هر سریال یا فیلم سینمایی تنها یکبار شانس پخش داشت و اگر بینندهای تماشای یک قسمت را از دست میداد، یا باید تعریف آن را از دیگران میشنید و یا صبر میکرد و در دور بعدی که آن اثر از تلویزیون پخش میشد، میدید که البته این شیوه خیلی هم جواب نمیداد و گاهی حتی تا چندین سال طول میکشید. تا اینکه شبکه یک سیما 24ساعته شد و بخشهای جدید و برنامههای جدید به جدول پخش برنامههای این شبکه راه یافت اما در این میان فضاهایی خالی بهوجود آمد که هم فرصت برنامهسازی برای آنها وجود نداشت و هم ساعاتی به شمار میرفت که کمترین میزان مخاطب را بهخود اختصاص میداد. در آن مقطع زمانی مدیران تلویزیون تصمیم گرفتند در این زمانهای خالی سریالهای شب گذشته را تکرار کرده و برای بار دوم روی آنتن ببرند که اتفاقا جواب داد و مخاطبان از این شیوه خوششان آمد و استقبال کردند.
در ادامه، این روش در برنامههای دیگر نیز مورد استفاده قرارگرفت و با گسترش شبکههای تلویزیونی این تکرار در همه شبکهها رواج پیدا کرد و حتی برخی برنامهها پس از پخش در شبکهای به شبکه دیگر نیز راه یافت؛ به این معنی که اگر مثلا سریالی پیش از این در شبکه یک سیما ساخته شده و پخش شده بود، این بار در یک شبکه دیگر روی آنتن میرفت.
البته طی مدت کوتاهی که از راهاندازی برخی شبکههای جدید گذشته است، این شیوه بیشتر در مورد سریالهای جدید اتفاق میافتاد اما مدتی است که انگار پخش سریالهای قدیمی در دستورکار مدیران تلویزیون قرار گرفته و شبکههای تلویزیونی به شیوهای درهم و بدون هدف و برنامهریزی در آرشیو را باز کرده و هر بار سریالی را برای پخش بیرون میکشند.
البته شنیده میشود که یکی از دلایل این کار کسری بودجهای است که گریبانگیر تلویزیون شده و از آنجا که صداوسیما در تأمین بودجه سریالهای خود با مشکل روبهروست پس سیاست تکرار آثار قدیمی را در دستورکار خود قرار داده و با این شیوه هم خاطرات نوستالژیک مخاطبانش را همواره زنده نگه میدارد و هم آنتن را پر کرده؛ ضمن اینکه رقابت با شبکههای تلویزیونی را هم در دستورکار خود قرار دادهاست.
درباره این اقدام تلویزیون، اسماعیل عفیفه که تهیهکنندگی مجموعههایی نظیر همسایهها، هوای تازه، میعاد در سپیدهدم، فردا دیر است، پس از باران، جوانی، خانهای در تاریکی، رسم عاشقی، میوه ممنوعه، مأمور بدرقه، در مسیر زایندهرود و... را در کارنامه خود دارد، میگوید: در حال حاضر تکرار سریالها در شبکههای اصلی به این شکل است که هر شبکهای تولیدات قدیمی خود را پخش میکند و تولیدات یکدیگر را پخش نمیکنند. فقط شبکه آی فیلم تولیدات همه شبکهها را پخش میکند. البته شبکه آی فیلم با سرعت بسیار بالایی اقدام به پخش آثار نمایشی میکند و با این سرعتی که سریالها را پخش میکند، بهزودی سریالهای ما تمام میشود.
وی معتقد است مدیرانی که این روزها اقدام به تکرار سریالهای قدیمی میکنند هرکدام توجیهی برای خود دارند و شاید یکی از آنها جبران ریزش مخاطبان طی سالهای اخیر باشد. البته پخش سریالهای قدیمی ایراد ندارد، ضمن اینکه این موضوع ناشی از کمبود تولید سریالهای جدید است. اگر این مشکل وجود نداشته باشد، تکرار سریالها بهخودی خود ایرادی ندارد و برای برخی، بسیار هم نوستالژیک است.
عفیفه توضیح میدهد: بازهم تأکید میکنم که تکرار سریالها فینفسه ایراد ندارد اما ما در حال حاضر سریال جدید کم داریم. تولیدات کاهش پیدا کرده و این موضوع قطعا دلایل متعددی دارد. ممکن است این دلایل هم موجه باشد اما قطعا تولیدات کاهش پیداکرده و امروزه دیگر آن سرعتی را که چند سال پیش داشت، ندارد. البته در حوزههایی مانند تلهفیلم قابل پیشبینی بود که روزی ترمزش کشیده شود و ما دیگر شاهد تولید آثار خوب و قابل تأمل نباشیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش عنوان میکند: متأسفانه تولید سریالها مخصوصا امسال بسیار ضعیف شده است و هدف تلویزیون تولید آثار مناسبتی شده که این اقدام خوب نیست و ما باید همچنان تولید آثار الف ویژه، الف و ب را هم داشته باشیم؛ تولید این آثار مقداری کمرنگ شده است.
عفیفه درباره اینکه چقدر کمبود بودجه در این موضوع تأثیر داشته، میگوید: یکی از دلایل، همین کمبود بودجه است. ما که از دور دستی بر آتش داشته و با مدیران ارتباط داریم، میدانیم که بخشی از این ماجرا به کمبود بودجه برمیگردد و مدیران تلویزیون در اینباره باید با هدفگذاری پیش بروند تا جای سریالهای خوب در تلویزیون خالی نباشد.
اما درباره تکرار پیدرپی سریالهای تلویزیونی امیرحسین شریفی، تهیهکننده تلویزیون نیز نظر خود را دارد. او در اینباره اظهار میدارد: تکرار مجموعههای تلویزیونی مخصوصا اگر با فاصله چندساله باشد، خوب است و مخاطب آن را دوست دارد چون هم حس نوستالژیک در او ایجاد میکند و هم اینکه امکان دارد سنش از پخش اول سریال بیشتر شده باشد و مطالب بیشتری از آن دریافت کند؛ مخصوصا اگر سریال، تاریخی باشد.
وی ادامه میدهد: البته در این میان هستند آثاری که در همان پخش اول هم چنگی به دل نمیزنند و مخاطبی جذب نمیکنند؛ وای به اینکه قرار باشد تکرار هم بشوند. تکرار این قبیل مجموعههای تلویزیونی دردی دوا نمیکند و قطعا مردم از تکرار دوباره چنین آثاری استقبال نخواهند کرد.
شریفی درباره کمبود بودجه و رویآوردن تلویزیون به تکرار سریالها نیز میگوید: در حال حاضر مشکلات اقتصادی گریبانگیر همه است. ما یک جنگ اقتصادی با آمریکا داریم و در این زمینه مقاومت حرف اول را میزند. قطعا کمبود بودجهها روی تهیه سریالها نیز اثر داشته اما من مطمئن هستم که ما با مقاومت از این مرحله عبور خواهیم کرد.