شاید بتوان گفت گروگان‌گیری شورشیان چچنی در مدرسه‌ای در بسلان که منجر به کشته شدن بیش از 100 کودک و نوجوان شد، یکی از خونبارترین حوادث این جمهوری از ابتدای جنگ بوده است.
اما به‌نظر می‌رسد که مسکو و گروزنی به تازگی به توافقاتی در عرصه عادی‌سازی روابط دست یافته‌اند که انتخاب رمضان قدیرف به عنوان رئیس‌جمهور جدید این کشور یکی از افق‌های این توافقات است.
ولادیمیر پوتین درخصوص دلایل انتخاب قدیرف به عنوان رئیس جمهور خطاب به وی اظهار داشت : «من این تصمیم را پس از آنکه شما در چند سال گذشته در پست‌های معاون نخست وزیر و نخست وزیر، اقدامات زیاد و مفیدی انجام دادید، اتخاذ کردم[...]. چچن در چند سال گذشته گام‌های چشمگیر و درخور توجهی به جلو برداشته است [...] از شما می‌خواهم که کار خود را درجهت رونق اجتماعی و اقتصادی این منطقه ادامه دهید.»
هرچند بسیاری با این اظهارات پوتین موافق نیستند و حتی به این مسئله تاکید می‌کنند که رئیس جمهور جدید ( حتی اگر حکومت استبدادی نداشته باشد ) فردی «دیکتاتورمآب» است که برای کنترل بحران‌ها و جلوگیری از خشونت از شیوه‌های نادرست استفاده می‌کند.
در هر حال بنظر می‌رسد اکنون قدیرف پس از «علو آلخانوف»، رئیس جمهور پیشین و مردی که به اعتقاد مسکو بسیار وظیفه شناس بود، در کرملین از احترام بیشتری برخوردار باشد، چرا که وی تمام توان خود را روی قدرت‌های جمهوری و قوانین متمرکز کرده است.
علاوه بر این، وی با داشتن حدود 2هزار محافظ شخصی یکی از قویترین سیاستمداران چچنی بشمار می‌رود. جوانترین رهبر جمهوری چچن 2 سال قبل در رشته اقتصاد و حقوق از دانشگاه مخاچکالا فارغ‌التحصیل شد، اما با وجود این وی را می‌توان در گروه مردانی جای داد که در میان ابزارهای موجود سلاحی پرورش یافته است.
حقوق بشر
از دیگر ابزارهایی که مخالفان قدیرف برای تضعیفش بکار گرفته اند، اتهاماتی است که بر روش‌های وی برای عادی سازی موقعیت کشورش وارد آورده اند. در حقیقت این افراد، بطور بنیادی وی را متهم به نقض حقوق بشر و حقوق شهروندی کرده اند و دلایلی که در این خصوص ارائه داده‌اند، بازداشت‌های غیرقانونی، شکنجه، اخاذی و سرکوب مخالفان است.
همچنین برای ابراز مخالفت با وی، سازمان‌های روسی و بین‌المللی دفاع از حقوق بشر بارها دست به تجمع و تظاهرات زده اند. بیشتر سازمان‌های روسی از جمله « مموریال » و« گروه هلسینکی مسکو » کنفرانس حقوق بشر که اول مارس گذشته توسط خود کادیروف در گروزنی برگزار شد را تحریم کردند.
این سازمان‌ها، این کنفرانس را به عنوان یک اقدام تبلیغاتی قلمداد کردند و «لیودمیلا الکسیوا»، نظامی حقوق شهروندی در زمان شوروی سابق، در خصوص قدیرف اظهار داشت: «وی بزرگترین نقض کننده حقوق بشر در فدراسیون روسیه است.»
علاوه براین، مخالفت با کادیروف تاجایی ادامه یافت که بسیاری وی را متهم به قتل « آنا پولیتکوفسکایا » خبرنگاری که اکتبر گذشته کشته شد، متهم کردند. اگرچه وی از این اتهام تبرئه شد و در پاسخ به این افراد اظهار داشت:«من هرگز زنان را نمی‌کشم.»
این درحالی است که عده‌ای معتقدند درمورد اقدامات وی نباید بدون درنظر گرفتن بافت تاریخی و جمعیتی منطقه بویژه در درگیری‌های میان روسیه و چچن، قضاوت کرد. بطوری که پوتین نیز قدیرف را تنها به عنوان « مرد پرقدرتی» که می‌تواند مسئولیت عادی سازی منطقه استراتژیک شمال قفقاز را به عهده بگیرد، مورد قضاوت قرار داد و وی را به عنوان رئیس جمهور برگزید.
شکست جدایی‌طلبان
به‌طور حتم می‌توان گفت که جدایی طلبان چچن در این جنگ طولانی شکست خورده‌اند. در حقیقت بین سال‌های 2005 و 2006 معروف‌ترین رهبران این گروه، از جمله مسخادوف، سایدولائف و باسائف (مسئول حمله به بسلان) کشته شدند، ده‌ها و ده‌ها فرمانده جنگ طلب خود را تسلیم کردند، حدود 7 تا 8 هزار نیروی مسلح چچن از هم پاشید و حمله‌های آنها هر روز رو به کاهش گذاشت.
رؤسای تاریخی و معروف جدایی‌طلبان از جمله « مووالدی اودوگوف» و «دوکو عمروف » به انزوا کشیده شدند و این گروه از« احمد زاکائف»، یکی از همکاران «مسخادوف» در خارج از کشور، خواست که فعالیت خود که آدم‌ربایی افراد با هدف اخاذی بود را از سر گیرد، این افدام موجب شد که آدم‌ربایی‌های بسیاری در 2 سال گذشته انجام شود.
بازسازی و اقتصاد
در کنار مخالفان قدیرف، بی‌شک وی طرفدارانی هم دارد که تنها به اقداماتی که در راه بازسازی کشور و شکوفایی اقتصاد انجام داده‌است، توجه می‌کنند. از جمله این افراد «یولیا لاتینیتا »، روزنامه‌نگار معروف است که قدیرف را فردی با تحرک، اهل عمل و با توانایی سازماندهی و فرماندهی معرفی کرده‌است. این روزنامه‌نگار در مقاله‌ای که به بررسی اقدامات بازسازی بین سال‌های 2004 تا 2005 می‌پردازد، نشان می‌دهد که چهره گروزنی که تنها از 2 سال قبل بازسازی آن آغاز شده‌است، در حال تغییر است و توانسته مقدار زیادی ذخیره آب و برق داشته باشد.
در این شهر ساختمان‌های جدید ساخته شده و خیابان‌ها و راه‌ها کاملاً بازسازی شده‌اند. 70 مرکز تجاری آغاز به کار کرده اند و بافت مدارس و دانشگاه‌ها (که در زمان شوروی سابق مرکز مطالعات دریایی و نفتی بود ) دوباره گشایش یافته‌اند.
بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها فعالیت خود را از سر گرفته‌اند. در اکتبر گذشته فرودگاه جدید پایتخت چچن افتتاح شد و خطوط جدید راه‌آهن راه‌اندازی شدند. بازسازی دیگر مراکز اصلی چچن مثل گودرمز و آرگون که تبدیل به نیمه ویرانه‌های باقی مانده از جنگ شده بودند، آغاز شده است، بطوری که فرایند بازسازی در این مناطق تشویق سازمان‌های بین‌المللی را برانگیخته است.
علاوه بر این، دیگر، اختلافات گذشته میان مسکو و گروزنی در زمینه اقتصاد وجود ندارد. اگرچه در ابتدا قدیرف برای دریافت کمک هزینه‌ای که مسکو برای چچن در نظر گرفته بود، بارها مجبور به التماس شد.
این کمک هزینه (تا سال 2006)
80 درصد از بودجه چچن را تشکیل می‌داد و این درحالی بود که چچنی‌ها برای حفظ و قوی کردن صلح و ایجاد فضاهای شغلی جدید (از زمان بیکاری شدید 50 درصدی، بیش از 6هزار شهروند بیکار شدند) به 6 برابر این میزان نیاز داشتند.
بنابراین باید فعالیت‌های جدید اقتصادی بویژه در بخش ساختمان سازی آغاز می‌شد. در راه رسیدن به این هدف، پایه‌های صنایع آجر سازی و سرامیک (با سرمایه گذاری چینی‌ها ) گذاشته شد و قدیرف در یک بررسی اقتصادی تاکید کرد که چچن به دلیل وجود حوضچه‌های طبیعی کوهستانی، نیاز به یک شبکه جدید هیدروالکتریکی دارد و با استفاده از این شبکه باید محصولات صنعتی جدیدی مثل برق که از نظر فناوری، پیشرفته باشند را تولید کرد.
علاوه بر این، وی ساخت ساختارهای بزرگ در بخش گردشگری کوهستانی و ایجاد پیست‌های اسکی، مدرنیزه کردن کشاورزی و دامداری مخصوص محیط‌های کوهستانی و فقیر، غنی کردن هزینه‌های فرهنگی بویژه در بخش مدرسه و دانشگاه را از ضرورت‌های توسعه اقتصادی کشور دانست و به این نکته اذعان کرد که با ید به دنبال سرمایه، سرمایه‌گذار و تکنیسین گشت.
نفت
چچن در زمان شوروی سابق از تولید کیفیت بالای نفت خام (4میلیون تن در سال 1991) برخوردار بود. این بخش موجب بکارگیری تکنیسین‌ها و مهندسان بسیاری در سطح شوروی می‌شد و خطوط لوله نفت که باکو را به مراکز نفتی کشور متصل می‌کرد از چچن می‌گذشت.
اما این فعالیت مهم اقتصادی با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن بدست دولت جدایی طلبان و جنگ ویران شد. با وجود این، اکنون در این بخش نیز علائم بازسازی و شکوفایی مشهود است، به‌طوری که در 5 سال گذشته یعنی از زمانی که این بخش دوباره فعال شده، با کنترل چاه‌های نفت موفق شده است بیش از 9 میلیون تن نفت خام سبک با افزایش سالانه تولید کند.
محصول نفت خام به شرکت«گروزنیفت گاز » (Gng ) انتقال می‌یابد. مقر این شرکت در اولین ساختمان بزرگ بازسازی شده گروزنی که در می 2005 افتتاح شد، واقع شده است. 49 درصد از سبد مالی این شرکت متعلق به دولت چچن و 51 درصد به شرکت دولتی روسی «روسنفت» تعلق دارد، که فعالیت‌های این شرکت را کنترل و تنظیم می‌کند و در شرایطی که هم اکنون 60 تا70 درصد از تولید Gng به مسکو می‌رود، قدیرف قصد دارد تمام درآمد این شرکت را به چچن سرازیر کند.
گروزنی در تلاش است تا طرح کنترل Gng و تولیدات مرتبط با آن را اجرا کند. در حقیقت قدیرف از مدت‌ها قبل که چچن منطقه آزاد تجاری بود، با گرفتن حق سرمایه گذاری بدون واسطه و بدون اندازه‌های کنترلی مسکو، خواستار اجرای این طرح شده بود، اگرچه مسکو تاکنون به این درخواست توجهی نکرده است.
از علل این عدم توجه می‌توان به ادامه کنترل مسکو بر نفت چچن و در اختیار داشتن بودجه مرکزی این کشور اشاره کرد. در واقع می‌توان اینطور نتیجه گرفت که تنها نقطه اختلاف نظر میان قدیرف و کرملین اجرایی شدن این طرح است که می‌تواند خوش بینی‌های روسیه را با چالش جدیدی مواجه کند.
در کل، ثبات در چچن در مقابل بی ثباتی بالا، قوم‌گرایی و تاثیرات مشکلات شدید اجتماعی شمال قفقاز و درگیری طولانی میان چچن و شوروی سابق و روسیه امروزی به نوبه خود اقدامی مثبت و درخور توجه است.
علاوه بر این، مبارزه با تروریسم بین‌المللی در محیطی سالم که می‌تواند مانع بی ثباتی منطقه دریای خزر شود از تبعات دیگر این ثبات است. در پایان باید گفت که این ثبات می‌تواند به این جمهوری قفقازی یک صنعت نفتی با امکان رشد و توسعه بالا عرضه کند و نقش مهم کشور را در مورد ترانزیت نفت دریای خزر به‌طرف روسیه و بازارهای اروپایی که به خاطر جنگ، اکنون در اختیار داغستان است را به چچن بازگرداند.
مردی برای کرملین
رمضان قدیرف 33 ساله، جدایی‌طلب سابق چچنی که امروز دیگر جزو مردان مورد اعتماد کرملین بشمار می‌رود، پنجشنبه گذشته (5 آوریل ) به عنوان رئیس جمهور جدید چچن قسم خورد. در این مراسم که با حضور 2 هزار نفر و شمار بسیاری از خبرنگاران برگزار شد، قدیرف 33 ساله قول داد که «صلح و رفاه» را برای جمهوری قفقازی روسیه که از جنگی 10 ساله غرق در خون است، به ارمغان آورد.
رئیس جمهور جدید چچن در گودرمز، شهری در حدود 30 کیلومتری شرق گروزنی، پایتخت این جمهوری، اظهار داشت: «هدف اصلی من بازگرداندن صلح و رفاه به چچن است. احقاق حقوق و آزادی، دشوارترین چالش‌ها را می‌طلبد و من هر روز تمام تلاش خود را در راه رسیدن به این پیروزی بکار خواهم گرفت.»
رمضان قدیرف، پسر احمد قدیرف، مفتی بزرگ سابق چچن است و از سال 2000 تا می2004 که پدرش در یک حمله خونین در استادیوم گروزنی کشته شد، مباشر وی بود.
پس از تصمیم پوتین در سال 2003 که براساس آن، کرملین گفت‌وگو و ملاقات با جدایی‌طلبان و جنگ‌طلبان این جمهوری را به عهده چچنی‌های حامی روسیه گذاشته، قدیرف موفق شد در اوج درگیری‌های میان روسیه و چچن، خود را به چشم کرملین با ارزش نشان دهد.
