این سخن امام همامی است که شیعیانش افتخار جعفری بودن را دارند. نقش بی‌بدیل امام صادق(ع) در شکل‌دهی به فرهنگ و هویت شیعی همچنان از پس سده‌های متمادی تا به امروز در جامعه اسلامی ساری و جاری بوده است. پرونده فراروی شما نگاهی است به سیره علمی و فرهنگی امام صادق(ع) و همچنین چگونگی تداوم آن در میراث بران امروز حوزوی‌اش.
شیعه فراز و فرودهای زیادی را در سیر تاریخی خود پیموده است. نگاهی دقیق و کاوشگرانه به این سیر پرپیچ‌وخم نشان از رشته پیوسته امامت دارد؛ به این معنا که شیعه از همان نخستین جوانه‌های شکل‌گیری‌اش در پرتو زعامت و هدایت امامان قرار داشته است. با این حال در عصرهای نخستین تاریخ شیعی که مصادف با دوران امامت امام‌علی(ع)، امام‌حسن(ع)، امام‌حسین(ع) و امام‌سجاد(ع) بود به دلایل گوناگون فرصت چندانی برای بالندگی این جریان وجود نداشت تا اینکه در عصر امام‌باقر(ع) و به‌ویژه دوران امام‌صادق(ع) فرصتی مناسب برای گسترش و قوام اندیشه و معارف شیعی فراهم شد. در واقع در این زمان است که شیعه از پراکندگی و تشتت خارج می‌شود و نظمی اجتماعی و معرفت‌شناختی پیدا می‌کند.
این دوران را می‌توان عصر نضج هویت شیعی قلمداد کرد؛ هویتی که سبب شد شیعیان آگاهانه‌تر و مسئولانه‌تر در عرصه تاریخ پدیدار شوند و نقش ماندگاری از خود در تاریخ اسلام بر‌جای گذارند. مجموع مجاهدت‌های امام‌صادق(ع) در پی‌افکندن بنیانی استوار برای شیعیان همچنان در طول تاریخ اثر‌گذار بود. از نوآوری‌های کلامی و فقهی امام گرفته تا تأملات فلسفی و علمی ایشان همه و همه شالوده‌ای فراهم آوردند برای شکل‌گیری و پیدایی نخستین هسته‌های حوزه‌های علمیه در جهان تشیع. بر این اساس می‌توان حوزه‌های علمیه را میراث‌دار سنتی دانست که بنیانگذارش کسی جز صادق آل‌محمد(ص) نبود.
جدال احسن با مخالفان و فراگیری علوم روز، از مهم‌ترین دستاوردهای این مکتب بود. با وقوع انقلاب اسلامی و اشتیاق بازگشت به احکام و معارف اسلامی، یک‌بار دیگر اهمیت حوزه‌های علمیه به‌عنوان میراث‌دار مکتب امام‌صادق(ع) در کانون توجه قرار گرفت و لزوم تحول در آن به بحث و گفت‌وگو گذاشته شد. امروز نیز حوزه‌های علمیه می‌کوشند تا با برخورداری از این افق تاریخی به علوم و مباحث روز نیز مجهز شوند تا بتوانند تحولی ژرف در عرصه اندیشه و معارف شیعی پدید آورند.
حوزه‌های علمیه تهران نیز از دیرباز نقشی بی‌بدیل در پیشبرد علوم دینی داشته‌اند چه آنکه افزون بر «منقول»، «معقول» را نیز در دستور کار فراگیری داشته‌اند به‌گونه‌ای که تهران مرکز فلسفه و فقه بود. اینک در آستانه سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه استان تهران قرار داریم. امروز طلاب علوم دینی استان تهران در مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری گردهم می‌آیند و با بیانات حضرت آیت‌الله مجتبی تهرانی سال تحصیلی جدید خود را در شب شهادت بنیانگذار مکتب جعفری آغاز می‌کنند.
