سال‌هاست کار گردآوری و داوری آثار برای جوایز ملی حوزه کتاب مانند کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کتاب فصل، جلال آل‌احمد، پروین اعتصامی، جشنواره گام اول، جشنواره نقد مکتوب و ... در طبقه منفی 2 یک ساختمان نسبتاً قدیمی در خیابان انقلاب تهران انجام می‌شود.
این ساختمان که در واقع همان زیرزمین ساختمان موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و در ضلع جنوبی تقاطع خیابان انقلاب و خیابان برادران مظفر واقع شده است، دست کم از 6 سال پیش محل استقرار دبیرخانه تمام جوایز ملی حوزه کتاب است.
در این ساختمان که راه پله‌ها و راهروهای تنگ و نمورش، یادآور جدل‌های کارشناسی داوران بر سر انتخاب یک کتاب به عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر جوایز مذکور بوده است، تمام مراحل این جوایز (به جز آئین اختتامیه) انجام می‌شود؛ از انتقال کتاب‌ها به دبیرخانه گرفته تا کدبندی آنها و ارائه آثار به داوران برای ارزیابی و انتخاب نهایی.
البته موضوع مکان نامناسب دبیرخانه جوایز ملی حوزه کتاب هر از چند گاه و عمدتاً از سوی مسئولان علمی آنها رسانه‌ای شده است اما تا این لحظه همچنان در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و وعده مسئولان برای اختصاص مکانی مناسب برای دبیرخانه این جوایز، نتیجه نداده است.
منوچهر اکبری که جایزه کتاب فصل را بنیان گذاشت و در واقع این مسابقه سال 1386 در دوره او متولد شد، حدود سه سال پیش در آئین اختتامیه یکی از جوایز کتاب فصل که خود عضو هیئت داوری آن بود، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توانایی تامین یک ساختمان برای کتاب فصل و سال را دارد. در شان این وزارتخانه نیست که کارهای مربوط به داوری‌های این جوایز در طبقه منفی دو ساختمان انجام شود.
وی ابراز امیدواری کرده بود که «امسال (سال 89) آخرین سالی باشد که داوران این جوایز روزها هم زیر نور لامپ و در مکانی که مثل مرغداری است، کار داوری را انجام می‌دهند!».
اکبری همچنین با تقدیر از کارکنان موسسه خانه کتاب که به گفته او «کتاب‌ها را کول می‌کنند تا آنها را به دست داوران برسانند» در عین حال از «عدم توجه مسئولان معاونت فرهنگی به این نیروهای زحمتکش» انتقاد کرد.
چندی بعد علی شجاعی صائین، مدیرعامل موسسه خانه کتاب از احتمال تاسیس ساختمانی مستقل برای جوایز ملی حوزه کتاب خبر داد و به خبرنگار مهر گفت: ما از دوره فعالیت دکتر پرویز (معاون فرهنگی اسبق وزارت ارشاد) پیگیر تاسیس بنایی مستقل برای این جوایز بوده‌ایم. آقای پرویز هم به عنوان مقام مسئول در آن دوره نظر مساعدی نسبت به این مسئله داشت و همان زمان هم پیشنهادها و گزینه‌هایی مطرح شد، اما به سرانجام نرسید.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب هم گفته بود: این احتمال وجود دارد که همین امسال (سال 89) شاهد تاسیس ساختمانی برای این جوایز باشیم.
این وعده‌ها البته به نتیجه‌ای نرسید و با آمدن علی اسماعیلی به معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، باز هم موضوع ساختمان جوایز ملی حوزه کتاب به عنوان یک دغدغه و این بار هم از زبان منوچهر اکبر عضو هیئت علمی جایزه کتاب فصل مطرح شد.
او آن زمان خطاب به اسماعیلی و با بیان اینکه «آدم نمی‌داند در چنین شرایطی به شما که مسئولیت این حوزه را بر عهده گرفته‌اید، تبریک گفت یا تسلیت!» گفت: حضور داوران جایزه کتاب فصل در طبقه منفی 2 ساختمان موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی، نه در شان آنهاست و نه در شان جوایز ملی حوزه کتاب.
منوچهر اکبری بار دیگر از نامناسب بودن مکان دبیرخانه جوایز دولتی حوزه کتاب گله کرد و گفت: دبیرخانه جایزه کتاب فصل یک مرغدانی است و به هیچ وجه شایسته داوران این جایزه نیست.
این سخنان دبیر سابق جایزه کتاب فصل، دبیر فعلی این جایزه را به واکنش واداشت؛ مجید حمیدزاده گفت: من اینگونه سخنان را وهن به داوران و اعضای هیئت علمی جایزه می‌دانم؛ بالاخره وُسع ما همین میزان است و فعلاً تا شرایط مناسبتری فراهم نیاید، دبیرخانه در همین مکان مستقر خواهد بود.
با گذشت چند سال از این اظهار نظرها، موضوع مکان نامناسب دبیرخانه جوایز ملی حوزه کتاب امروز به دغدغه مجید حمیدزاده دبیر علمی جوایز حوزه کتاب هم تبدیل شده است؛ اودر این باره به خبرنگار مهر گفت: مکانی که در آن کتاب‌های حوزه جوایز ملی داوری می‌شوند، جای خوبی نیست و الان بیشتر از 2 سال است که به دنبال یک ساختمان هستیم و مسئولان معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد هم در جریان مسئله هستند.
وی افزود: معاونت امور فرهنگی بخشی از کار را به خود ما ماموریت داده و ما هم رفتیم چند ساختمان را از نزدیک دیدیم. البته پیدا کردن ساختمانی که مناسب این کار باشد و اختصاص بودجه برای آن، نیازمند مقدماتی است که فکر می‌کنم با فعالیت‌هایی که در معاونت امور فرهنگی دارد انجام می‌دهد، در مراحل پایانی خود باشد.
دبیر جوایز ملی حوزه کتاب اضافه کرد: من در جریان هستم که معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد در تمام این دوره‌ها تلاش‌های زیادی را انجام داده، اما تا این تلاش‌ها می‌آید به نتیجه برسد، موانعی پیش می‌آید که حل آنها خارج از اختیارات مسئولان معاونت فرهنگی است.
حمیدزاده در عین حال توقف کار داوری این جوایز را هم کاملاً منتفی دانست و گفت: داوران ما با همه این مشکلات، اینجا می‌آیند و ساعات متمادی کار داوری را انجام می‌دهند.
علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این باره به خبرنگار مهر گفت: این یک واقعیت است که ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با کمبود فضا مواجهیم و فضاهایی هم که هست، متمرکز نیست، بلکه تکه تکه است.
وی افزود: متاسفانه در حوزه کتاب هم فضای مناسب اینگونه فعالیت‌ها که در شان آن هم باشد، نیست و حتی همین فضای فعلی (محل دبیرخانه جوایز ملی حوزه کتاب واقع در طبقه منفی 2 ساختمان مذکور) را هم می‌خواستند از ما بگیرند چون اینجا مربوط به موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران است، اما به هر حال با همکاری که ایجاد شد، مشکلی پیش نیامد.
سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: داریم تلاش می‌کنیم که فضای مناسب شان جوایز حوزه کتاب طراحی بکنیم تا از این وضعیت بیرون بیاییم. البته این مسئله نیازمند آن است که یک تجمیع در بعضی ساختمان‌های وابسته به معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد اتفاق بیفتد.
کمال صادقی - مهر
