دکتر سعید حبیبا، عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران در گفتگو با همشهری آنلاین در تشریح ویژگی‌های اختراعات مورد حمایت صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران گفت: اولویت صندوق این است که اختراعاتی را مورد حمایت قرار دهد که قابلیت سرمایه‌گذاری و فروش داشته باشند، زمینه اشتغال را فراهم کنند، نیازهای حیاتی کشور را برآورده نمایند و به توسعه فناوری‌های نوین و منافع مادی، فرهنگی و سیاسی کشور کمک کنند.
وی با بیان اینکه روند ثبت بین‌المللی اختراعات از زمان تکمیل فرم تقاضانامه تا ثبت بین‌المللی بر روی پایگاه اینترنتی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران قابل مشاهده است، افزود: از 470 تقاضا برای ثبت اختراع که از آغاز فعالیت صندوق تا کنون به صندوق ارائه شده است 21 اختراع ثبت بین‌المللی شده‌اند. یعنی حدود 5 درصد تقاضانامه‌های ثبت اختراع موفق به ثبت بین‌المللی شده‌اند البته در کل دنیا هم معمولاً 5 درصد تقاضانامه‌ها به ثبت بین‌المللی می‌رسند و تعداد بسیار کمتری از آنها به مرحله تجاری‌سازی راه می‌یابند و بقیه در مرحله ثبت باقی می‌مانند.
حبیبا درباره مراحل رسیدگی به تقاضانامه‌های ثبت اختراع که به صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران ارائه می‌شوند نیز گفت: متقاضی وقتی فرم‌های تکمیل شده را به صندوق ارائه داد، کارشناس صندوق آنها را بررسی می‌کند و در صورت وجود ایراد از مخترع می‌خواهد تا نواقص را برطرف کند. سپس اختراعات را برای حداقل دو داور که از اساتید دانشگاه و متخصصین فن هستند، ارسال می‌کنیم. در صورت تأیید داوران، اختراعات را به شرکت‌های خصوصی که بعضاً شرکت‌های دانشگاهی کاملاً حرفه‌ای و تخصصی در زمینه ثبت بین‌المللی اختراع هستند ارسال می‌کنیم.
رئیس کارگروه ثبت اختراعات صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران افزود: این شرکت‌ها در فرآیند کاری خودشان بر اساس ادعاهای مخترع، فرم‌هایی را تکمیل و به مراجع ثبت اختراعات بین‌المللی در کشورهای مختلف ارسال می‌کنند. در این مرحله، ادارات ثبت اختراع هر کشوری متناسب با روش‌های خود به بررسی اختراع می‌پردازد. اداره ثبت اختراع کشور مربوطه ممکن است مشابه اختراع را شناسایی کند یا از نظرشان اختراع مورد بررسی دارای گام ابتکاری نباشد یا آن را مخالف اخلاق حسنه و نظم عمومی کشور خود بدانند؛ در این صورت حاضر به ثبت بین‌المللی اختراع نمی‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: به هر صورت اداره ثبت اختراع کشور مربوطه، بررسی‌های شکلی و ماهوی بر روی اختراع را انجام می‌دهند و اگر پس از بررسی‌ها اختراع با شروط شکلی و ماهوی‌شان تعارضی نداشته باشد اختراع را به ثبت می‌رسانند.
حبیبا در تشریح نوع و نحوه حمایت‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران از ثبت بین‌المللی اختراعات گفت: وقتی مخترع نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت‌های تخصصی اقدام می‌کند یک نسخه از قرارداد را به صندوق ارائه می‌نماید و صندوق نیز نیمی از هزینه‌های قرارداد را فی‌المجلس به عنوان تشویق مخترع پرداخت می‌کند. گفتنی است کل هزینه‌های این قرارداد حدود 15 تا 20 میلیون تومان است.
وی افزود: شرکت‌های حرفه‌ای و تخصصی در زمینه ثبت بین‌المللی اختراعات، وجه قرارداد را در سه مرحله دریافت می‌کنند. در مرحله اول نیمی از هزینه‌ها را صندوق پرداخت می‌کند. بقیه هزینه‌های قرارداد را نیز مخترع باید در دو مرحله پرداخت کند. پس از اینکه مخترع موفق شد اختراعش را در یکی از کشورهای دنیا ثبت نماید صندوق 30 درصد از هزینه کل قرارداد را به عنوان تشویق مخترع به وی پرداخت می‌کند. در این صورت فقط 20 درصد از کل قرارداد توسط مخترع پرداخت شده است. حال اگر مخترعی موفق شد اختراعش را به فروش برساند یا اختراعش را به مرحله تجاری‌سازی و تولید انبوه برساند آن 20 درصد باقیمانده را هم صندوق به صورت تشویقی به مخترع پرداخت خواهد کرد.
