ماه گذشته بود که بندر گودار در ایالت بلوچستان پاکستان، که اولین گام در راستای شکل‌دهی به کریدور انرژی مورد نظر پکن و اسلام آباد است با حضور مقامات دو کشور به بهره‌برداری رسید.
این بندر قرار است در آینده به ورودی کریدوری تبدیل شود که زمینه ورود نفت حوزه خلیج‌فارس به پاکستان و انتقال آن ازمسیر زمینی به چین را فراهم می‌آورد.
چین برای احداث این بندر 200 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرد و مترصد سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار دیگر برای ایجاد خطوط آهن، جاده‌ها و خطوط نفتی‌ای است که گودار را به چین متصل می‌کند. پاکستان نیز امید دارد از محل درآمدهای ترانزیت انرژی به چین طی 20 سال آینده 60 میلیارد دلار درآمد کسب کند.
این معامله می‌تواند امیدهای دیگری را در افق بگشاید اما در عین حال بسیاری از ناظران این سؤال را مطرح می‌کنند که دو کشور حاضرند چه بهایی را برای مراودات خود درحیطه انرژی بپردازند.
گودار نوری هر چند کم سو بر ابعاد مطالعه نشده رویارویی آتی جهان برسر منابع رو به نفت تابانیده است. پاکستان با سرمایه‌گذاری چینی‌ها امید دارد بتواند برای خود جایگاهی به عنوان یکی از بازیگران کلیدی منطقه در حیطه انرژی دست و پا کند.
این در حالی است که این کشور ممکن است به یکی از قربانیان این بازی بزرگ تبدیل شود و در رقابت چین و آمریکا برای تحت کنترل درآوردن منابع انرژی حوزه خزر در آسیای میانه گرفتار آید.
ریچارد راسل، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌المللی در دانشگاه دفاع ملی واشنگتن می‌گوید: آمریکایی‌ها با چمدانی از الزام‌های ایدئولوژیک آمدند در حالی که وضع در مورد چینی‌ها کاملاً متفاوت است.
او می‌افزاید: تا آنجا که به رویکردهای پاکستان در داخل و خارج مربوطه می‌شود اسلام آباد و پکن اصطکاک چندانی با هم نخواهند داشت.
تحلیلگران از دیرباز احتمال رویارویی چین و ایالات‌متحده بر سر انرژی را مطرح کرده‌اند. چین در حال حاضر دومین مصرف کننده بزرگ انرژی پس از ایالات متحده است. گمان می‌رود مصرف انرژی در این کشور تا سال 2025 به دو برابر میزان کنونی افزایش پیدا کند که 70 درصد آن از خاورمیانه تامین می‌شود.
هر دو کشور بر سر منابع انرژی رو به اتمام جهان به رقابتی سخت و نفس‌گیر روی آورده‌اند.
گال لوفت، مدیر اجرایی انستیتو تحلیل امنیت جهانی در واشنگتن می‌گوید به گمان من اکثر کارشناسان امنیتی به دقت مراودات چین و پاکستان را زیر نظر دارند چرا که قلمرو پاکستان کوتاهترین مسیر برای دستیابی چینی‌ها به منابع نفتی خلیج فارس است.
وی می‌افزاید: فکر نمی‌کنم این مساله برای زمامداران آمریکا چندان خوشایند باشد.
پاکستان به عنصری حیاتی در تلاش چین برای بسط نفوذ منطقه‌ای‌اش تبدیل شده است. در حال حاضر انتقال نفت خلیج فارس به چین از مسیری طولانی، پرهزینه وخطرناک صورت می‌گیرد و از آب‌هایی می‌گذرد که بیش از هر جایی در دنیا با حملات راهزنان دریایی
مواجه است.
به همین دلیل پکن با حداکثر سرعت به دنبال متنوع کردن منابع تامین انرژی خود و مسیرهایی است که حوزه‌های نفتی را به این کشور متصل می‌کند.
در همین راستا چینی‌ها قراردادهایی چند ده میلیارد دلاری با کشورهای غنی از نفت از ایران گرفته تا سودان و ونزوئلا منقعدکرده‌اند و در جست‌وجوی مسیرهای جایگزین برای انتقال این منابع به چین برآمده‌اند.
به نظر می‌رسد پاکستان در این بین یکی از مهم‌ترین مسیرها باشد. بندر گودار در دهانه خلیج فارس امکان ایجاد کریدوری زمینی را فراهم می‌آورد که خلیج فارس را به جین‌جیانگ، که پایگاه انرژی آینده چین خواهد بود، متصل می‌کند.
این به معنای کاهش مسیر انتقال نفت خلیج‌فارس به چین به میزان 15 هزار کیلومتر است که زمان انتقال محموله را یک ماه و هزینه‌ها را تا 25 درصد کاهش می‌دهد.
واشنگتن همچنین براین باور است که گودار می‌تواند بخشی ازتلاش چین برای صیانت از سیستم انرژی خود بدون متمرکز کردن توان نیروی دریایی‌اش براین بخش باشد.
برای پاکستان، گودار به منزله فرصتی برای ارتقای جایگاه این کشور و تبدیل اسلام‌آباد به یکی از بازیگران حوزه انرژی است. رویایی که رهبران پاکستان برای دهه‌ها در سر پرورانده‌اند.
پتانسیل بالایی از این بابت در پاکستان وجود دارد. نزدیکی به خلیج فارس و قرار گرفتن در مجاورت کشورهای غنی از نفت آسیای میانه از جمله دلایلی است که این پتانسیل بالا را به وجود آورده است اگرچه قرار داشتن در همسایگی جنوب شرق آسیا که یک سوم کل جمعیت دنیا را در خود جای داده و تقاضا برای انرژی در آن روز به روز افزایش می‌یابد را نیز باید به این پارامترها افزود.
با توجه به اهمیت بخش انرژی برای غرب برخی‌ها‌گمان دارند پایان عملیات اجرایی بندر گودار زنگ‌های خطر را در واشنگتن به صدا در خواهد آورد.
تابستان گذشته بود که پرویز مشرف، رئیس جمهور پاکستان به عنوان میزبان نشست انرژی مشترک چین و پاکستان در پاسخ به سؤالات مکرر خبرنگاران پیرامون اعمال فشار احتمالی قدرت‌های بزرگ برای محدود شدن همکاری‌های اسلام‌آباد با پکن گفته بود برای این فشارها اهمیتی قائل نیست.
مشرف تأکید کرده بود به اعتقاد او چنانچه فشارها بر اسلام آباد تشدید شود پکن برای کمک به پاکستان وارد عمل خواهد شد.
با این حال بهره‌برداری از بندر گودار عزم چینی‌ها برای گسترش همکاری‌ها با پاکستان و این که روند جاری تا چه حد می‌تواند دورنمای آینده منطقه را متحول کند مشهودتر کرده است. سرمایه‌گذاری چین در پاکستان به بیش از 4 میلیارد دلار بالغ می‌شود و دو طرف در حال کار بر روی 114 پروژه مشترک هستند.
این در حالی است که ایالات متحده تنها پس از یازدهم سپتامبر 2001 حدود 6 میلیارد دلار کمک بلاعوض به پاکستان اعطا کرده که البته بخش اعظم آن در قالب تجهیزات نظامی برای مبارزه با تروریسم بوده است.
چین ماه مارس گذشته اعلام کرد مترصد سرمایه‌گذاری 12 میلیارد دلاری جدیدی در پاکستان است. این تصمیم بدون اشاره به سایر مباحث چون مبارزه با تروریسم، حقوق بشر و ... مطرح شد.
این در حالی است که کنگره ایالات متحده در حال بررسی طرحی است که در آن اسلام‌آباد به قطع کمک‌های مالی در صورت کوتاهی در مبارزه با تروریسم تهدید شده است.
