بیش از 75درصد از گستره کره زمین را آب فرا گرفته و روزانه هزاران شناور نظامی و غیرنظامی در این پهنه‌های آبی حرکت می‌کنند.
از این منظر، نیروهای دریایی در بین سایر نیروهای نظامی، وضعیت متفاوتی دارند. چراکه نیروهای زمینی و یا هوایی کشورها عمدتا در محدوده مرزی خود عمل می‌کنند.
این مسئله در ایران با شیوع پدیده شوم «دزدی دریایی» در منطقه خلیج عدن و دریای سرخ که یکی از مهمترین خطوط عبور و مرور کشتی های نفتکش و باربر ایرانی بود، شکل تازه‌ای گرفت و این تهدید علیه شریان اقتصادی کشور، نیروی دریایی ایران را وارد فاز جدیدی از عملیات کرد و باعث شد نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ماموریتهایی با طی مسافتهایی بیش از 6 هزار کیلومتر در منطقه شمال اقیانوس هند، خلیج عدن و دریای سرخ حاضر شده و تا به امروز صدها کشتی ایرانی و خارجی را از حمله دزدان دریایی حفظ کند.
مدتها بود که دزدان دریایی خلیج عدن به واسطه بی‌ثباتی در کشورهایی نظیر سومالی، با حمله به کشتی‌های تجاری کشورهای دیگر، ضمن ربایش آنها، اقدام به اخاذی از کشور مذکور می‌کردند.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در سال 87 مقابله با این پدیده نوظهور را در دستور کار قرار داد و اولین ناوگروه خود را برای حراست از خطوط مواصلاتی تجاری ایران در آبهای آزاد، به این منطقه اعزام کرد.
این اعزام در حقیقت آغازی بود بر سلسله ماموریت‌های ناوگان دریایی ارتش برای حضور مستمر در آبهای بین‌المللی و این، یعنی همان شکل‌گیری «نیروی دریایی راهبردی» که فرمانده معظم کل قوا چندی قبل آن را بیان فرمودند.
تا پیش از این، ناوهای ایرانی حضور چشمگیری در آبهای آزاد نداشتند و صرفا در دریای عمان به حفاظت از منافع کشورمان می‌پرداختند اما در طول این 6 سال، 28 ناوگروه به آبهای آزاد بویژه منطقه خلیج عدن و تنگه باب المندب اعزام شدند که البته برخی از این ناوگروه‌ها نیز در حین ماموریت، برای اولین بار به مناطق دیگر نظیر دریای سرخ، دریای مدیترانه و اقیانوس آرام رفتند.
حضور در مدیترانه با عبور از کانال سوئز
اوایل بهمن‌ماه سال 90، دوازدهمین ناوگروه اعزامی ارتش متشکل از ناوشکن الوند و ناو لجستیک خارک، سفر خود را از بندرعباس به سمت شمال اقیانوس هند آغاز کرد تا پس از تامین امنیت کشتی‌های تجاری و نفتکش ایران در خلیج عدن به سمت دریای سرخ حرکت کند.
این ناوگروه با حضور در دریای سرخ، در بندر جده عربستان پهلو گرفت و پرسنل آن به زیارت خانه خدا نیز رفتند.
در ادامه این سفر، ناوگروه ایرانی به کانال سوئز در کشور مصر نزدیک شد که این موضوع با وقوع انقلاب مصر و تغییر حکومت در این کشور همزمان گردید.
این حادثه مهم و همزمانی آن با حضور ناوهای ایرانی در نزدیکی آبهای منطقه، حساسیتهای موجود را به حد بسیار بالایی رساند.
در این میان برخوردی نیز با ناوگان دریایی رژیم صهیونیستی رخ داد که طی آن، صهیونیستها خواهان معرفی و تعیین وضعیت از طرف ناوگروه ایرانی شده بودند که با بی اعتنایی طرف ایرانی مواجه شدند.
ناوگروه اعزامی ارتش پس از عبور از کانال سوئز برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دریای مدیترانه وارد شده و سپس در بندر لاذقیه در کشور سوریه پهلو گرفتند.
دریای مدیترانه بزرگترین دریای داخلی جهان به مساحت 2 میلیون و 966هزار کیلومتر مربع و در منطقه‌ای استراتژیک میان 3 قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار گرفته است.
مدیترانه که شامل چند دریای کناری و داخلی بوده، در غرب به وسیله «تنگه جبل‌الطارق» با اقیانوس اطلس ارتباط دارد.
این دریا همچنین از طریق کانال سوئز به دریای سرخ وصل شده و از آنجا به اقیانوس هند راه پیدا کرده است.
مصر، لبنان، فلسطین، سوریه، تونس، ترکیه، مراکش، الجزایر، لیبی، یونان، آلبانی، صربستان و مونتنگرو، بوسنی و هرزگووین، کرواسی، اسلوونی، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا کشورهای ساحلی مدیترانه را تشکیل داده و 2 کشور قبرس و مالت نیز به عنوان 2 جزیره، در داخل دریای مدیترانه قرار دارند.
دریای سرخ نیز با مساحت 438 هزار کیلومتر مربع، به عنوان پانزدهمین دریای جهان، خلیجی از اقیانوس هند است که بین شبه‌جزیره عربستان و شمال شرقی قاره آفریقا قرار دارد.
همسایگان این دریا را کشورهای فلسطین، مصر، عربستان سعودی، یمن، جیبوتی، اتیوپی، سودان، و اردن تشکیل می‌دهند.
دریای سرخ از طریق کانال سوئز به دریای مدیترانه و از تنگه باب‌المندب با خلیج عدن و اقیانوس هند در ارتباط بوده و خلیج ایلات نیز در این دریا واقع شده است.
در همین راستا، ناوگروه هجدهم نیز متشکل از ناوشکن شهید دریابان نقدی و ناو لجستیک خارک، دومین ناوگروهی بود که طی یک ماموریت 66 روزه در دریای مدیترانه حضور پیدا کرد.
ورود به بزرگترین اقیانوس جهان
یکی دیگر از ناوگروه‌هایی که در ماموریت خود توانمندی نیروی دریایی ارتش را درخصوص حضور در آبهای دور دست نشان داد، ناوگروه بیست‌وچهارم متشکل از ناوشکن سبلان و ناو لجستیک خارک بود که پس از عبور از اقیانوس هند، خلیج بنگال، تنگه مالاکا و دریای چین، برای اولین بار وارد اقیانوس آرام شد.
اقیانوس آرام بزرگترین پهنهٔ آبی جهان است که گستره‌ای در حدود 165 میلیون و 721 هزار کیلومتر مربع (یعنی 46% از تمام آبهای روی زمین) را شامل شده و بیش یک سوم سطح زمین را می‌پوشاند.
به این اقیانوس، پاسیفیک و یا اقیانوس کبیر نیز گفته می‌شود، که نام پاسیفیک توسط دریانورد پرتغالی (فردیناند ماژلان) در سال 1520 بر این اقیانوس گذاشته شد.
این ابردریا از شرق به قاره آمریکا، از جنوب به قطب جنوب، از شمال به دریای برینگ و از غرب به آسیا و اقیانوسیه کشیده شده و خود این اقیانوس پهناور نیز به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود.
عمیق‌ترین نقطه آبی جهان یعنی گودال «ماریانا» با ژرفای 10هزار و 911 متر در این اقیانوس قرار دارد.
رکورد جدید نداجا با عبور از تنگه 800 کیلومتری
ناوگروه اعزامی ارتش در بهمن ماه سال 1391 ابتدا به سمت شمال اقیانوس هند و خلیج عدن حرکت و سپس با تغییر مسیر به سمت تنگه مالاکا و بندر ژانگ‌ژیانگ در جنوب چین رفت که با طی مسافت بیش از 9 هزار کیلومتر، رکورد جدیدی را برای نیروی دریایی ایران بر جای گذاشت.
تنگه «مالاکا» یکی از مهمترین گذرگاه های انرژی در جهان، آبراهیست که اقیانوس هند را به اقیانوس آرام وصل می کند و در بین کشورهای مالزی، جزیره سوماترا اندونزی و در جنوب آن نیز کشور سنگاپور واقع شده است. این تنگه طولی در حدود 800 کیلومتر داشته و عرض آن نیز در نقاط مختلف بین 50 تا 320 کیلومتر است.
این تنگه یکی از مهمترین گذرگاه‌های دریایی جهان به حساب می آید که به صورت روزانه 15 میلیون بشکه نفت از آن عبور می کند.
بخش عمده نفت خلیج فارس که برای بازار کشورهای آسیایی به مانند چین، کره جنوبی و ژاپن از این تنگه عبور کرده و به دست مشتریان آن می رسد.
ناوگان دریایی ارتش در یک قدمی دومین اقیانوس بزرگ جهان
در تاریخ 27 تیرماه سال 90 بود که امیر سیاری در گفتگو با خبرگزاری فارس، از آمادگی نداجا برای اعزام ناوگروه به اقیانوس اطلس خبر داد.
طبیعی بود که با اعلام این خبر، همه رسانه‌ها منتظر اعلام زمان این اعزام باشند اما فرماندهان تنها به این جمله که ما «در صورت تصویب سلسله مراتب، آماده این اعزام هستیم» بسنده می‌کردند تا اینکه امیر دریادار سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش در تاریخ دوم آذرماه سال جاری در نشست خبری خود از احتمال اعزام ناوگروه بیست و نهم به اقیانوس اطلس خبر داد.
اقیانوس اطلس یا آتلانتیک، دومین اقیانوس بزرگ دنیا است که قاره‌های آفریقا و اروپا را از قاره آمریکا جدا می‌سازد و طول آن نیز از قطب جنوب تا اقیانوس منجمد شمالی است.
نام اقیانوس آتلانتیک از یک لغت یونانی به معنای دریای اطلس گرفته شده است و اولین بار، هرودوت بود که این اقیانوس را اطلس نامید.
اقیانوس اطلس به صورت منطقه S شکلی است که در جهت شمالی جنوبی گسترش دارد و توسط جریان های متقابل استوایی در حدود 8 درجه عرض جغرافیایی شمالی به اطلس شمالی و اطلس جنوبی تقسیم می شود.
اقیانوس اطلس از غرب توسط قاره آمریکا (شمالی و جنوبی) و از شرق توسط قاره های اروپا و آفریقا محصور شده و توسط تنگه «جبل‌الطارق» با دریای مدیترانه در ارتباط است.
از سمت شمال توسط تنگه دانمارک، دریای گرینلند و دریای نروژ و دریای بارنتز به اقیانوس منجمد شمالی(اقیانوس شمالگان یا دریای آتلانتیک) و از سمت جنوب شرقی به اقیانوس هند و از سمت جنوب غربی توسط تنگه دریک به اقیانوس آرام و از جنوب به اقیانوس جنوبی متصل می شود (در برخی تعاریف دیگر امتداد آن را تا قطب جنوب درنظر می‌گیرند).
اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از طریق کانال پاناما در بین آمریکای شمالی و جنوبی نیز به هم متصل هستند.
این اقیانوس همچنین با دریای کارائیب، خلیج مکزیک، خلیج هودسن، خلیج بافین، خلیج بیسکای، دریای شمال، دریای بالتیک و دریای کلتیک مجاورت دارد.
مساحت اقیانوس اطلس با در نظر گرفتن دریاهای مجاور آن در حدود 106 میلیون و 400هزار کیلومتر مربع (41٬100٬000 مایل‌مربع) است که 20 درصد مساحت کل زمین و 26 درصد مساحت آبهای زمین را شامل می‌شود. بدون احتساب این دریاها مساحت آن 82 میلیون و 400هزار کیلومتر مربع می‌شود.
عمق متوسط اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور، 3هزار و 339 متر و بدون درنظر گرفتن آنها، 3 هزار و 926 متر و عمیق ترین قسمت این اقیانوس نیز در گودال پورتوریکو به عمق 8هزار و 605 متر است.
عرض اقیانوس اطلس از 2هزار و 848 کیلومتر (بین برزیل و لیبریا) تا 4هزار و 830 کیلومتر (بین آمریکای شمالی و آفریقا) متغیر است.
همسایگان اقیانوس اطلس را در قاره اروپا، کشورهایی نظیر ایسلند، نروژ، سوئد، دانمارک، آلمان، هلند، بلژیک، انگلستان، ایرلند، فرانسه، اسپانیا، پرتغال
در قاره آفریقا، کشورهایی نظیر مراکش، موریتانی، سنگال، گامبیا، گینه بیسائو، گینه، سیرالئون، لیبریا، ساحل عاج، غنا، توگو، بنین، نیجریه، کامرون، گینه استوایی، گابون، کنگو، آنگولا، نامیبیا، آفریقای جنوبی و جزایر قناری
در آمریکا جنوبی، کشورهایی نظیر جورجیای جنوبی، جزایر فالکند، شیلی، آرژانتین، اروگوئه، برزیل، گویان، ونزوئلا، کلمبیا
در حوزه کارائیب، کشورهای ترینیداد و توباگو، کوراسائو، سنت وینسنت و سنت لوسیا، جزیره گوادلوپ، دومینیکا، آنتیگوا و باربودا، سنت کیتس و نویس، سنت مارتین، پورتوریکو، جمهوری دومینیکن، هائیتی، باهاما، کوبا و جامائیکا
در آمریکای شمالی و مرکزی، کشورهایی نظیر پاناما، کاستاریکا، نیکاراگوئه، هندوراس، گواتمالا، مکزیک، آمریکا و کانادا تشکیل می‌دهند.
راه‌های رسیدن به اطلس
با نگاهی به نقشه می‌توان دریافت که راه رسیدن ناوگروه‌های ارتش به اقیانوس اطلس از 2 مسیر ممکن است، که یکی از این مسیرها از طریق دریای سرخ و دریای مدیترانه خواهد بود و همانطور که گفته شد، ناوگروه‌های اعزامی ارتش، 2 بار تجربه حضور در مدیترانه یعنی در نزدیکی ورودی به اقیانوس اطلس را دارند.
مسافت ورودی تا خروجی دریای سرخ، 2هزار و 220 کیلومتر، از کانال سوئز در ورودی دریای مدیترانه تا تنگه جبل‌الطارق یعنی خروجی این دریا به طور تقریبی 3هزار 600 کیلومتر است.
در این صورت، تنگه جبل‌الطارق (محصور میان دو کشور اسپانیا و مراکش، دروازه ورود به اقیانوس اطلس خواهد بود.
اما در مسیر دوم، ناوگروه اعزامی می‌بایست با حرکت به سمت جنوب و عبور از آبهای جنوبی قاره آفریقا وارد اقیانوس اطلس شود.
این در حالیست که «پیتر ویلو» فرمانده نیروی دریایی ارتش نامیبیا، در مهرماه سال جاری به ایران آمد و با فرمانده نیروی دریایی ارتش کشورمان نیز دیدار و گفتگو کرد.
امیر دریادار سیاری در این دیدار اعلام کرد که ما آمادگی داریم تا ناوهایمان را در صورت تصویب سلسله مراتب، به «نامیبیا» اعزام کنیم.
کشور نامیبیا در جنوب غرب قاره آفریقا واقع شده و مشرف به آبهای اقیانوس اطلس جنوبی است.
به طور کلی در طول حدود 6 سال اخیر، ناحیه تحت پوشش نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از محدوده آبهای جنوبی کشور، به پهنه گسترده‌ای در آبهای دوردست، از سواحل سوریه و مصر در مدیترانه گرفته تا سواحل چین در اقیانوس آرام کشیده شده و ناوگان دریایی ارتش، تاکنون در 8 بندر مختلف یعنی آستاراخان در روسیه، بمبئی در هند، سلاله در عمان، جده در عربستان، لاذقیه در سوریه، ژانگ ژیانگ در چین، کلمبو در سریلانکا، و پورت سودان در سودان پهلو گرفتند که این سفرهای دریایی علاوه بر بحث ایجاد امنیت برای خطوط مواصلاتی کشور، تجارب بسیار گرانبهایی را برای اموری همچون آموزش پرسنل و تست سامانه های جدید بومی در کنار دیپلماسی دفاعی در اختیار نیروی دریایی ایران قرار می‌دهد.
حال باید منتظر ماند و دید آیا ناوگروه بیست و نهم نداجا که طبق برنامه، تا چند روز آینده با بازگشت ناوگروه قبلی، اعزام خواهد شد، دست بلند نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران را به دومین اقیانوس بزرگ دنیا می‌رساند؟ ماموریتی که می‌تواند یکی از طولانی‌ترین مسیرهای دریانوردی را در تاریخ نداجا ثبت کند.
فارس
