با توجه به طرح‌های در دست بررسی، کارشناسان هشدار می‌دهند خطر دولتی شدن، سهام عدالت را تهدید می‌کند.به گزارش همشهری، طبق آمارهای رسمی تاکنون به 45میلیون نفر سهام عدالت تخصیص داده شده و به‌زودی با اضافه شدن فهرست اسامی کارگران فصلی و ساختمانی این عدد به 50میلیون نفر خواهد رسید.
با وجود این هنوز هیچ‌کس به‌طور واقعی مالک سهامش نیست، یعنی هیچ‌یک از دارندگان سهام عدالت نمی‌توانند آن را بفروشند. محمد‌جواد شیخ عضو کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت می‌گوید: ارزش سهام عدالت نسبت به آغاز اجرای این طرح 3برابر شده، یعنی سهام یک میلیون تومانی تخصیص یافته به هرفرد در شرایط کنونی نزدیک به 3میلیون تومان می‌ارزد.
بر این اساس با آغاز به‌کار دولت یازدهم موضوع تعیین تکلیف سهام عدالت به موضوع روز اقتصاد مطرح شد و قرار شد نحوه اختصاص واقعی سهام عدالت به مردم در قالب یک طرح از سوی سازمان‌های مربوطه بررسی و به نتیجه برسد.
پیش‌تر برای اینکه مشکل خریدوفروش سهام عدالت حل شود 30شرکت سرمایه‌گذاری استانی تشکیل شد و قرار بود سهام موجود به این شرکت‌ها اختصاص یابد و سپس ازطریق این شرکت‌ها به مشمولان اختصاص یابد یعنی هریک از مشمولان سهام عدالت سهامدار یکی از این شرکت‌ها می‌شدند و از این طریق سهام خود را دریافت می‌کردند اما پیچیدگی قانونی در تطبیق اساسنامه این شرکت‌ها با قوانین بورس و همچنین دشواری‌های موجود بر سر راه تخصیص سهام به هریک از سرمایه‌گذاری‌های استانی موجب شد پس مدتی طرح جدیدی روی میز گذاشته شود. براساس این طرح تمام سبد سهام عدالت در قالب یک صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) به مردم واگذار می‌شود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله راهکارهای مالی پیشرفته‌ای هستند که دارایی‌های مردم را به شکل حرفه‌ای مدیریت می‌کنند و در کشور‌های پیشرفته به‌کار گرفته می‌شود، در یک‌ماه گذشته یک کارگروه ویژه در سازمان خصوصی‌سازی تشکیل شده و قرار است نحوه واگذاری سهام عدالت را به دولت پیشنهاد کند.
مدیریت، مسئله این است
اما همگام با این تحولات گره تازه‌ای در پرونده سهام عدالت به‌وجود آمده و کارشناسان می‌پرسند چه‌کسی قرار است این سبد سهام را مدیریت کند. آیا قرار است دولت متولی و مدیر سبد سهام عدالت شود؟ پاسخ مسئولان دولتی به این پرسش چندان روشن و راهگشا نیست.
دولت یا شبه دولت
با داوود خانی که در حال حاضر مشاور رئیس هیأت عامل سازمان خصوصی‌سازی است همین پرسش را مطرح کردیم، او پاسخ داد:رویکردی که در بررسی‌های این طرح دنبال می‌شود این است که مدیریت سهام عدالت دولتی نباشد اما به‌معنای این نیست که قرار است سهام عدالت در یک قالب خصوصی اداره شود.
از این سخنان پیداست که مدیر این حجم دارایی نه دولت است نه بخش خصوصی. بلکه قرار است چیزی شبیه مدیریت واحدهای شبه دولتی باشد. همین نظر را با او مطرح می‌کنیم، خانی توضیح داد: طبیعت بررسی‌هایی که در این طرح دنبال می‌شود این است که منافع همه ازجمله مشمولان رعایت شود، در عین حال هنوز نمی‌توان درباره نتایج این بررسی نظر داد چون نظر کارشناسی گروه‌های مختلف در این‌باره اعمال می‌شود. داوود خانی که چند وقت پیش به همشهری گفته بود به‌زودی جزئیات این طرح تعیین تکلیف می‌شود در پاسخ به این پرسش که پرونده سهام عدالت و نحوه اختصاص سهام آن به مردم چه زمانی روشن می‌شود؟ گفت: هنوز هیچ‌چیز مشخص نیست و نمی‌توان تاریخی را در این‌باره مشخص کرد.
چالش‌های پیش روی صندوق سهام عدالت
از محمد جواد شیخ که از مدیران باسابقه در واگذاری سهام عدالت است و از همان ابتدا درگیر کارهای اجرایی واگذاری سهام عدالت بوده، درباره مشکلاتی که برسر راه واگذاری سهام عدالت پرسیدیم، شیخ در جواب گفت:مشکل اول نحوه ارزش‌گذاری سهام خارج از بورس است و مشکل دوم میزان سهامی است که سهام عدالت در برخی از شرکت‌ها دارد. سهام عدالت باید سقف سرمایه‌گذاری‌هایش را در برخی شرکت‌ها کاهش دهد.
ضمن اینکه برخی از شرکت‌هایی که در سبد سهام عدالت وجود دارند ارزش واقعی‌شان مشخص نیست چون وارد بورس نشده‌اند. شیخ در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چند درصد شرکت‌هایی که در سبد سهام عدالت وجود دارند در بورس حضور دارند گفت: نزدیک به 70درصد آنها سهامشان در بورس دادوستد می‌شود اما بقیه آنها خارج از بورس هستند.
او اما در ادامه توجه ما را به این نکته جلب می‌کند که اگر قرار است برای اختصاص سهام عدالت به مردم صندوق سرمایه‌گذاری تشکیل شود چه‌کسی آن را اداره خواهد کرد؟ شیخ در پاسخ توضیح داد: به‌نظر می‌رسد با توجه به ارزش کل سبد سهام عدالت که هم‌اکنون به 120هزار میلیارد تومان رسیده است مدیریت در دست دولت باقی بماند.
