دو‌ماه پیش از صدور این فرمان نیز موضوع آخرین نامه‌ای که دفتر رهبر انقلاب مشترکا به دفتر هر سه قوه ارسال کرده بود «ابلاغ سیاست‌های کلی نظام» بود. دو ابلاغیه در فاصله‌ای کمتر از دو ماه! البته متن ابلاغیه دوم مفصل‌تر نیز بود و با این خطاب آغاز می‌شد: «حضرات آقایان روسای محترم قوای سه‌گانه دامت تأییداتهم». درواقع این نامه فرمانی بود در هشت بند و یک مقدمه مفصل که مستقیما قلب مفاسد اقتصادی را هدف گرفته بود. همین نامه بود که بعدها به فرمان هشت ماده‌ای مشهور شد.
در حافظه تاریخی انقلاب اسلامی، دو سال به نام مبارک امیرالمؤمنین علیه‌السلام زینت یافته است؛ 1379و 1380. 79، سال امیرالمؤمنین علیه‌السلام نام گرفت و سال بعد را نیز مقام معظم‌رهبری با تأکید بر توجه به عملکردها، سال «رفتار علوی» نامیدند و در همان ابتدای سال این عزم در دستورهای هشت‌گانه زیر آشکار شد:
اول: با آغاز مبارزه جدی با فساد اقتصادی، فریادها و نعره‌های مخالفت بلند خواهد شد. این مخالفت‌ها از سوی کسانی خواهد بود که از آن متضرر می‌شوند. مبادا در عزم راسخ شما تردید بیفکند.
دوم: ممکن است کسانی به‌خطا تصور کنند که مبارزه با مفسدان موجب ناامنی اقتصادی و فرارسرمایه‌هاست. به این اشخاص تفهیم کنید که به‌عکس، این مبارزه موجب امنیت فضای اقتصادی است.
سوم: کار مبارزه با فساد را به افراد مطمئن و برخوردار از سلامت و امانت بسپارید.
چهارم: ضربه عدالت باید قاطع، دقیق و ظریف باشد.
پنجم: بخش‌های مختلف نظارتی در سه قوه باید با همکاری صمیمانه، نقاط آسیب در گردش مالی کشور را شناسایی و آسیب‌زدایی کنند.
ششم: وزارت اطلاعات نقاط آسیب‌‌پذیر در فعالیت‌های اقتصادی دولتی کلان مانند معاملات و قراردادهای خارجی، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ، طرح‌های ملی و نیز مراکز مهم تصمیم‌گیری اقتصادی و پولی کشور را پوشش اطلاعاتی دهد و به دولت و دستگاه قضایی یاری رساند.
هفتم: در امر مبارزه با فساد نباید هیچ تبعیضی دیده شود. هیچ‌کس و هیچ نهاد و دستگاهی نباید استثنا شود.
هشتم: با این امر مهم و حیاتی نباید به‌گونه شعاری و تبلیغاتی و تظاهرگونه رفتار شود. به جای تبلیغات باید آثار و برکات عمل، مشهود گردد.
بهانه‌های بنی‌اسرائیلی
چند سال بعد (سال 1385) رهبر معظم انقلاب از یک جریان مرموز در مقابل این عزم و اراده جدی خبر دادند. گویا کسانی در میان مسئولان وقت، کارهایی کرده بودند که باید برای ثبت در تاریخ بازخوانی می‌شد. رهبر انقلاب فرمودند:
«چند سال قبل بنده مسئله مبارزه با فساد را مطرح کردم و آن نامه هشت ماده‌ای را نوشتم، اما از داخل مجلس شورای اسلامی (که باید مرکز مبارزه با فساد باشد) فریاد اعتراض به این شعار بلند شد؛ با این بهانه که مبارزه با فساد، سرمایه‌ها را از کشور فراری می‌دهد! درحالی‌که قضیه به‌عکس است.
بنده همان وقت هم گفتم که اتفاقاً مبارزه با فساد، سرمایه‌گذار سالم را که قصد فسادانگیزی و سوءاستفاده ندارد، به‌کار تشویق می‌کند. اخیراً گزارشی از یک سازمان معتبر بین‌المللی خواندم که درباره همین مسائل کار می‌کند. این سازمان اعلام کرده که یکی از موانع اصلی سرمایه‌گذاری در بعضی از کشورها عبارت است از فساد اقتصادی. اینها می‌گفتند مبارزه با فساد جزو موانع سرمایه‌گذاری است؛ ببینید چقدر فاصله است! مبارزه با فساد مطرح می‌شود؛ به جای اینکه عناصر دست‌‌اندرکار استقبال کنند و در حد وظایف خود ایفای نقش کنند، به‌عکس عمل میکنند. این، یکی از گوشه‌های کوچک حاکمیت دوگانه است که اینها دنبال میکردند».
دو سال بعد در پنجم تیر‌ماه1387 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای هنوز از روند برخورد با مفاسد اقتصادی راضی نبودند. آنجا که در بخشی از سخنانشان در دیدار مسئولان ارشد قضایی فرمودند: «وجود و رواج مفاسد اقتصادی یکی از بزرگ‌ترین خطرهایش این است که عناصر خوب دستگاه‌ها را متزلزل می‌کند، زیر پای آنها را سست می‌کند. بسیاری از این موارد و قضایای مفاسد اقتصادی که به‌طور مشخص گزارش شده و برای ما گفته شده است، به این ترتیب بوده است که آن مفسد اقتصادی برای پیشبرد کار خود لازم دانسته در داخل فلان دستگاه نفوذ کند و تعدادی از عناصری را که در آنجا کار میکنند، با خودش همراه کند. خوب، آن عناصری که آنجا کار میکنند، مردمان مؤمنی هستند؛ اما شیطان هوس، زیاده‌طلبی و پول را به جان اینها می‌اندازد، همه هم طاقت نمی‌‌آورند، مجذوب می‌شوند، می‌لغزند؛ این یکی از بزرگ‌ترین خطرات مفاسد اقتصادی است».
یک هشدار همیشگی
اما آیا صدور فرمان هشت‌ماده‌ای که برخی رسانه‌ها سالروز صدور آن را «روز ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی» نام‌گذاری کرده‌اند، نخستین عزم رهبر انقلاب در مبارزه با مفاسد اقتصادی بود؟ با جست‌‌وجو در متن بیانات و پیام‌های رهبر انقلاب در بازه زمانی سال‌های 1368تا 1380و تنها با اتکا به کلید واژه‌های «فساد اقتصادی» و «مفاسد اقتصادی»، نتایج قابل توجهی به‌دست می‌آید.
نخستین اشاره، سه‌ماه پس از آغاز دوران رهبری ایشان است و جالب اینکه ایشان جرائم مالی و اقتصادی را از همان موقع در زمره جرائم امنیتی مهم برای نظام برشمرده و می‌‌فرمایند:
«در دنبال‌گیری مشکلاتی که در جامعه وجود دارد، واقعا اهم و مهمی درست کنیم. یعنی هیأت رئیسه و سیاستگذاران دستگاه قضایی (هر مجموعه‌ای که هستند) بنشینند موارد را الاهمّ فی الاهمّ کنند و مهم‌ترین آنها را دنبال نمایند. چون واقعاً امروز در جامعه موارد بدی وجود دارد که همه را باید دستگاه قضایی دنبال کند. ببینیم واقعاً کدام‌ها را بایستی در درجه اول قرار داد. الان مثلاً در جامعه فساد و ارتشاء و جرائم ضد‌انقلابی و براندازی و خدعه و تزویر و جعل و امثال اینها وجود دارد. در میان این موارد، کدام از همه مهم‌تر است؟ من خیال می‌کنم اگر بخواهیم دنبال اهم بگردیم، همین مسئله فسادهای مالی و اخلاقی و ارتشاء و تزویر و امثال اینها چیزهایی است که به‌خصوص از مردم سلب امنیت می‌کند و واقعاً در رتبه‌های بالا قرار می‌گیرند».
در بررسی تاریخی توجه و عنایت رهبر انقلاب به این موضوع، در سال 1380شاهد اوج توجه و اشاره‌های ایشان هستیم. در میان کلمات ایشان در آن سال چهار هزار و 820 واژه به تذکر و تبیین موضوع مفاسد اقتصادی اختصاص دارد؛ توجهی که در سال‌های بعد نیز همچنان ادامه یافته است.
دستور تلخی که شنیده نشد
حضرت آیت الله خامنه ای در سخنان خود بار دیگر و این‌بار به بهانه بروز یک تخلف بزرگ مالی و بانکی از مفاسد اقتصادی یاد کردند. جملات تلخی که اشاره‌ای به روند طی شده تذکرات متناوب ایشان نیز داشت: «چند سال قبل از این (نمی‌دانم حالا 10سال است یا بیشتر است) من توصیه‌های مؤکدی را راجع به مقابله با فساد اقتصادی به مسئولان کشور کردم. استقبال هم کردند، اما خب، اگر عمل میکردند، دیگر این فساد بانکی اخیر که حالا همه روزنامه‌ها و همه دستگاه‌ها و همه ذهن‌ها را پر کرده، پیش نمی‌‌آمد. وقتی عمل نمیکنیم، دچار این حوادث می‌شویم. اگر با فساد مبارزه بشود، دیگر این چند هزار میلیارد، یا هرچه؛ سوءاستفاده‌ای که افرادی بیایند بکنند، پیش نمی‌آید. وقتی عمل نمیکنیم، خب، پیش می‌آید؛ ذهن مردم را مشغول می‌کند. دل مردم را مشغول می‌کند. دل آدم‌ها را می‌‌شکند. چقدر در این کشور از بروز یک چنین فسادی دل‌ها ناراحت می‌شود؟ چقدر آدم‌ها امیدشان را از دست می‌دهند؟ این سزاوار است؟ این به‌خاطر این است که عمل نکردیم. از همان وقت که گفته شد فساد ریشه‌‌دار می‌شود، ریشه پیدا می‌کند، شاخ و برگ پیدا می‌کند، هرچه که بگذرد، کندنش مشکل می‌شود (اینها گفته شد، اینها تأکید شد، اینها همه بیان شد؛ اینها سرمایه‌گذار پاکدامن و صادق را مأیوس می‌کند) اگر عمل می‌شد، مبتلا به این مسائل نمی‌شدیم. حالا مبتلا شدیم».
ایشان در ضمن برشمردن این آسیب، راهکارهایی را هم برشمردند:
اول: مردم هم بدانند که این چیزها دنبال می‌شود و متوقف نمی‌شود و ان‌‌شاءالله به توفیق الهی دست‌‌های خائن قطع خواهد شد.
دوم: مسئولان کشور در هر سه قوه، وظیفه‌شان است که مقابله و مبارزه کنند. هر سه‌قوه دارند تلاش میکنند. عاقلانه، مدبرانه، قوی و با دقت قضایا را دنبال کنند.
سوم: یک عده‌ای می‌‌خواهند از این حوادث استفاده کنند برای زدن توی سر مسئولان کشور. مسئولان کشور دارند کار میکنند؛ هم مجلس، هم دولت، هم قوه قضاییه.
چهارم: مطبوعات نباید قضیه را خیلی کش بدهند. بگذارید مسئولان کارشان را بکنند. جنجال و هیاهو تا یک مقداری برای آگاهی‌‌ها لازم است، دیگر همینطور ادامه دادن مصلحت نیست. باید مراقبت بشود.
پنجم: مسئولان قضایی هم که بحمدالله حالا دنبال این مسئله را با جدیت گرفته‌اند، اطلاع‌رسانی کنند و در موارد لازم به مردم اطلاع بدهند. به بدکاره و خرابکار و مفسد هم نباید ترحم کنند».
سخنان رهبر انقلاب در این دیدار اصولی داشت و فروعی. اصولش توبیخ کاستی‌های گذشته بود و دستور قاطع برخورد با مفسدین. فروعش هم اطمینان دادن به مردم و آرام کردن دل‌ها و تذکر به رسانه‌ها. هرچه باشد باید مراقب بود تا چنین ویروس‌‌های خطرناکی در بدنه و ساختار جمهوری اسلامی ایران رسوخ نکنند. بیمار را تا بشود با واکسن مصونیت می‌‌بخشند، اما اگر نشد و مرض ریشه دواند، به ناچار از روش‌های دیگر استفاده میکنند.
