این در حالی است که آمار نشان می‌دهد که اینگونه طرح‌ها با هزینه پایینی قابل اجراست و دست‌کم در برابر خسارات پس از وقوع سیل رقمی به‌حساب نمی‌آید. با وجود این، سالانه تعدادی زیادی از هموطنانمان بر اثر وقوع سیل جان خود را از دست می‌دهند، آواره می‌شوند یا متحمل خسارات فراوان می‌شوند. آمار نشان می‌دهد که سالانه حدود 225 ایرانی جان خود را بر اثر سیل از دست می‌دهند. اگرچه همانطور که گفته شد باید اقدامات زیرساختی صورت بگیرد تا از این حجم گسترده خسارات مالی و جانی کم شود اما اهالی مناطقی که در معرض سیل قرار دارند نیز می‌توانند پیش، هنگام و پس از وقوع سیل با انجام اقداماتی از شدت خسارات تا حدی بکاهند و از به خطر افتادن جان خود و اعضای خانواده‌شان جلوگیری کنند.
پیش از وقوع سیل
به‌هرحال بدون در نظر گرفتن اموری که انجام آنها به‌عهده مسئولان است، باید خود را برای وقوع حادثه‌ای مانند سیل آماده کرد.
اطلاع از وضعیت آب و هوایی کشور می‌تواند باعث شود تا از رفت‌وآمد غیرضروری درصورتی که احتمال وقوع آبگرفتگی معابر و سیلاب وجود دارد خودداری کنید. اقدام خوبی که از سوی سازمان هواشناسی کشور صورت می‌گیرد پیش‌بینی مداوم و البته هشدارهای لازم در مورد تغییرات جوی است؛ بنابراین خیلی کار سختی نیست که از وضعیت آب و هوای چند روز آینده محل سکونت خود و هشدارهای داده شده آگاهی یابید.
- در سیل اخیر شهرستان بهشهر اعلام شد که فقط 15درصد منازل بیمه بوده‌اند. بنابراین در اولین فرصت منزل خود را بیمه کنید تا درصورت خسارت جبران مافات شود.
- از خانه‌سازی در حریم رودخانه، آن هم با مصالح نامناسب بپرهیزید.
- برای جلوگیری از برگشت آب سیل و فاضلاب از طریق مجاری فاضلاب به داخل منزل، «دریچه‌های کنترل» فاضلاب تعبیه کنید.
- اگر در مناطقی هستید که احتمال وقوع سیل وجود دارد، همیشه در ظرف‌های مطمئن دربسته آب سالم ذخیره کنید. سیل اگرچه با خودش حجم زیادی آب دارد اما خیلی وقت‌ها قطعی آب شهری را نیز سبب می‌شود. داشتن چند عدد کنسرو در خانه همیشه موقع رخداد حادثه حسابی به‌کار می‌آید. جعبه کمک‌های اولیه و چراغ‌قوه نیز از وسایل مورد نیاز هنگام رخ دادن بلایای طبیعی است.
اگر آبگرمکن یا وسایل برقی در معرض سیل قرار دارند، آنها را در جایی بالاتر از سطح زمین قرار دهید.
با استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم، ساختمان خود را ضدآب کنید و دیوارهای زیرزمین را با عایق‌های ضدآب بپوشانید تا جلوی نفوذ آب و آسیب‌های بعدی گرفته شود.
هنگام وقوع سیل
- هنگام وقوع سیل، قانون ارشمیدس را درنظر بگیرید؛ خیلی‌ها تصور می‌کنند هنگام سیل بهتر است سوار بر خودرو شوند و محل را ترک کنند، درصورتی که کافی است کمی راجع به قانون ارشمیدس تحقیق کنند تا بی‌محابا دست به چنین کاری نزنند. قانون ارشمیدس بیان می‌کند که اگر جسمی در یک سیال مانند مایع یا گاز قرار گیرد از طرف سیال نیرویی رو به بالا برابر وزن سیال جابه‌جاشده بر جسم وارد می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر می‌توان گفت که جسم‌های سنگین به‌خاطر نیرویی که آب به آنها وارد می‌کند، به‌راحتی به حرکت درمی‌آیند؛ یعنی تعادل خودرو هنگام حرکت در آب به‌راحتی به هم می‌خورد. ارتفاع بیش از 20سانتی‌متر آب در بیشتر خودروها یعنی غوطه‌ور شدن خودرو، چراکه آب از کف آن بالاتر می‌آید. از سوی دیگر نفوذ آب می‌تواند در قطعات خودرو نیز مشکل ایجاد کند.
- خودروها و وسایل نقلیه محل امنی در مقابل سیل نیستند، اگر وسیله نقلیه شما از حرکت ایستاد (به‌علت فرو رفتن در آب یا گل) فوراً آن را ترک کرده و به مکانی مرتفع بروید.
- اگرچه برای پناه گرفتن از خطر سیل، فرصت زمانی بیشتری نسبت به زلزله وجود دارد اما این زمان تنها چنددقیقه است. اگر خانه شما در محل مرتفعی است و خطر آبگرفتگی شما را تهدید نمی‌کند، نیازی به خروج از منزل نیست وگرنه مناطق کم‌ارتفاع را سریع ترک کنید و به مناطق مرتفع که دور از رودخانه‌ها و نهرها هستند، بروید.
- همیشه این سیل نیست که منجر به مرگ افراد می‌شود؛ آبگرفتگی معابر هم گاهی با خطرات جانی همراه است. نمونه‌اش آبگرفتگی چندوقت پیش بجنورد که مرگ مادر و فرزندی را به‌‌همراه داشت. بنابراین هنگام آبگرفتگی معابر دقت کنید که پا در کجا می‌گذارید و از نهرها و جوی‌های خیابان دور شوید.
- جریان آب، برق، گاز را برای اجتناب از آتش‌سوزی، برق‌گرفتگی و انفجار قطع کنید.
- در آب درجریان، راه نروید چراکه 15سانتی‌متر آب در حال حرکت ممکن است باعث برهم خوردن تعادل شما شود و اگر مجبورید در آب حرکت کنید، از مسیری بروید که آب جریان زیادی ندارد.
- برای اینکه از استحکام زمین جلوی پای خود مطمئن شوید از یک تکه چوبدستی استفاده کنید.
- هرگز از درختان در معرض سیل به‌عنوان محل امن استفاده نکنید.
پس از سیل
- برای اطمینان از سالم بودن آب آشامیدنی حتماً به گزارش اخبار محلی توجه کنید و آب آشامیدنی را قبل از مصرف بجوشانید.
- از سیلاب دور شوید، چراکه این آب ممکن است با روغن، گازوئیل، یا فاضلاب آلوده‌شده باشد یا احتمال دارد در اثر تماس با خطوط نیروی برق زیرزمینی، به جریان برق اتصال کرده باشد.
- مراقب رانندگی در مناطقی که سیلاب عقب‌نشینی کرده است باشید زیرا خیابان‌ها و جاده‌ها ممکن است به خاطر جریان سیل سست شده باشند و بر اثر وزن خودرو فرو بروند.
- لوازم برقی را قبل از استفاده مجدد، کنترل و خشک کنید و درصورتی که شب هنگام به خانه برمی‌گردید در روشن کردن چراغ‌ها و وسایل برقی دقت کنید و حتی‌المقدور ابتدا از چراغ‌قوه استفاده کنید.
- چون سیل باعث خارج شدن مارها از لانه‌هایشان می‌شود بعد از سیل مراقب مارگزیدگی باشید.
