنوبی، سنگاپور، هنگ‌کنگ و مالزی در صدر استفاده‌کنندگان تلفن همراه برای عملیات بانکی قرار دارند: 38.5 درصد از کاربران در کره جنوبی، 32.6 درصد در سنگاپور، 30 درصد در هنگ‌کنگ و 25.4 درصد در مالزی از تلفن همراه خود برای انجام امور بانکی و خرید اینترنتی استفاده می‌کنند.
کشورهای اسپانیا، چین، ایالات متحده آمریکا، برزیل، انگلیس و سوئد در این رده بندی پس از این چهار کشور آسیایی، قرار دارند.
البته این فقط نتایج نظرسنجی یک سایت خبری است و دلیلی بر عدم محبوبیت Mbanking در دیگر نقاط دنیا نیست.
بانکداری با موبایل تا همین اواخر یعنی تا سال 2010 از طریق پیام کوتاه و یا تلفن‌های تحت وب انجام می‌شد. موفقیت اولیه اپل و آی فون در رشد سریع گوشی‌های تلفن همراه مبتنی بر سیستم عامل اندروید گوگل سبب افزایش استفاده از برنامه‌های کلاینتی و دانلود آنها بر روی گوشی‌های تلفن همراه شد. امروزه بیش از 40 میلیون نفر در سرتاسر جهان از خدمات پولی تلفن همراه استفاده می‌کنند که این میزان همچنان رو به رشد است. بر اساس تحقیقات mBlox «شبکه معاملات با تلفن همراه»؛ 25 در صد کاربران تلفن همراه در آمریکا و 37 درصد آنان در بریتانیا استفاده از خدمات بانکداری با تلفن همراه را انجام می‌دهند.
اما اگر چه خدمات بانکداری از طریق تلفن همراه در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، فاکتور‌هایی مانند در دسترس بودن شعب بانکی، تعدد دستگاه‌های خود‌پرداز و صرافخانه‌ها رقبای بزرگی بر سر راه رشد بانکداری با تلفن همراه در این کشورهاست.
پیشتازان موبایل‌بانکینگ
موبایل‌بانکینگ این شیوه نوین از بانکداری با استقبال روزافزون کاربران مواجه است. آمارها حاکی از آن است که در سال 2010 کاربران خدمات بانکی تلفن همراه افزایش بیش از صد درصدی نسبت به سال‌های قبل داشته است: 150درصد در چین، 110درصد در برزیل ، و بیش از 100 درصد در ایالات متحده آمریکا.
اما شاید جالب‌ترین نکته در این میان، رشد 200 در صدی کاربران بانداری با موبایل در کشور کنیا باشد. کشوری که اتفاقا از نظر زیرساختی پیشرفته نیست.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این جنبه از استفاده از تلفن همراه بیشتر در کشور‌هایی مورد علاقه است که بخش عظیمی از جمعیت آنها به بانک دسترسی ندارند. در این گونه کشور‌ها بانک‌ها اغلب در شهر‌های بزرگ قرار گرفته‌اند و مشریان آنها مجبور به طی هزاران مایل مسافت برای رسیدن به نزدیکترین شعبه بانک هستند. در واقع ظهور و رشد معاملات بانکی از طریق تلفن همراه در قسمتی از جهان در حال توسعه که با کمبود بانک یا دستگاه خود‌پرداز روبه‌رو است؛ معنای کاملا جدید و متفاوتی به نقل و انتقالات پولی داده است. برنامه‌های کاربردی پولی تلفن همراه که به عنوان یک ابزار قوی مالی در مناطق روستایی و دور افتاده جهان پدیدار گشته است؛ به فرد اجازه می‌دهد تا بدون دسترسی به بانک حواله‌های خود را ارسال و صورت حساب‌هایش را پرداخت کند.
«حدود یک میلیون مصرف‌کننده در جهان وجود دارد که در عین داشتن تلفن همراه هیچ دسترسی به حساب بانکی ندارند.»
گاوین کروگل مدیر استراتژیک بانکداری با تلفن همراه گروه صنعتی جی‌اس‌ام (گروه صنعتی 800 اپراتور بی‌سیم) در کنگره جهانی سالانه موبایل که سال پیش در بارسلونای اسپانیا برگزار شد، این مطلب را گفته است. این واقعیت نشان می‌دهد که اپراتورهای موبایل از این «فرصت بزرگ» به راحتی نمی‌گذرند.
با چنین رویکردی است که توسعه استفاده از خدمات بانکداری با تلفن همراه که حدود شش سال پیش در فیلیپین و آفریقای جنوبی با 8.5 و 4.5 میلیون نفر کاربر آغاز گشت، همچنان ادامه دارد. به‌گونه‌ای که امروزه آفریقا و آسیا فعال‌ترین مناطق برای توسعهMbanking هستند. بر اساس آمار جی اس ام هر روزه حدود 18 هزار کاربر متقاضی استفاده از خدمات بانکداری تلفن همراه در اوگاندا، 15 هزار نفر در تانزانیا و 11 هزار نفر در کنیا به این میزان افزوده می‌شوند.
رج سوارت مدیر اجرایی فاندامو (یک شرکت ارائه دهنده برامه‌های کاربردی تلفن همراه) در این زمینه می‌گوید: از آنجاییکه پرداخت یک صورت حساب ساده بسیار زمانگیر است، بانکداری با تلفن همراه می‌تواند زندگی مردم بخش‌هایی از آفریقا را ساده‌تر کند. برای بسیاری از این مردم پرداخت یک صورت حساب حدود یک روز زمان می برد؛ شما باید حضوری به بانک مراجه کنید و در صف‌های طولانی بایستید. پس تعجبی ندارد که مردم از این روش جدید استقبال کنند.
علاوه بر برخی کشورهای آفریقایی چون اوگاندا، تانزانیا، کنیا و گواتمالا و همچنین مکزیک، افغانستان کشور دیگری است که در این عرصه بسیار فعال ظاهر شده است.
چندی پیش پلیس ملی افغانستان به کمک اپراتور «روشن» سیستمی را راه‌اندازی کرد که بتواند حقوق کارمندان خود را از طریق گوشی‌های تلفن همراه شخصی‌شان پرداخت کند. آنها مدعی هستند از این طریق می‌توانند به کاهش فساد مالی کمک کنند.
گفته می‌شود این سیستم بیشتر برای افسرانی سود‌مند است که در گذشته به علت فساد و دستکاری مالی حقوق خود را به طور کامل دریافت نمی‌کردند: «این افسران پلیس پس از دریافت حقوق الکترونیکی خود از افزایش 25 تا 30 درصدی آن بسیار شگفت زده شدند.»
