روزهای‌طلایی برای پیشگیری از معلولیت ذهنی

براساس بررسی‌های انجام شده میزان بروز کم کاری مادرزادی تیروئید در کشور ما، 4 برابر جهان است. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از هر400 نوزاد متولد شده یک نفر به کم‌کاری مادرزادی تیروئید مبتلاست که دچار عوارضی مانند عقب‌ماندگی ذهنی، ناشنوایی، لالی، کم‌هوشی و کوتاهی قد می‌شود.

 نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید معمولاً سالم به نظر می‌رسند و هیچ‌گونه علامتی از بیماری ندارند، در واقع این بیماری بدون علامت است و زمانی که علائم عقب‌ماندگی ذهنی ظاهر می‌شود، درمان بی‌فایده است.

اما نکته بسیار قابل توجه در خصوص این بیماری آن است که پیشگیری از عقب‌ماندگی ذهنی تنها در صورتی امکان‌پذیر است که بیماری در بدو تولد یا در روزهای نخستین زندگی تشخیص داده شود و درمان گردد.

در واقع اگر شروع درمان برای نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید تا قبل از یک ماهگی آغاز شود، آنان در آینده هیچ مشکلی از نظر بهره هوشی یا IQ نخواهند داشت. طبق تحقیقات اداره غدد مرکز مدیریت بیماری‌ها اگر زمان شروع درمان مبتلایان به این بیماری به تعویق بیفتد و از سه ماهگی به بعد شروع شود، نوزاد 70 تا 80 درصد از بهره‌هوشی خود را از دست می‌دهد و اگر درمان تا 6 سالگی شروع نشود میزان بهره هوشی کودک به صفر می‌رسد.

بنابراین آنچه که خانواده‌ها بخصوص پدر و مادرانی که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند، باید بدانند این است که تنها با انجام یک آزمایش ساده خون، آن هم در بدو تولد که با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد، انجام می‌شود، می‌توان از داشتن یک کودک عقب‌مانده ذهنی جلوگیری کرد و تا آخر عمر متحمل بار لطمات سنگین روحی و روانی و نیز هزینه‌های اقتصادی ناشی از نگهداری و درمان کودک عقب مانده ذهنی نشد.

حال که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طرح غربالگری کم‌کاری مادرزادی تیروئید را با هدف درمان و پیشگیری از عوارض این بیماری و شناسایی و کنترل نوزادان مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید آغاز کرده است، موفقیت اجرای این طرح را مرهون همکاری نزدیک خانواده‌ها و مراجعه به موقع آنان به مراکز بهداشتی- درمانی می‌داند.

خانواده‌ها باید آگاه باشند که برای پیشگیری از عوارض کم‌کاری مادرزادی تیروئید، نوزاد خود را 3  تا 5 روز بعد از تولد به مراکز بهداشتی، درمانی ببرند چراکه بهترین زمان انجام آزمایش برای تشخیص این بیماری روز سوم تا پنجم بعد از تولد نوزاد تشخیص داده شده است.

در واقع هم‌اکنون همه بیمارستان‌ها اعم از دولتی و غیردولتی، هنگام ترخیص مادر از بیمارستان، به وی لیستی از مراکز بهداشتی- درمانی که در آنها آزمایش کم‌کاری مادرزادی تیروئید انجام می‌شود، می‌دهند ولی بردن به موقع نوزاد به مراکز بهداشتی- درمانی در اختیار والدین است.

 بد نیست بدانیم طبق آخرین آمار مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، در نتیجه غربالگری از 130 هزار نوزاد و تشخیص به موقع نوزادان مبتلا به کم‌کاری مادرزادی تیروئید، از عقب‌ماندگی ذهنی 300 نوزاد پیشگیری شد.امید است که خانواده‌ها، با همکاری، همراهی و مشارکت خود، در طرحی که برای سلامت تک تک فرزندان جامعه در حال اجراست، جامعه را در داشتن انسان‌هایی سالم یاری کنند.