دکتر محمدرضا فاطمی عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد مرکز با اعلام این مطلب به همشهری افزود: علاوه برآلودگی ناشی از حجم عظیم فاضلاب و پسابی که وارد آب‌های ساحلی خلیج‌فارس می‌شود تخریب فیزیکی سواحل با توجیه احیای اراضی به این آلودگی دامن می‌زند. این اراضی که برای ایجاد تاسیسات صنعتی احیا می‌شود زیستبوم‌های حساس ساحلی ازجمله پهنه‌های جزر ومد، خورها و زیستگاه‌های مرجانی را نابود می‌کند. بارزترین نمونه آن، تخریب زیستبوم‌های ساحلی در عسلویه است؛ در این منطقه، اجرای طرح احیای اراضی در نوار ساحلی به طول 40کیلومتر و عمق پنج متر و عرض 500متر باعث نابودی تمامی زیستگاه‌های ساحلی شده است. اجرای این طرح علاوه بر نابودی زیستبوم‌های ساحلی، کاهش شدید جمعیت آبزیان را در پی داشته که باعث بیکاری صیادان شده است.
این متخصص بیولوژی دریا با اشاره به اینکه آلودگی‌های آبی، حیات 170گونه آبزی را با خطر جدی مواجه کرده است، تصریح کرد: متأسفانه جانمایی تاسیسات صنعتی در عسلویه از همان ابتدا مغایر با معیارهای زیست‌محیطی صورت نگرفته است. با وجود این، اگر به ضوابط زیست‌محیطی توجه می‌شد اکنون ما شاهد این حجم آلودگی و تخریب نبودیم. به گفته وی، آلودگی‌های ناشی از عملیات اکتشاف، استخراج و انتقال نفت از مهم‌ترین عوامل تهدید‌کننده زیستبوم‌های دریایی محسوب می‌شوند به‌ویژه پوسیدگی لوله‌های انتقال و فرسودگی تاسیسات نفتی در خلیج‌فارس به اندازه‌ای است که تراوش نفت در دریا به‌خوبی مشهود است ازهمین طریق هر سال هزاران تن نفت خام وارد دریا می‌شود.
وی که به مناسبت روز زمین پاک به پرسش‌های همشهری جواب می‌داد گفت: ما همواره با روز زمین پاک به سراغ آلودگی‌ها و عوامل آلاینده‌ای می‌رویم که زمین را آْلوده می‌کند درحالی‌که شایسته است این روز را روز زمین پاک، آب پاک و دریای پاک بنامیم تا از این طریق عوامل تهدید‌کننده زیستبوم‌های دریایی و اکوسیستم‌های رودخانه‌ای هم مورد توجه واقع شوند به‌خصوص آنکه این اکوسیستم‌ها به‌شدت در معرض خطرند.
مناطق ساحلی در تسخیر زباله‌ها
فاطمی در بخشی از سخنان خود به آلودگی مناطق ساحلی اشاره کرد و افزود: متأسفانه دریاهای ما در مناطق ساحلی تبدیل به دریای ناپاک شده‌اند. بخشی از این وضعیت رقت بار ناشی از مواد آلاینده محلول موجود در پساب‌های خانگی و بخشی از آن نیز ناشی از زباله‌های رها شده در طبیعت به‌ویژه نقاط ساحلی و مسیرهای رودخانه‌ای است به‌طوری که اکنون ساحلی را پیدا نمی‌کنید که از زباله در امان مانده باشد. برای نمونه، نوار ساحلی در جزیره قشم مملو از بطری‌های خالی نوشابه و آب معدنی، پاکت‌های خالی پفک و چیپس است که گردشگران بی‌توجه به عواقب ناگواری که این زباله‌ها ایجاد می‌کنند آنها را در ساحل رها کرده‌اند درحالی‌که تجزیه این پسماندها به هزاران سال زمان نیاز دارد. علاوه براین، این پسماندها حیات آبزیان را به‌شدت تهدید می‌کند زیرا خوراک ماهیان بزرگ و لاک‌پشت‌ها می‌شود و در نهایت مرگ آنها را رقم می‌زند. این استاد دانشگاه، تالاب انزلی را نمونه دیگری از بی‌توجهی به طبیعت عنوان کرد و یادآور شد: میلیون‌ها بطری پت همراه با سیلاب وارد این تالاب شده و می‌شود. شمار این بطری‌ها و سایر زباله‌های رها شده‌ای که به انزلی راه می‌یابد به حدی است که دهانه پل‌ها را مسدود می‌کنند و مانع تردد قایق‌ها می‌شوند با وجود این، هیچ ارگانی برای جمع‌آوری این زباله‌ها اقدامی نمی‌کند. فاطمی با اشاره به اینکه ساحل‌نشینان و حاشیه‌نشینان رودخانه‌ها نقش مهمی در حفاظت از این زیستبوم‌ها دارند خاطرنشان کرد: برای مقابله با معضل زباله و آلاینده‌هایی که دریاها را تهدید می‌کند از یک سو باید به مردم آموزش داده شود و از سوی دیگر ضروری است نمایندگان مجلس شورای اسلامی سهمی از بودجه را برای راه‌اندازی سیستم‌های تصفیه فاضلاب اختصاص دهند. رعایت ضوابط زیست‌محیطی در اجرای طرح‌های توسعه در مناطق ساحلی از دیگر مواردی است که می‌تواند مانع از آلودگی دریاها شود.
ضرورت وضع مالیات پسماند
هادی حیدرزاده مشاور رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهر تهران همزمان با روز زمین پاک به مشکلات زیست‌محیطی ناشی از زباله‌های شهری پرداخت و گفت: زباله یکی از چالش‌های اساسی مدیریت شهری در کلانشهرهاست که در فرایند تولید، جمع‌آوری، انتقال و دفع باعث آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد تمامی برنامه‌های ما در مدیریت پسماند، مراحل پس از تولید زباله یعنی جمع‌آوری، انتقال و دفع را شامل می‌شود درحالی‌که نقطه استراتژی برای بهینه کردن مدیریت پسماند، مدیریت تولید است.
وی با اشاره به اینکه روزانه هفت هزار تن زباله در کلانشهر تهران تولید می‌شود، افزود: این میزان در روزهای پایانی سال به 9500تن در روز هم می‌رسد که 2/5 برابر معادل حجم زباله هفتگی لندن است. این حجم زباله نشان می‌دهد هر چقدر در جمع‌آوری، انتقال و دفع زباله سرمایه‌گذاری کنیم بازهم از فرایند تولید زباله عقب هستیم در نتیجه مشکلات زیست‌محیطی ناشی از زباله همچنان پا برجا می‌ماند. براین اساس، برای برطرف شدن مشکلات زیست‌محیطی در مدیریت پسماند شهری که مهم‌ترین آن آلودگی‌های زیست‌محیطی است ضروری است روی کاهش زباله متمرکز شویم. برای دستیابی به این هدف از یکسو، باید با آموزش مستمر فرهنگسازی کنیم و از سوی دیگر، با اعمال قانون، فرایند تولید زباله را قانونمند کنیم. منظور از قانونمند شدن، وضع و تعیین مالیات و تعریف هزینه برای زباله براساس شاخص‌های تولید زباله است. در واقع با سازوکارهای تشویقی و تنبیهی در کنار آموزش و فرهنگسازی به سوی کاهش تولید زباله گام برداریم و آن را یک اولویت بدانیم.
