3خردادماه سیدعزتالله ضرغامی از روند برگزاری مناظرهها با نمایندگان کاندیداها و اهالی رسانه سخن گفت، اما نخستین مناظرهای که در روز 10خردادماه برگزار شد، نتوانست رضایت اهالی سیاست و مخاطبان را جلب کند. اگرچه نظرسنجیای که روابط عمومی رسانه ملی به رسانهها ارسال کرده، حکایت از رضایت کاندیداها از فضای مناظره دارد، اما برخی اظهار نظر ها که پس از مناظره در خبرگزاریها منتشر شد، روایت دیگری را مطرح میکند.
برخی از نامزدها در زمان اجرا از شکل برگزاری مناظره به خصوص در بخش دوم که پاسخ های صریحی را می طلبید انتقاد داشتند و مرتضی حیدری درمقام مجری مناظره از شکل مناظره دفاع کرد و این شکل برگزاری را براساس کار کارشناسی خواند اما حسن میرعابدینی استاد علوم ارتباطات اجتماعی برنامه مناظره انتخاباتی را که دیروز از تلویزیون پخش شد، مسابقه خواند. او به مهر گفت: برنامه مناظره، مصاحبه و گفتوگوی عمقی نداشت. کاندیداها تحت فشار و استرس زیادی بودند که یکی از عوامل این استرس هم بهنظرم زمانِ محدود بود.
مسابقه هیجانانگیز تلویزیونی و جلسه کنکور، تشبیهاتی است که این استاد دانشگاه در مورد مناظرهها به کار برد و اعلام کرد: بهنظرم این برنامه از یک مناظره راحت و صمیمانه و عمیق، دور بود و با فشار و استرس مسابقهای همراه بود. فریدون صدیقی، مدرس روزنامهنگاری و علوم ارتباطات نخستین مناظره کاندیداهای ریاستجمهوری را بیشتر بهنظرخواهی شبیه دانست تا مناظره. این روزنامهنگار پیشکسوت ضمن انتقاد به شکل اجرایی برنامه و کنارهم قراردادن 8کاندیدا به این نکته اشاره کرد و گفت: طراحی سؤال و چیدمان برنامه بهگونهای بود که فرصتی برای مناظره نمیداد. حتی اگر 8نفر دیدگاههای متضادی هم راجع به موضوع داشتند با توجه به تعدادشان و همچنین تعدد سؤالها اگر چندین ساعت هم زمان داشتند، نمیتوانستند مناظره کنند. مناظره باید دو به دو و حول یک محور مشخص انجام شود اما کارگردان این برنامه از تمایل برخی به دیدن مشتزنی به جای مناظره گله کرد. حسین فردرو، مشاور هنری و کارگردان مناظرههای یازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری درباره برنامه پخش شده در 10خردادماه به مهر گفت: همانطور که مجری اعلام کرد، طراحی این برنامه بسیار زمانبر بوده و مسئولان سازمان صدا و سیما، کارشناسان حیطه روابط عمومی، برنامهسازان و تهیهکنندگانی که بحث ساختار را میشناسند، فکر کردند و با نظر مستقیم رئیس سازمان مناظره را طراحی کردند.
او ضمن رد انتقاد قالب مسابقه پیدا کردن برنامه مناظره اعلام کرد که این برنامه تقلیدی نیست بلکه درباره آن فکر شده است. وی تأکید کرد: اینکه میگویند برنامه قالب مسابقه داشته، فینفسه حرف بدی نیست اما اکثر کسانی که ناراحتند، دوست داشتند مسابقه مشتزنی ببینند! روح دوربین این است که شخصیت افراد را رو میکند. من نقشی در تنظیم برنامه نداشتم و در امور ارائه برنامه طرف مشورت و همکاری بودم، اما تصور میکنم اینکه مردم را 4ساعت پای برنامهای بنشانی خیلی سخت است. مخاطبان تا انتهای برنامه را دیدند و برایشان خستهکننده نبود. شخصیتها نیز پر و خالی بودن خود را خوب ارائه دادند و مردم میتوانستند آنها را روانشناسی کنند.
از سوی دیگر، او انتقاد به صدای مبهم کاندیداها خصوصا در آخر مناظره یا زمانی که کاندیداها به شکل سؤالات اعتراض داشتند را رد کرد و اینگونه پاسخ داد: تنها ضعف کوچکی در صدابرداری بود که بهعلت جمعیت زیاد و میکروفنهای بسیار ایجاد شده بود؛ بهویژه اینکه برخی افراد بدون برنامه صحبت میکردند و همه اهالی فن میدانند که چندین میکروفن را در یک برنامه نمیشود باز گذاشت. ما حتی سیستمی تعبیه کرده بودیم که درصورت حرکت سر نامزد به سمت چپ و راست، پخش صدا دچار مشکل نشود. با این حال قطعا با این تجربه در مناظرههای بعدی نیروها مسلطتر خواهند بود. با این حال فردرو به 3هدف بزرگ تفریح و سرگرمی، خبر و آموزش و ارشاد و تربیت اشاره کرد و افزود: برخی گفتند برنامه سرگرمکننده است. من این را هم برای صدا و سیما هنر میدانم.
او کنار هم قرار گرفتن 8کاندیدا و زمان کم را نقصی برای برنامه مناظره نخواند بلکه به گفته او این امر باعث شناخت بیشتر مردم و امکان مقایسه کاندیداها با هم میشد. او تصریح کرد: اگر افراد جداگانه حرف میزدند هر کدام تأثیرات جداگانهای داشت که با گفتوگوی بعدی کمرنگ میشد. افراد باید خوشحال باشند که این مقایسه بدون تشنج شکل گرفته و صدا و سیما هیچ نگاه جناحی نداشته است. اگر فردرو در سخنان خود اعلام کرد که رسانه ملی با این شکل از مناظره نمیخواهد تشنج را در جامعه زیاد کند، هدف این برنامه را ارائه کار کارشناسی خواند و از اعتراض کاندیداها بهعلت سوءاستفاده رسانههای بیگانه گلایه کرد. با این حال او نکته متناقضی را درباره مناظرهها اعلام کرد: عریانسازی در تلویزیون یک اصل است و ما از طریق این مناظره میتوانستیم بفهمیم چهکسی صبورتر است یا چهکسی تحلیلهای بهتری ارائه میدهد.
دفاع از عملکرد این رسانه پای مدیرکل روابط عمومی سازمان صدا و سیما را به میان کشیده است. او درباره مناظره 10خردادماه به جلسات زیادی اشاره کرد که برای چگونگی انجام مناظرهها برگزار شد تا 4شرط در مناظرهها رعایت شود؛ اول اینکه مناظرهها جذاب باشد، دوم مخاطبپسند باشد، سوم عدالت در آنها رعایت شود و در آخر با بیطرفی تمام انجام شود. محمدتقی سهرابی ضمن دفاع از این شکل برگزاری مناظره گفت: نامزدها به برنامه آمدند و به سؤالاتی که برگرفته از نظر مردم، کارشناسان و نخبگان حوزه و دانشگاه بود، پاسخ دادند. با وجود دفاعی که اهالی تلویزیون از نخستین مناظره میکنند، اما نظرات مردمی هم حکایت دیگری دارد. نظرسنجی ایسنا حاکی از آن است که 16هزار و 934نفر در نظرسنجی شرکت کردهاند تا به این سؤال پاسخ بدهند که آیا با عملکرد صداوسیما در نحوه برگزاری مناظره 8نامزد ریاستجمهوری موافقید؟
6/ 91 درصد پاسخ منفی داده و تنها 4 /8 درصد به این سؤال پاسخ مثبت دادهاند. البته این تنها نظرسنجی موجود از نخستین مناظره ریاستجمهوری نیست، دیگر سایتها هم از این نظرسنجیها کردهاندکه گواه این ادعاست که مخاطبان از این مناظرهها ناراضی بودهاند. میزان نارضایتی مخاطبان و کاندیداها باعث شده نماینده شورای نظارت در کمیسیون تبلیغات انتخاباتی بعد از پایان مناظره روز جمعه گفتوگوی مفصلی با رئیس سازمان صداوسیما داشته باشد و با ضرغامی از ایرادات و اشکالات کار سخن بگوید. آنطور که سیدرمضان شجاعی کیاسری گفته، آقای ضرغامی هم وجود این ایرادات را پذیرفته و قرار است برای برنامه بعدی نظر نمایندگان کاندیداها گرفته شود.