صاحبان صنایعی که غول تحریم‌ها نتوانست آنها را به زانو درآورد، اکنون در جدال با آلودگی از نفس افتاده‌اند. وقتی 60میلیون لیتر فاضلاب، منطقه‌ای را محاصره کند، البته نفس کشیدن هم دشوار می‌شود.
جای خالی قانون جامع خاک
فرهاد پورسخا، مدیرکل دفتر آب وخاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در واکنش به معضل شهرک صنعتی اشتهارد به همشهری می‌گوید: «هیچ صنعتی اعم از خرد‌وکلان ازجمله شهرک‌های صنعتی نمی‌توانند با هیچ توجیهی محیط اطراف خود را آلوده کنند.» در واقع همه شهرک‌های صنعتی ملزم و مکلف به احداث تصفیه‌خانه فاضلاب هستند؛ درغیر این صورت با آنها برخورد قانونی می‌شود.
این مقام مسئول از قانون جامع خاک، سخن می‌گوید؛ قانونی که نه‌تنها حد استاندارد آلودگی‌ها را تعیین که درزمان بروز آلودگی مشخص می‌کند که چه‌کسی مقصر است و چه سازوکاری برای رفع آلودگی وجود دارد و باز همین قانون دستگاه‌های مسئول شناسایی آلودگی را معرفی و چگونگی پیشگیری از آلودگی را مشخص می‌کند. با وجود این، سال گذشته نخستین قانون جامع خاک کشور که پس از 2سال پیگیری مورد تصویب کمیسیون‌های تخصصی مجلس قرار گرفته بود و همه دستگاه‌های ذی‌ربط بر جامع‌بودن آن صحه گذاشته بودند، از دستور کار نمایندگان مجلس خارج شد.
پورسخا علت تصویب‌نشدن این لایحه اثرگذار را چنین توصیف می‌کند: «طرح جامع منابع طبیعی که به مجلس آمد، نمایندگان گفتند این طرح با طرح جامع خاک ادغام شود. این درحالی است که مسکوت ماندن این قانون، خسارت فراوانی به کشور می‌زند.» اکنون به همت دفتر آب‌وخاک سازمان محیط‌زیست، از یک‌سو شاخص‌های خاک و از سوی دیگر، طبقه‌بندی منابع خاک به شکل ملی آماده شده است. اینها ابزارهایی است که در کنار قانون می‌تواند عملیات اجرایی حفظ و حراست از خاک کشور را به نتیجه برساند. بخشی از قانون جامع خاک به آلودگی خاک‌های مناطق جنگی اختصاص دارد. نگرانی از این آلودگی‌ها به اندازه‌ای بود که ماده‌ای از مواد قانون جامع خاک به موضوع آلودگی خاک‌های مناطق جنگی اختصاص یافت.
صاحبان صنایع جان به لب شده‌اند
«طوماری تهیه کرده‌ایم برای مسئولان محیط‌زیست، استاندار البرز، مدیرعامل شرکت شبکه‌های صنعتی و... .» این فصل‌الخطاب گفته‌های کیارش مجلسی (یکی از صاحبان صنایع در شهرک صنعتی اشتهارد) است. همه آنهایی که در شهرک صنعتی فعال هستند، جان به لب شده‌اند. برخی می‌خواهند شهرک را رها کنند. این درحالی است که شهرک صنعتی اشتهارد که به عرض 8و طول 12کیلومتر شکل گرفته همچنان در حال توسعه است.
به گفته مجلسی، سرریز مخازن فاضلاب شهرک صنعتی اشتهارد به داخل طبیعت باعث شکل‌گیری حوضچه‌هایی به حجم 60میلیون لیتر شده است. علاوه براین فاضلاب‌ها در کانال‌هایی که به‌خودی‌خود ایجاد شده‌اند در امتداد ضلع جنوبی بلوار ملاصدرای غربی به طول 4کیلومتر نمایان شده‌اند که محلی برای رشد باکتری‌های بی‌هوازی احیا‌کننده سولفات سدیم موسوم به srb است. بوی تعفن شبیه تخم‌مرغ گندیده که لذت تنفس هوای سالم را از ساکنان شهرک صنعتی گرفته ناشی از همین باکتری‌هاست. مجلسی با به‌دست دادن تصاویر فاضلاب‌های رهاشده در اطراف شهرک صنعتی اشتهارد می‌گوید: «انتشار این اخبار در روزنامه‌های محلی کاری از پیش نبرده است».
پیگیری در مراجع قضایی
به سراغ معاون محیط انسانی اداره‌کل محیط‌زیست استان البرز می‌رویم و موضوع را از او جویا می‌شویم. مسئولی که از شهرک صنعتی اشتهارد به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرک صنعتی خاورمیانه نام می‌برد، معتقد است: «آنچه در اشتهارد اتفاق افتاده مربوط به فاضلاب تصفیه‌خانه شهر صنعتی است. البته بخشی از این فاضلاب مربوط به شهر اشتهارد است.» حمیدرضا لشکری با بیان این جمله ادامه می‌دهد: «در این شهرک تصفیه‌خانه صنعتی وجود دارد و پایش هم می‌شود اما متأسفانه به‌دلیل آنکه این تصفیه‌خانه گنجایش فاضلاب‌های پیش‌بینی‌شده را ندارد، خروجی آن بالاتر از حد استاندارد است.»
لشکری در بخشی از گفته‌های خود بر تصویر اسفباری که مجلسی از شهرک صنعتی اشتهارد به‌دست می‌دهد، صحه می‌گذارد: «دپوی فاضلاب‌ها باعث فعالیت باکتری‌های غیرهوازی می‌شود. گنداب و بوی تعفنی که ساکنان شهرک صنعتی اشتهارد از آن شکایت دارند، ناشی از همین دپوشدن فاضلاب است». درعین حال به گزارش کارشناسان محیط‌زیست اشاره و یادآور می‌شود: «فاز سوم تصفیه‌خانه درحال بازسازی و بهسازی است.» از گفته‌های لشکری برمی‌آید که مسئولان محیط‌زیست به آنچه در شهرک صنعتی اشتهارد اتفاق افتاده بی‌تفاوت هم نبوده‌اند کما‌اینکه وی می‌گوید: «پرونده‌ای هم در این زمینه تشکیل شده و زمان صدور رأی برای عاملان این رخداد تلخ نزدیک است.»
براساس مصوبات آنکه باید پاسخگو باشد، مدیریت شهرک صنعتی است. مدیر شهرک مسئول راهبری تصفیه‌خانه است؛ با همین توجیه است که شارژ می‌گیرند. بنابراین ملزم به تصفیه نهایی فاضلاب شهرک هستند. این تصریح قانون است که لشکری برآن انگشت می‌گذارد.
