در این‌باره با دکتر حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- چرا روسیه به اسنودن (افشاگر طرح جاسوسی سازمان اطلاعات آمریکا) پناهندگی داد؟
نخست اینکه این پناهندگی موقتی و یک‌ساله است. اسنودن در واقع اطلاعات ذی‌قیمتی در ابعاد مختلف داشت که مهم‌ترین آنها، نقشه کلی برنامه‌ریزی آمریکا برای کنترل ایمیل‌ها و شنود مکالمات ده‌ها میلیون نفر در سراسر دنیا بود. دستیابی به چنین اطلاعات و جزئیاتی، برای روس‌ها بااهمیت بود و بنابراین، خواستند با پناهندگی‌دادن به اسنودن، به این اطلاعات دست یابند. از طرف دیگر، ظاهرا ماجرا این بوده که انگیزه‌های حقوق بشری هم مطرح شده و گروه‌های حقوق بشر گفته‌اند که به‌علت لغو نشدن مجازات اعدام در آمریکا، احتمالا اسنودن به‌علت خیانت به کشورش، اعدام می‌شود اما از نظر این گروه‌ها، وی قهرمان بوده زیرا اقدام آمریکا برای زیر پا‌گذاشتن حق شهروندان خود و حق متحدین خودش را افشا کرده است.
- آیا این موضوع می‌تواند روابط 2کشور را برای مدتی طولانی تیره کند؟
روابط روسیه با آمریکا بعد از شروع دور سوم ریاست‌جمهوری پوتین به اندازه کافی تیره بود. بهتر است به جای تیرگی از واژه روابط سرد استفاده کنیم. در واقع، روابط سردی بین واشنگتن و مسکو حاکم بود و با پناهنده‌شدن اسنودن این روابط سردتر خواهد شد. واقعیت این است که اسنودن آن قدر اهمیت ندارد که تمام روابط 2کشور را به هم بریزد اما مصاحبه اخیر اوباما نشان داد که وی بسیار از این ماجرا دلخور بود. رفتار آمریکا هم در قبال اقدام روسیه درباره اسنودن، منفعلانه بود. زیرا اعلام‌کرده حداکثر در نشست گروه 20 شرکت خواهد کرد اما با پوتین دیداری نخواهد کرد.
- اساسا در دوران جدید بعد از جنگ سرد اهمیت روابط روسیه و آمریکا در چیست و چه چیز می‌تواند این روابط را ویژه سازد؟
اولا اینکه روسیه و آمریکا هنوز 2قدرت بزرگ هسته‌ای در دنیا هستند. مجموع کلاهک‌های هسته‌ای 2کشور بالای 20هزار کلاهک است. پس یک وجه روابط آمریکا و روسیه برمی‌گردد به امنیت بین‌الملل به‌ویژه درباره مسائل هسته‌ای. وجه دیگر موضوع برمی‌گردد به اینکه آمریکا بعد از فروپاشی شوروی اصولا سیاست یکجانبه‌گرایی را در پیش گرفته و دنبال جهان تک‌قطبی است اما روسیه دنبال حاکمیت چندجانبه‌گرایی در نظم بین‌الملل است و در نظم جدید می‌کوشد با همکاری کشورهایی مثل چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی بر تنظیم رفتار آمریکایی‌ها تأثیر گذارد. بنابراین هرگونه سردی یا گرمی روابط هرکدام تأثیرات بین‌المللی خاص خود را دارد.
- سخنان اوباما و لغو سفرش به روسیه چه پیامی برای روس‌ها در این مقطع دارد و واکنش آنها چه می‌تواند باشد؟
اولا اینکه اوباما می‌خواهد به این شکل نارضایتی خود را از سیاست پوتین اعلام کند. درحالی‌که اساسا پوتین دارد سیاست دوره مدودف را تصحیح می‌کند زیرا مدودف در قبال آمریکا نوعی وادادگی داشت و اساسا بازنگری در روابط با آمریکا فایده‌ای برای روس‌ها نداشت، بلکه موجب شد آمریکا سیاست خود را درباره سامانه موشکی اجرا کند.
موضع‌گیری پوتین نشان می‌دهد که آمریکا نمی‌تواند روابط گذشته را با روس‌ها ادامه دهد. اما واکنش روسیه می‌تواند 2وجه داشته باشد. روسیه مثل شوروی سابق دیگر نه به‌دنبال برخورد بلکه در پی تعامل با آمریکاست. روسیه امروز می‌کوشد آمریکا را وادارد روابطش را با روسیه طوری تنظیم کند که با هم به‌عنوان 2قدرت برابر تعامل کنند. روسیه همچنین می‌کوشد با نزدیک شدن به کشورهای بریکس اتحاد جدیدی را علیه موقعیت آمریکا ایجاد کند تا در برابر زیاده‌خواهی آمریکا بایستد.
