در آخرین روزهای سال گذشته در خبرها دیدیم که یکی از دانشجویان ایرانی دانشگاه مولتی‌مدیا در مالزی به نام «احسان دهقان» بر اثر ابتلا به تب دنگی یا دانگ فوت شده است.
دهقان که دانشجوی سال آخر رشته تجارت الکترونیک در دانشگاه مولتی‌مدیا بود، را می‌توان اولین قربانی ایرانی بیماری تب دنگی در سال‌های اخیر دانست.این بیماری در ایران دیده نشده اما شمار مبتلایان به این بیماری که از پشه‌ای به نام آئدس به انسان منتقل می‌شود، در مناطق مختلف شرق آسیا به طرز نگران کننده‌ای افزایش یافته است.
این در حالی است که تنها در یک هفته گذشته به غیر از آقای دهقان، 3 نفر که 2 نفر آنها از اهالی کوالالامپور پایتخت مالزی بوده‌اند، توسط این پشه آلوده و کشته شده‌اند. شمار مبتلایان به این بیماری نیز در حد قابل توجهی افزایش یافته است.
به طوری که طی هفته گذشته حدود یک هزار نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. در اندونزی هم آمار مبتلایان به بیش از 2500 نفر رسیده است. هند، فیلیپین و پاکستان هم از این بیماری درامان نمانده‌اند.
پشه ناقل بیماری دنگی، نوعی پشه با خطوط مشکی رنگ است که به ببر آسیایی شهرت دارد. البته تعداد افرادی که توسط این پشه در جهان کشته می‌شوند با تعداد افرادی که توسط ببر یا دیگر گربه‌سانان، مورد حمله قرار می‌گیرند، قابل قیاس نیست.
معمولا زمانی تب دانگ گسترش می‌یابد که تعداد پشه مزبور زیاد شود و این زمانی اتفاق می‌افتد که آب‌های فراوانی به صورت راکد رها شده باشند و رعایت بهداشت محیط به دقت انجام نگرفته باشد. ویروس دانگ که در کشورهای استوایی در سرتاسر عالم گسترده است در سال 1980 برای اولین بار وارد کشور آمریکا شد.
اما اخیراً اپیدمی‌هایی در جنوب چین ، تایوان و شمال استرالیا داشته است که موید انتشار این بیماری به نواحی غیر استوایی است و به همین خاطر نگرانی از آن فراگیر شده است.
این بیماری محدوده وسیعی را از آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا در اختیار دارد که در برخی سال‌ها گسترش آن تلفات سنگین انسانی برجای گذاشته است. ابتلا و تلفات ناشی از تب دنگی در مقایسه با آنفلوآنزای مرغی که همزمان در برخی از کشورهای منطقه جاری و ساری است، بسیار فراگیرتر و کشنده‌تر است.
بزرگترین تلفات دنگی در سال 1981 در کوبا به وقوع پیوست و 100 هزار نفر را آلوده کرد که از این تعداد 168 نفر کشته شدند. در سال 1994 هم در کشور همسایه ما پاکستان، تب دانگ اپیدمی شد. گفته می شود سالانه 100 میلیون نفر توسط این پشه گزیده می‌شوند که 250 هزار نفر در سال با نوع حاد آن مواجه می‌شوند.
تاکنون 4 نوع پشه دنگی در جهان شناسایی شده که به دنگی یک، دو، سه و چهار موسوم هستند که بر اساس نقاط جغرافیایی گسترده شده‌اند. علائم این بیماری با سردرد، کمردرد و پشت درد، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمت‌های مختلف بدن شروع می‌شود.
این بیماری به دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن و کاهش شدید گلبول‌های سفید خون و در موارد حاد ایجاد خونریزی‌های داخلی، از بیماری‌های خونریزی دهنده و مهلک مناطق استوایی به‌شمار می‌رود.
کی می آید؟
تب هموراژیک دانگ از اوایل تابستان تا اواخر پاییز اتفاق می‌افتد، ولی اکثریت موارد از ماه‌های مرداد تا آبان ماه دیده می‌شود. این بیماری هم در شهر و هم در روستا وجود دارد. علت هم می‌تواند حاشیه‌نشینی کنترل نشده در شهرها، عدم وجود سیستم مناسب برای دفع فضولات، افزایش انتشار و تراکم پشه ناقل، عدم کنترل مؤثر و نابود کردن پشه‌ها، افزایش انتشار ویروس دانگ و ضعف بهداشت عمومی باشد.
تب‌های خونریزی دهنده ویروسی، گروهی از بیماری‌ها هستند که به لحاظ ایجاد اختلالاتی در سیستم انعقادی خون دارای علایم خونریزی هستند و به‌همین دلیل مشخصه این بیماری‌ها خونریزی از بعضی نقاط بدن است.
از این بیماری‌ها تب کریمه –کنگو که ناقل آن کنه است، بیشتر در کشور ما دیده شده، اما پشه آئدس که ناقل تب دانگ و تب دره ریف است هم در کشور ما وجود دارد و با توجه به زیاد شدن آمار مبتلایان در کشورهای منطقه لازم است ما نیز با کسب اطلاعاتی در باره این بیماری برای مبارزه با آن آماده باشیم.
علایمی که به ما هشدار می‌دهد
تب دانگ بعد از یک دوره کمون 2 تا 7 روزه اغلب در کودکان و جوانان زیر 14 سال عارض می‌شود. انسان تنها مخزن بیماری است و ابتلا در مناطق فقیر و افرادی که به نحوی با ناقل بندپای عامل بیماری یعنی آئدس اجیپتی (Aedes aegypti) در تماس هستند، دیده می‌شود.
تب به طور ناگهانی شروع شده و به سرعت به 5/39 تا 41 درجه سانتیگراد رسیده و معمولاً با درد پیشانی یا پشت کاسه چشم همراه است و گاهی اوقات درد پشت، مقدم بر تب یا همراه با آن ظاهر می‌شود. جوش‌های منتشر مسطح و ناپایدار در پوست ظاهر می‌شود که در خلال 24 تا 48 ساعت اول شروع تب در اثر فشار سفید رنگ می‌شوند.
نبض ممکن است کند شده و به فاصله کوتاهی دردهای عضلانی و استخوانی ظاهر می‌شود. در خلال روزهای دوم تا ششم تب، تهوع و استفراغ، بزرگی غددلنفی، از دست دادن حس چشایی و بی اشتهایی ممکن است ایجاد شود. غالباً نقاط قرمز پراکنده در پیشانی و دست و پا موجود بوده، خونمردگی‌های خودبخودی ممکن است ظاهر شده و خونریزی و کبودی در محل خونگیری از وریدها متداول است.
سیانوز(کبودشدن دست و پا) محیطی و اطراف دهان ممکن است ایجاد شود. تنفس سریع و اغلب به سختی صورت می‌گیرد. نبض ضعیف، سریع و کشیده بوده و صداهای قلبی ضعیف می‌شود. افت فشار خون و برگ شدن کبد از علائم مهم این مرحله محسوب می‌شوند. بعد از دوره بحرانی 24 تا 36 ساعته؛ دوران نقاهت و بهبودی، در کودکان نسبتاً سریع است.
قبل یا در خلال شوک ممکن است درجه حرارت به میزان طبیعی برسد. در دوره نقاهت، کندی ضربان قلب و ضربان‌های اضافی (اکستراسیستول بطنی) متداول است. بطور غیر معمول عوارض ضایعه مغزی و ناشی از شوک طولانی یا گاهی اوقات خونریزی داخل جمجمه‌ای باقی می‌ماند. در 10 تا 40 درصد بیماران و عمدتاً به‌دلیل نرسیدن به موقع به بیمارستان و مراقبت‌های ویژه و درمان جایگزینی و کمکی، مرگ اتفاق می‌افتد.
پیشگیری بهتر از درمان
لازم است بدانید داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد و درمان براساس علایم بیماری انجام می‌شود و به اصطلاح درمان علامتی است.بنابر این بهتر است به روش‌های پیشگیری توجه و اهمیت زیادتری بدهیم.
پیشگیری و کنترل تب دانگ در ارتباط مستقیم با کنترل پشه ناقل بیماری یعنی آئدس اجیپتی است. در مناطق گرم و حاره به خصوص در مکان‌هایی که مجبور هستند نسبت به ذخیره آب آشامیدنی اقدام نمایند، قراردادن پوشش مناسب ظرف‌های مخصوص ذخیره‌سازی که با ممانعت از تخم‌گذاری توانسته است موجب کنترل ناقل بیماری شود؛ روش مؤثری برای کنترل این بیماری بوده است.
کنترل پشه با برنامه‌های ریشه کنی یعنی کاهش کانون‌های زادوولد پشه و استفاده از لاروکش‌ها و همچنین سمپاشی دقیق هوایی با حشره‌کش ها امکان پذیر است.
آموزش بهداشت، آگاهی جامعه از نقش پشه به عنوان ناقل تب هموراژیک دانگ، توصیف عادت نیش زدن پشه در خلال روز و پیشگیری از گزیده شدن، زادوولد در مخازن آب خانگی و تهییج مردم در کاهش منابع تکثیر پشه از طریق تخلیه آب ظروف به طور منظم؛ نباید فراموش شود.
همین بیماری‌ها هستند که اهمیت استفاده از آب لوله‌کشی به عوض ذخیره آب را به ما یادآوری می‌کنند.
