شاید درباره قطع تنفس هنگام خواب (sleep apnea) چیزهایی شنیده باشید. این وضعیت ناخوشایند که از عوارض برخی بیماری‌هاست حالت نسبتاَ شایعی است؛ به همین خاطر هم درباره‌اش زیاد تحقیق کرده‌اند و می‌کنند.
یکی از جالب‌ترین تحقیقات اخیر را هم محققان کانادایی گزارش کرده‌اند: بیمارانی که دچار قطع تنفس هنگام خواب هستند دو برابر بیشتر در معرض خطر تصادفات رانندگی قرار دارند!
کلمه آپنه(apnea)یک واژه یونانی است که معنی لغوی آن «نفس بریده» است. به‌طور کلی سه نوع آپنه وجود دارد: نوع انسدادی، نوع مرکزی و نوع مختلط. از میان این سه حالت نوع انسدادی از بقیه شایع‌تر است. به‌رغم تفاوت در علل اصلی ایجاد کننده هر نوع از این بیماری، در هر سه حالت در صورت عدم درمان بیماری خود به‌طور مداوم دچار توقف تنفس در طی خواب می‌شود و بعضا این تعداد به صدها بار در شب هم می‌رسد. مدت زمان هر توقف تنفس نیز می‌تواند یک دقیقه یا طولانی‌تر باشد.
نوع انسدادی قطع تنفس هنگام خواب همان‌طور که از نامش پیداست به دلیل بسته شدن راه‌های هوایی ایجاد می‌شود که معمولاَ به‌خاطر روی هم افتادن بافت نرم پشت حلق و بسته شدن مسیر هوا در طی خواب رخ می‌دهد. در نوع مرکزی قطع تنفس هنگام خواب راه‌های هوایی باز هستند اما مغز قادر نیست دستورات لازم را به عضلات تنفسی ارسال کند.
در نوع مختلط هم ترکیبی از هر دو حالت فوق رخ می‌دهد. در صورت بروز هریک از انواع آپنه مغز به مدت کوتاهی فرد را از خواب بیدار می‌کند تا تنفس آنها به حالت طبیعی بازگردد. در نتیجه خواب افراد مبتلا به آپنه، منقطع و فاقد کیفیت لازم برای استراحت روحی و جسمی و تجدید قوا خواهد بود.
قطع تنفس هنگام خواب پدیده بسیار شایعی در حد دیابت بزرگسالان است و بنا بر آمار مؤسسه سلامت ملی بیش از دوازده میلیون آمریکایی مبتلا به این بیماری هستند. عوامل خطر ابتلا به این بیماری اضافه وزن، سن بالای چهل سال و جنسیت مذکر است؛ گرچه قطع تنفس هنگام خواب می‌تواند هر کسی و در هر سنی را درگیر کند. این بیماری حتی در کودکان نیز گزارش شده است.
متأسفانه به‌دلیل کمبود آگاهی مردم و متخصصان سلامت جامعه هنوز اطلاعات دقیقی از میزان شیوع بیماری در دست نیست. این در حالی است که قطع تنفس هنگام خواب یک بیماری جدی بوده و می‌تواند عوارض جدی به‌دنبال داشته باشد.
قطع تنفس هنگام خواب می‌تواند باعث افزایش فشارخون و سایر بیماری‌های قلبی- عروقی شود. همچنین اختلال حافظه، اضافه شدن وزن، ناتوانی جنسی و سردردهای شدید از دیگر عوارض این بیماری است. علاوه بر این آپنه شبانه درمان نشده می‌تواند موجب ناتوانی شغلی و بروز تصادفات رانندگی شود.
خوشبختانه این بیماری قابل تشخیص و درمان است. روش‌های درمانی متعددی برای این مشکل وجود دارد و تحقیق برای یافت روش‌های جدید ادامه دارد.
ارتباط تصادفات رانندگی و قطع تنفس هنگام خواب
اما همان‌طور که اشاره شد تحقیقات تازه نشان می‌دهند آپنه شبانه ممکن است باعث بروز تصادفات رانندگی شدیدی شود. این مساله توسط یک تیم تحقیقاتی کانادایی مورد بررسی قرار گرفته است.
دکتر آلن مالگرو از بخش اختلالات خواب دانشگاه بریتیش کلمبیا و سرپرست تیم تحقیقاتی می‌گوید: «دو مورد ما را به‌شدت غافلگیر کرد؛ یکی آمار بسیار بالا و دور از انتظار بیماران مبتلا به قطع تنفس هنگام خواب بود و دیگری این‌که حتی افرادی که واجد درجات خفیف بیماری بودند تصادفات رانندگی بسیار شدیدی داشته‌اند.»
محققان در این مطالعه 800 بیمار دارای قطع تنفس هنگام خواب و 800 نفر فاقد این بیماری را مورد بررسی قرار دادند. نتایج بررسی این محققان نشان داد که بیماران مبتلا به قطع تنفس هنگام خواب دو بار بیشتر در معرض تصادفات رانندگی بوده و سه تا پنج برابر بیشتر از افراد فاقد این بیماری در معرض جراحات شدید ناشی از تصادفات خطرناک هستند.
در طی مدت سه ساله این تحقیق، افراد مبتلا به آپنه شبانه 250 تصادف رانندگی داشته‌اند در حالی که این رقم در افراد سالم 123 مورد بوده است. تحقیقات قبلی به ارتباط میان قطع تنفس هنگام خواب و بروز تصادفات رانندگی اشاره داشتند، اما این نخستین مطالعه‌ای بود که شدت تصادفات را نیز مورد بررسی قرار داده است.
نکته جالب این‌که اظهارات خود بیماران نشان می‌دهد که خواب‌آلودگی آنها هنگام رانندگی ارتباطی با افزایش خطر تصادف نداشته است. در حالت عادی مردها بیشتر از زن‌ها دچار تصادفات رانندگی می‌شوند اما در میان بیماران مبتلا به آپنه شبانه در این مطالعه آمار تصادفات زن‌ها و مردها با هم برابر بود. نتایج این مطالعه به‌زودی در کنگره سراسری انجمن توراکس (قفسه سینه) آمریکا ارائه خواهد شد.
