متولیان فرهنگی هرساله مراسمی را در پاسداشت این شاعر در زادگاه او نیشابور برگزار می‌کنند. اما خیام چندین قرن پس از مرگش معروف شد و ترجمه و انتشار رباعی‌های او در غرب، این شاعر، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجم ایرانی را برای همیشه در دنیا جاودانه کرد؛ به‌گونه‌ای که حتی هرساله در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی سراسر اروپا مراسم مختلفی برای بزرگداشت خیام برگزار می‌شود. علاوه بر این نامگذاری مکان‌هایی در کشورهای مختلف به نام خیام و نامگذاری یک سیارک در منظومه شمسی توسط «ناسا» نشان‌دهنده شهرت جهانی شاعر رباعی‌سرای ایران است.
خیام پس از گذشت چند قرن از مرگش، نه به واسطه علم خود در نجوم و ریاضی و فلسفه، بلکه با سرودن چهارمصرع‌هایی به نماد فلسفه شرق و معروف‌ترین چهره ادبی ایرانی در جهان تبدیل شده است؛ کسی که با رباعی‌هایش رنج خود از بی‌ثباتی این جهان و مرگ و نیستی را به همه دنیا نشان داد. غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَربن ابراهیم خیام نیشابوری در سال 427خورشیدی در نیشابور متولد شد. زندگی‌اش را با تسلط به بیشتر علوم روزگار خود ازجمله ریاضیات، فیزیک، موسیقی، پزشکی، فلسفه و الهیات گذراند و تمام معاصرانش او را به‌عنوان یک دانشمند و فیلسوف می‌شناختند.
خیام چندین قرن پس از مرگش به شهرت رسید؛ زمانی که فیتزجرالد انگلیسی دست به ترجمه و انتشار رباعیات او زد. تأثیر همین رباعی‌ها بر ادبیات غرب و نویسندگانی مثل مارک تواین و تی. اس. الیوت بود که خیام را به شاعر محبوب روشنفکران جهان تبدیل کرد. فیتزجرالد زمانی که در حال مطالعه کتاب «دن کیشوت» بود، به نام ایران بر‌خورد و تصمیم گرفت زبان فارسی را یاد بگیرد. پس از آموزش زبان فارسی چند متن از عطار نیشابوری ترجمه کرد، اما آشنایی او با رباعی‌های خیام، باعث شهرت جهانی خیام شد و نام فیتزجرالد را به‌عنوان معرف این شاعر به ادبیات غرب در دنیا ثبت کرد. رباعی‌های خیام در زمان حیاتش به‌علت وجود فرقه‌های گوناگون و تعصب‌های اعتقادی در میان مردم، مخفی ماند و تدوین نشد. ترجمه رباعی‌های خیام در اروپا جزو متون کلاسیک ادبیات انگلیسی است.
بسیاری از این شعرها به مرور زمان به مَثَل تبدیل شده‌اند. محبوبیت شعرهای خیام به حدی است که افرادی مثل آبراهام لینکلن و ولادیمیر پوتین از خواندن رباعیات خیام سخن گفته‌اند. خیام در آثار نویسندگان مشهور اروپا نیز تأثیر بسزایی داشته است. به‌عنوان مثال خیام در رمان «گرگ دریا» اثر جک لندن (نویسنده آمریکایی)، سوژه گفت‌وگوی 2نفر از شخصیت‌های داستان است. در این گفت‌وگو به این مسئله اشاره شده است که خیام با وجود تمام بیهودگی‌ها و مصایب زندگی، آن را به مرگ ترجیح می‌داد.
حتی ویل دورانت -نویسنده و فیلسوف آمریکایی- نیز معتقد است، روشی که خیام برای حل معادله‌های سه‌مجهولی ارائه داده، شاهکار علم ریاضی در قرون وسطاست. همچنین خورخه لوئیس بورخس، شاعر آرژانتینی، نوشته‌هایی درباره خیام دارد. علاوه بر همه اینها زندگی و آثار خیام به اندازه‌ای مورد توجه بوده که توسط هالیوود به فیلم تبدیل شده است. «افسانه عمرخیام» آخرین فیلمی است که در سال 2005 درباره این شاعر ساخته شده است.
