انقلاب لیبی بهخاطر واکنش حکومت نظامی قذافی، خیلی زود به خشونت کشیده شد و به جنگ داخلی بدل گشت. قذافی و پسرانش از زمین و هوا مخالفان را مورد حمله قرار دادند. تاریخ کمتر به یاد دارد که حکومتی مردم خودش را با جنگنده بمباران کند. پاسخ مردم هم به این همه بیرحمی، کشتن قذافی به وحشیانهترین شکل ممکن وسط خیابان و مقابل چشم همه بود.
با گذشت یک سال و نیم از انقلاب لیبی، هفته گذشته مردم این کشور نخستین ثمره شیرین آن را تجربه کردند و برای نخستین بار در نیم قرن گذشته، شاهد برگزاری یک انتخابات آزاد بودند. درحالیکه همه منتظر بودند که نتیجه این انتخابات هم مانند انتخاباتهای یک سال گذشته در کشورهای عربی تازه انقلاب کرده، پیروزی اخوانالمسلمین یمن باشد، این گروه در جایگاه دوم قرار گرفت.
نتایج اولیه شمارش آرا نشان میدهد که ائتلافی ملی لیبرال، به رهبری محمود جبرئیل تکنوکراتی که برای مدتی در سال گذشته نخستوزیری دولت موقت بعد از انقلاب در لیبی را بهعهده داشت، پیروز انتخابات شدهاست. اکنون با روشنشدن نتایج انتخابات دو پرسش مطرح میشود؛ اول اینکه چرا یک حزب اسلامگرا برخلاف مصر و تونس و مراکش، در انتخابات لیبی پیروز نشدند؟
و دوم اینکه برنده این انتخابات چگونه چنین دستاوردی بهدست آورد؟ برای پاسخ به این سؤالات ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که ائتلاف ملیگرای لیبرالی که تا اینجا بهعنوان برنده انتخابات معرفی شده، در کسب اکثریت آندسته از کرسیهایی موفق بوده که برای نامزدهای حزبی کنار گذاشتهشدهاست. ائتلاف نیروهای ملی به رهبری محمود جبرئیل اکثریت 80کرسی حزبی، از پارلمان 200عضوی لیبی را بهدست آوردهاند، اما معلوم نیست که کرسیهای مخصوص نامزدهای مستقل هم به نامزدهای این ائتلاف برسد یا نه.
اخوانالمسلمین لیبی برخلاف اخوان مصر هیچ سازماندهی و تشکلی نداشتهاند. در زمان حکومت قذافی با هر تشکل سیاسی، مذهبی و مدنی بهشدت برخورد میشد و اعدام ابتداییترین مجازات برای سازماندهندگان چنین تشکلهایی بود. اخوانالمسلمین در لیبی سابقهای طولانی دارد و از سال 1951در این کشور حضور داشته اما بعد از قدرت گرفتن قذافی این سازمان تقریبا متلاشی شد.
در زمان قذافی داشتن ریش یا ابراز عقیده مذهبی و غیرمذهبی جنایت بهحساب میآمد. این یکی از دلایل عدمموفقیت اخوانالمسلمین لیبی در این انتخابات بود. از سوی دیگر لیبیاییها بهشدت استقلالطلب هستند. در روزهای منتهی به انتخابات شایعه کمکهای مالی خارجی به اخوانالمسلمین این کشور و همچنین پیروزی اخوانیها در کشورهای همسایه یعنی مصر و تونس، بسیاری را در لیبی نسبت به گسترش یک الگوی خارجی به این کشور نگران کرد؛ بهویژه آنکه مداخلات قطر در تحولات اخیر لیبی، مردم و سیاستمداران این کشور را نسبت به کشورهای عربی حساس و آنها را از این کشورها دور کردهاست.
از سوی دیگر مردم لیبی بهدلیل ساختار بدوی جامعه و گرایشهای قدرتمند قبیلهای، در چارچوب همین گرایشهای قومی و قبیلهای در نخستین انتخابات آزاد تاریخ خود رأی دادند. ائتلافی که برنده انتخابات شده ائتلافی گسترده متشکل از 150گروه با تفکرات کاملا متفاوت، از اسلامگرا تا سکولار، از سیاستمدار کهنهکار سابق تا رهبران قومیقبیلهای است. همین گستردگی پایگاه و عقیده باعث شد تا نامزدهای این ائتلاف بیشترین رأی را در انتخابات بهدست آورند.
مردم لیبی نخستین تجربه انتخاباتی خود را درحالی پشت سر گذاشتند که هیچ کس نمیداند نتیجه آن برای روند دمکراسی که پدیدهای کاملا جدید در این کشور است، چه خواهد بود. این نخستین گام لیبی برای آموختن این اصل است که به جای تفنگ از طریق صندوق رأی بهدنبال خواستههایشان باشند.