ناباروری براساس استانداردهای جهانی گریبان 10 تا 15درصد زوجها را میگیرد ولی در ایران براساس آخرین آمار منتشرشده حدود 20درصد از خانوادهها را درگیر خود کرده است. برخی آمارها نشان میدهد که ناباروری در ایران رشد داشته است، بهطوریکه از هر 10زوج 2زوج نابارور هستند. ناباروری علاوه بر ناکامیهایی که برای زوجین به همراه میآورد، هزینههای میلیونی را نیز بر خانوادهها تحمیل میکند. برای درمان ناباروری عموما داروهای خارجی که تحت پوشش بیمههای درمانی نیست، تجویز میشود و با توجه به مشکلات موجود در حوزه دارو و ارز دارویی، پیشگیری از بیماریهای این حوزه برای زوجین از اهمیت بالایی برخوردار است.
دکتر فاطمه ارجمند تیموری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فناوریهای نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی (ابنسینا) در گفتوگو با همشهری به مناسبت هفته مبارزه با دخانیات با اشاره به اینکه دانستن همه نکاتی که دستیابی به حاملگی موفق را به حداکثر میرساند برای زوجین نابارور از اهمیت ویژهای برخوردار است، گفت:
سوءمصرف مواد ازجمله عوامل ناباروری است که زوجین میتوانند بر آن کنترل داشته باشند. افراد زیادی ممکن است از تأثیرات سیگار کشیدن بر فرایند باروری مطلع نباشند اما میتوان از فرصت طلایی که زوجین برای یک هدف و انگیزه مشترکشان دارند و آن باروری سالم است، استفاده کرد تا کسانی که سیگار میکشند به سمت ترک سیگار هدایت و ترغیب شوند. البته سیگارکشیدن اثرات نامطلوب کاملا شناختهشدهای بر حاملگی دارد. سیگار کشیدن میتواند اختلال کمبود توجه و بیش فعالی را در کودکان ایجاد کند یا افزایش دهد و مشکلات رفتاری و یادگیری را در سنین مدرسه در کودک بهوجود بیاورد.
وی در مورد عوارض سیگار در فرایند باروری گفت: آسیب عروقی مانند نارسایی رحمی- جفتی یا دکولمان جفت (جداشدن زودرس جفت از دیواره رحم)، محدودیت رشد جنین و کمبود وزن حین تولد ازجمله عوارض اثبات شده سیگار است اما این عوارض وابسته به دوز مصرف هستند. این بدان معناست که هرچه زوجین بیشتر سیگار بکشند با احتمال بیشتری با این عوارض مواجه خواهند شد. هر زمان که سیگار ترک شود، عوارض اشارهشده کمتر خواهد شد. زنانی که سیگار میکشند تعداد سیکلهای مورد نیازشان برای ناباروری (سیکلهای IVF) دوبرابر افراد غیرسیگاری است. بهعبارت دیگر کسانی که سیگار میکشند دوبرابر افراد غیرسیگاری در استفاده از این روش باید تلاش کنند و البته هزینههای این روش نیز بر خانواده تحمیل میشود.
دکتر ارجمند در مورد مکانیسم تأثیر سیگار بر ناباروری گفت: اثراتی مانند تسریع در تهی شدن ذخایر فولیکولی، اختلالات سیکل قاعدگی و ایجاد جهش در گامت یا رویان (سلول جنسی) بر اثر القای سموم دود سیگار بهوجود میآید.
این محقق پژوهشکده ابنسینا درباره وضعیت مصرف سیگار در میان زنان گفت: متأسفانه با وجود اثرات شناختهشده و نامطلوبی که سیگار دارد، میبینیم و میشنویم که زنان سیگاری تعدادشان زیادشده است. اگر اطلاعرسانی بیشتری صورت بگیرد، شاید افراد نسبت به سلامت خود محتاطتر و مراقبتر باشند.
دکتر بهرنگ آبادپور، متخصص اورولوژی در گفتوگو با همشهری در مورد تأثیر سیگار بر ناباروری مردان گفت: دخانیات در مراحل مختلف باروری تأثیر منفی دارد. در مرحله پیش از باروری، سیگار بر دستگاه تولید مثل مانند سایر اعضای بدن اثر مخرب میگذارد و باعث تصلب شرایین میشود. بهعبارت دیگر سیگار ازجمله عوامل مهم ناتوانی جنسی است. عوارض سیگار هم برای فرد مصرفکننده دخانیات مضر است و هم برای کسانی که با این افراد زندگی میکنند.
وی در مورد تأثیر سوء سیگار در فرایند باروری مردان گفت: نیکوتین و ترکیبات مشتق از آن جزو ترکیبات سمی بهحساب میآیند و در فرایند تولید گامت تأثیر منفی میگذارند. با انجام آزمایشهای اسپرموگرام نشانههای اثرات منفی سنجیده میشود. بر اثر مصرف سیگار، تعداد، تحرک و شکل گامت تغییر میکند در نتیجه باروری با مشکلات متعدد همراه میشود. براساس آخرین تحقیقات سیگار تا حدود 23درصد بر تعداد گامت و 13درصد در سرعت حرکت آنها تأثیر میگذارد.
عضو پژوهشگاه فناوریهای نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه عوارض ذکر شده وابسته به دوز مصرف سیگار است، گفت: سیگار بر عوامل بیماریزای دیگر نیز تأثیر مخرب دارد. بهعنوان مثال کسی که بر اثر بیماری بارکوسل اختلال در تولید گامت دارد با مصرف سیگار، این اختلال تشدید میشود. مطالعات نشان داده است که سیگار تغییراتی در هورمونهای جنسی بهوجود میآورد. بهعبارت دقیقتر، سیگار نسبت هورمونهای جنسی در بدن مردان را بر هم میزند، در نتیجه کارکرد سیستم تولید مثل برهم میخورد.
دکتر بهرنگ آبادپور در مورد تأثیر سیگار بر کسانی که قدرت باروری کمتری دارند، گفت: مصرف سیگار، روشهای درمان برای این افراد را با شکست بیشتری مواجه میکند؛ یعنی سیگار اثر دارویی را که به فرد با قدرت باروری کم تجویز شده است، کم میکند.