معافیتی که اجرایی شدن آن در سراسر کشور با وجود بحران نقدینگی در حوزه چاپ و نشر کتاب می‌تواند مانعی بزرگ از تغییر کاربری بسیاری از کتابفروشی‌های قدیمی و مراکز عرضه کتاب و تأسیس و راه‌اندازی کتابفروشی‌های جدید در سطح کشور به‌ویژه پایتخت شود.
تصویب معافیت کتابفروشی‌ها از مالیات
در سال 1380مصوبه‌ای تصویب شد که براساس آن مؤسسه‌های انتشاراتی و کتابفروشی‌ها و مراکز مطبوعاتی و فرهنگی مشمول معافیت مالیاتی شوند اما این موضوع در همان سال‌های اولیه با اختلاف نظرهایی میان مسئولین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت اقتصاد بر سر تفسیر برخی از بندهای این مصوبه بی‌سرانجام باقی ماند و شکل اجرایی پیدا نکرد چرا که از دیدگاه سازمان امور مالیاتی قانون معافیت فعالیت‌های فرهنگی از پرداخت مالیات، ابهام‌هایی را به همراه داشت و امروز بعد از گذشت یک دهه از تصویب آن، این موضوع همچنان با اختلاف نظر دو وزارتخانه بر سر تفسیر بند «ل» ماده 139، روند اجرایی به‌خود نگرفته است. این در حالی است که بهمن دری، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس نمایشگاه کتاب تهران در حاشیه بازدید از اهالی رسانه در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری از معافیت مالیاتی کتابفروشی‌ها و مراکز فرهنگی کشور با پیگیری‌های رئیس‌جمهور و اجرایی شدن آن در سال 91خبر داد.
زمان اجرای معافیت مشخص نیست
یک‌ماه بعد درست در روزهای پایانی خردادماه سال‌جاری، داریوش رضوانی مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی نیز از پیگیری‌های این معاونت برای اجرایی شدن طرح معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان کشور خبر داد و گفت: اجرای معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان آیین‌نامه اجرایی لازم دارد که تدوین این آیین‌نامه بر عهده وزارت اقتصاد و دارایی است تا برای اجرایی شدن به سازمان مالیاتی کشور ابلاغ شود.
وی در ادامه صحبت هایش گفت: «از آنجا که یک سوی این امر معاونت فرهنگی و سوی دیگر آن وزارت اقتصاد و دارایی است نمی‌توان زمان دقیقی را برای آن اعلام کرد.» و به این ترتیب آب پاکی بر دستان ناشران و کتابفروشان ریخته شد تا امید چندانی به اجرای این طرح در سال‌جاری نداشته باشند درحالی‌که اجرای این طرح به‌خودی خود می‌تواند جهش بزرگی در رونق و توسعه فرهنگی و هنری کشور و نیز تأثیر چشمگیری بر رونق کسب و کار ناشران و کتابفروشی‌ها و افزایش سرانه مطالعه در کشور داشته باشد.
کتابفروشان در انتظار رأی هیأت وزیران
اما چند روز بعد، هفتم تیرماه، محمود آموزگار دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان از ادامه پیگیری معافیت مالیاتی کتابفروشی‌ها و مشخص نبودن زمان اجرایی شدن طرح معافیت مالیاتی کتابفروشان به خبرگزاری مهر خبر داد و گفت: تا امروز خبر و اطلاعات جدیدی در این‌باره به‌دست ما نرسیده و هیچ دستوری به وزارت ارشاد و اتحادیه ابلاغ نشده است. وی اضافه کرد: براساس قانون روند پیشروی این طرح به این شکل است که رئیس‌جمهور پیشنهاد خود را به هیأت وزیران ارائه می‌کند و درصورت تصویب در هیأت وزیران به سازمان‌های مربوط ابلاغ خواهد شد به همین دلیل به‌نظر می‌رسد دستور رئیس‌جمهور هنوز ابلاغ نشده و ما منتظر تصویب آن در هیأت وزیران هستیم تا معافیت مالیاتی کتابفروشان به‌صورت قانونی قابلیت اجرایی پیدا کند.
این در حالی است که دری معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی که با خبرنگاران در محل برگزاری نمایشگاه کتاب داشت به این نکته اشاره کرد که مشکلات و اختلاف نظرهای مطرح شده میان دو وزارتخانه اقتصاد و ارشاد در قالب یک بسته پیشنهادی از طریق وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ریاست‌جمهوری پیشنهاد شده که با دستور رئیس‌جمهور دیگر نیازی به استفساریه در مجلس شورای اسلامی و طرح در کمیسیون فرهنگی وجود ندارد. در نتیجه بر این اساس کتابفروشی‌ها و حتی کسانی که لوازم التحریر می‌فروشند و کار فرهنگی انجام می‌دهند در سال‌جاری از معافیت مالیاتی برخوردار خواهند شد.
و حالا با پایان یافتن مدت زمان ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی تا پایان تیرماه سال‌جاری و همزمان با انتشار خبر اجرایی شدن معافیت مالیاتی کتابفروشان از امسال و عدم‌اعلام نظر هیأت وزیران درباره پیشنهاد رئیس‌جمهور، بسیاری از کتابفروشان با چشمانی نگران در انتظار موعد رسیدگی به وضعیت‌های مالیاتی کتابفروشی‌ها هستند تا ببینند سرانجام طرح معافیت آنها به‌طور کامل از سوی نهادهای ذی‌ربط اجرایی می‌شود یا خیر!
تعطیلی کتابفروشی‌ها ماحصل اختلاف نظر دو وزارتخانه
در طول دهه گذشته اظهارنظرهای مختلفی درباره خسارت‌هایی که پرداخت مالیات به کتابفروشان و ناشران تحمیل می‌کند، از سوی کارشناسان، صاحب‌نظران و اصحاب نشر در رسانه‌های مختلف چاپی و الکترونیکی مطرح شده، کتابفروشی‌های زیادی در سراسر کشور به‌دلیل بحران‌های نقدیندگی تعطیل شده و یا تغییر کاربری داده‌اند. در ماه‌های اخیر نیز با توجه به افزایش قیمت کاغذ و هزینه‌های جاری ناشران و کتابفروشی‌ها از قبیل پرداخت عوارض، بیمه، تعرفه‌های پستی و قبوض برق و گاز، بارها از سوی صاحبان این صنف اعلام شده که کتابفروشی‌ها و ناشران توان پرداخت مالیات را ندارند و این مسئله می‌تواند ادامه روند کاری آنها را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد به‌گونه‌ای که ادامه فعالیت‌های فرهنگی و هنری و انتشاراتی را برای آنها با خطر بزرگ تعطیلی و خانه‌نشینی روبه‌رو می‌کند؛ خطری که با توجه به سرانه مطالعه در کشور، وضعیت نشر در کشور را از آنچه هست بد و بدتر می‌کند.
کتابفروشان بر سر دو راهی
متأسفانه در دهه گذشته تفسیرهای متفاوت و پرتناقضی از قانون معافیت ناشران و کتابفروشان طرح شده که همین مسائل خود به بزرگ‌ترین مانع برای اجرایی شدن این مصوبه به‌صورت کامل و جدی تبدیل شده است. این موضوع موجب شده تا در سال‌های گذشته و امروز مشکلات زیادی برای قشر فرهنگی کشور و اصحاب ادب و فرهنگ به وجود آید. درحالی‌که تصویب آن می‌تواند به بزرگ‌ترین عامل تشویق و ترغیب کتابفروشان و دیگر مراکز فرهنگی کشور برای ادامه فعالیت‌ها و جذب سرمایه‌های انسانی و مالی جوان و تازه برای ارائه آثار ارزنده و درخور به ویترین کتابفروشی‌های کشور منجر شود. باید منتظر بود و دید امسال با فرارسیدن موعد رسیدگی به اظهارنامه‌ها و وضعیت مالیاتی ناشران و کتابفروشی‌ها، چه سرنوشتی در انتظار کتابفروشی‌ها در سطح کشور است.
