نگرانی از ادامه روند پرشتاب تخریب‌های محیط‌زیست، 520دانشمند برجسته متخصص تغییرات اقلیمی و تنوع زیستی برجسته دنیا را برآن داشته تا با تهیه نامه‌ای خطاب به سران کشورها ضمن هشدار نسبت به وضعیت موجود، توجه جهانیان را به تبعات ناشی از تخریب محیط‌زیست جلب کنند. دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران ازجمله دانشمندانی است که از او خواسته شده این نامه را امضا کند. این گیاه شناس، نسخه‌ای از نامه مذکور را در اختیار گروه محیط‌زیست همشهری قرار داده که به‌دلیل اهمیت آن، عینا در پی می‌آید.
«سیاره زمین به سرعت در حال نزدیک شدن به نقطه بحرانی است. فعالیت‌های انسانی آسیب‌های جبران ناپذیری به کره زمین وارد کرده است. ما به‌عنوان دانشمندانی که با روش‌های متعدد به بررسی رابطه انسان با دیگر اجزای بیوسفر می‌پردازیم، اتفاق نظر داریم که تخریب سیاره زمین بر تمامی سیستم‌های بوم شناختی حافظ حیات بشر چیره‌شده است. علاوه بر آن، براساس اطلاعات دقیق علمی اتفاق نظر داریم که اگر وضع به همین منوال ادامه یابد کیفیت زندگی انسان تا سال 2050به شکل قابل‌توجهی تنزل می‌یابد.
دانش امروز ما آشکارا بیانگر نگرانی‌های اساسی زیر ناشی از تخریب‌های انسانی است؛ «اختلالات آب و هوایی: سرعت تغییرات آب و هوایی بسیار بیشتر از زمانی است که گونه انسان پا به عرصه وجود نهاد»، «انقراض ها: از زمان انقراض دایناسورها تاکنون سرعت انقراض گونه‌ها و جمعیت‌های آنها در خشکی و اقیانوس‌ها تا این اندازه بالا نبوده است.»، «افت شدید تنوع اکوسیستم: 40درصد خشکی‌هایی که از یخ پوشیده نشده‌اند توسط ما انسان‌ها یا شخم زده شده‌اند، یا آسفالت شده و یا به شکلی تغییریافته‌اند؛ به‌طوری که دیگر جایی در کره زمین - چه در خشکی و چه در آب- نیست که به نوعی مستقیم و یا غیرمستقیم از گزند دخالت انسان در امان مانده باشد.»، «آلودگی: آلودگی‌های محیطی هوا، آب و خشکی به حدی افزایش یافته که به‌طور جدی و غیرقابل پیش‌بینی به انسان‌ها و حیات وحش آسیب می‌رساند.» و «رشد جمعیت انسان و الگوهای مصرف: در حال حاضر 7/5میلیارد انسان در کره زمین زندگی می‌کنند که تا سال 2050به 9/5میلیارد نفر افزایش می‌یابد، درحالی‌که فشارهای شدید ناشی از مصرف بی‌رویه طبقات متوسط و ثروتمندان همچنان رو به افزایش است.»
وقتی بچه‌های ما به میانسالی برسند، به‌احتمال بسیار قوی سیستم‌های نگهدارنده حیات زمین که برای بقا و رفاه انسان لازم است با تخریب‌های گسترده انسان در مقیاس جهانی به‌طور غیرقابل جبرانی آسیب خواهند دید، مگر آنکه با اقدامات درست و بهنگام کیفیت و پایداری زندگی آینده‌مان را تضمین نماییم.
ما امضا‌کنندگان این نامه به‌عنوان اعضای جامعه علمی که فعالانه در ارزیابی تأثیرات زیستی و اجتماعی تغییرات جهانی درگیریم هشدار خود را به گوش جهان می‌رسانیم. ما براین باوریم که برای اینکه سلامت و رفاه انسانی ادامه یابد تک‌تک افراد جامعه، با هر پست و مقامی (تمامی مشاغل، رهبران دینی و سیاسی، دانشمندان) با هر نوع اسلوب زندگی که دارند - باید برای حل 5مشکل جهانی شامل: «اختلالات آب و هوایی»، «انقراض ها»، «از دست دادن تنوع اکوسیستمی»، «آلودگی»، «رشد جمعیت انسانی و مصرف منابع» از همین امروز تلاش کنند.
مشکلات و راهکارها
اختلالات آب و هوایی: کاهش اثر تغییرات آب و هوایی با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و به‌کارگیری راهکارهای سازگار برای مواجهه پیامدهای ناشی از تغییرات آب و هوایی که هم‌اکنون در جریان است. راهکارهای عملی شامل تسریع گسترش و پیشرفت تکنولوژی سوخت پاک به جای سوخت‌های فسیلی، ساختن بناها، سیستم‌های حمل‌ونقل و صنعتی متناسب با اصلاح الگوی مصرف انرژی، حفاظت از جنگل‌ها و اعمال مقررات حفاظت از زمین برای کاهش بیشتر دی اکسید کربن (ترسیب کربن) است. راهکار مناسب برای مقابله با تغییرات اجتناب‌ناپذیر آب و هوایی در نواحی ساحلی که در خطر افزایش سطح آب هستند بسیار حیاتی است. در عین حال، تأمین ذخایر آب کافی و نگهداری آن برای مراکز بزرگ جمعیتی، نگهداری محصولات کشاورزی و مدیریت تنوع زیستی و ذخایر اکوسیستمی بسیار مهم خواهد بود.
انقراض‌ها: به حداقل رساندن نرخ بالای انقراض که باعث کاهش تنوع زیستی جهانی می‌شود. راهکارهای عملی شامل نشان دادن ارزش اقتصادی اکوسیستم‌های طبیعی در رفاه انسان، لزوم مدیریت تمامی اکوسیستم‌ها در مناطق انسانی و دست‌نخورده برای پایداری و افزایش تنوع زیستی و ایفای نقش اکوسیستمی آنهاست. اعمال تدابیر لازم اداری- قضایی به‌منظور کاهش بحران‌های جهانی زیست‌محیطی (مانند تغییرات آب و هوایی، اسیدی شدن اقیانوس‌ها) و بحران‌های منطقه‌ای (مانند تغییر کاربری زمین، ماهیگیری بیش ازحد، شکار غیرقانونی گونه‌های در معرض خطر و غیره. . .) بسیار مهم خواهد بود.
دگرگونی‌های اکوسیستم: به حداقل رساندن تبدیل اکوسیستم‌های طبیعی باقیمانده به زمین‌های کشاورزی، جلوگیری از گسترش حومه‌های شهری و دیگر سازه‌های انسان ساخت. راهکارهای عملی کشاورزی شامل افزایش بهره‌وری تولید مواد غذایی در مناطق موجود، بهبود سیستم‌های توزیع مواد غذایی و کاهش اتلاف مواد غذایی است. رویکردهای توسعه‌ای شامل افزایش چشم‌اندازهای شهری متناسب با رشد شهر به جای آنکه حومه شهر گسترش یابد، همچنین ایجاد زیرساخت‌های لازم برای به حداقل رساندن اثرات تخریبی در اکوسیستم‌های طبیعی و سرمایه‌گذاری در زیر ساخت‌های سبز مانند احیای تالاب‌ها، صخره‌های مرجانی و جنگل‌ها برای تضمین کیفیت آب، کنترل سیل و دستیابی بیشتر به نیازهای تفرجی است.
آلودگی: محدود کردن تولید و رها‌سازی مواد سمی در طبیعت. رویکردهای پایدار شامل استفاده از دانش کنونی در مورد مکانیسم مولکولی سمیت است که تدابیری مانند کاهش تأثیرات سموم و رعایت نکات لازم برای حذف اثرات زیانبار آنها و یا طراحی مواد جدید را در بر می‌گیرد. در حال حاضر، دانش و توانمندی ایجاد نسل جدیدی از مواد که به‌مراتب ایمن‌تر از مواد موجود امروزی هستند وجود دارد. به‌طور کلی ما مصرانه خواستار به کارگیری بهترین دانش موجود برای پیش‌بینی بیشترین احتمال، بدترین حالت و بهترین سناریوی ممکن برای 50سال آینده هستیم تا سیاست‌هایی وضع شوند که راهنمای سلامت محیط‌زیست در بلندمدت و همچنین سازگار با بحران‌های ناگهانی باشند.
افزایش سرانه مصرف: چشم‌انداز افزایش مناسب جمعیت جهان تا سال 2050می‌تواند تا حداکثر 8/5 میلیارد نفر باشد و هرگز از 9میلیارد نفر تجاوز نکند تا بتوان با اعمال روش‌های طبیعی تا سال 2100میلادی جمعیت جهان را به کمتر از 7میلیارد نفر کاهش داد. راهکارهای عملی شامل تضمین دسترسی همگانی به آموزش، فرصت‌های اقتصادی و مراقبت‌های بهداشتی. «کاهش سرانه مصرف منابع به‌خصوص در کشورهای توسعه یافته» از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. راهکارهای قابل اجرا شامل بهبود بهره‌وری تولید، توزیع، تجارت و استفاده از کالاها در راستای ترویج تغییرات سازگار با محیط‌زیست در رفتار مصرف‌کنندگان است.
