ترکیه یکی از کشورهای نیرومند در منطقه‌ای پرحادثه و پرچالش است. ترکیه به‌عنوان عضوی از ناتو، در واقع مرز این سازمان با خاورمیانه است. ناتو از طریق ترکیه با سوریه، عراق و ایران هم‌مرز می‌شود. ترکیه کنونی میراث‌دار امپراتوری تاریخی‌ای است که در گذشته تقریبا همه بخش‌های اطرافش در منطقه را شامل می‌شد. ترکیه کشوری با اکثریت مسلمان است؛ با دولتی که اسلامگرای میانه‌رو خوانده می‌شود؛ دولتی که قرار بود الگویی ارزشمند از میانه‌روی و ثبات برای دیگر کشورها باشد.
ترکیه برای آمریکا کشور مهمی است، به همین دلیل وقتی رابطه میان آنها تیره و تار شود، این موضوع برای سیاست خارجی واشنگتن موضوعی مهم خواهد بود. مدتی است که این تیرگی روابط میان ترکیه و آمریکا آشکار و مشهود شده و در روزهای اخیر به اوج رسیده است. رجب طیب اردوغان در میانه بحران اخیر درون کابینه‌اش که باعث استعفای چند وزیر و جابه‌جایی نیمی از وزرای کابینه شد، چندبار به‌صورت علنی آمریکا را به مداخله در این بحران متهم و حتی سفیر آمریکا را تهدید به اخراج کرد. اکنون کابینه اردوغان به فساد مالی متهم شده و او می‌گوید که در این اتهام‌زنی‌ها دست خارجی‌ها در کار است. او سفرای خارجی را به مداخله در این موضوع متهم کرد و گفت که اگر این مداخله ادامه یابد، سفرا اخراج می‌شوند. روزنامه‌های طرفدار دولت در ترکیه اتهام‌های مشخص‌تری را وارد و سفیر آمریکا را به‌طور خاص به‌دست داشتن در این ماجرا متهم کردند. همزمان، بیرون سفارت آمریکا در ترکیه هم تظاهرات اعتراضی برگزار شد. طرفداران دولت ترکیه خیلی زود اتهامات اردوغان علیه آمریکا را پذیرفتند و واکنش نشان دادند. شاید یکی از دلایل اصلی این اتهام‌ها، اقامت فتح‌الله گولن، رهبر جنبش اسلامگرای خدمت و متحد سابق و دشمن امروز اردوغان در آمریکاست. نیروهای پلیس و دادستان‌های دستگاه قضایی که اکنون پرونده فساد مالی علیه اعضای دولت اردوغان را مطرح کرده‌اند از پیروان جنبش خدمت و گولن هستند.
آمریکا اخیرا و در همین روزهای گذشته بارها بر نقاط مشترک و شراکت با ترکیه در مسائل مختلف تأکید کرده‌است. مقامات آمریکایی در اظهارنظرات خود ضمن تأکید بر اینکه واشنگتن و آنکارا در زمینه مسائل مختلف با هم اتفاق نظر دارند به این نکته اشاره کرده‌اند که نقاط افتراق هم میان 2 طرف وجود دارد. آنها می‌گویند که این اختلاف‌نظرها درباره بعضی موضوعات، مانند سوریه طبیعی است و گاه میان 2 هم‌پیمان نزدیک هم پیش می‌آید. البته در این ماجرای اخیر و مسئله پرونده فساد مالی علیه وزرا و نزدیکان اردوغان، آمریکایی‌ها به‌طور مستقیم پاسخ اتهامات و حملات اردوغان را ندادند و سعی کردند که وارد این دعوا نشوند.
جنگ سوریه یکی از مهم‌ترین مسائلی است که اخیرا باعث اختلاف‌نظر میان آمریکا و ترکیه شده است. دولت اردوغان به‌صورت فعال و علنی از شورشیان مسلح سوریه علیه دولت دمشق حمایت می‌کند. ترکیه به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی با سوریه، یکی از کشورهایی است که بیشترین تأثیر و آسیب را از تحولات 2 سال گذشته سوریه دیده است و به همین‌خاطر به‌شدت به آمریکا فشار می‌آورد که در جنگ سوریه مداخله کند. هر چه تحولات در سوریه پیچیده‌تر می‌شد، فشار ترکیه بر آمریکا برای مداخله در سوریه هم بالا می‌گرفت.
سوریه تنها عامل اختلاف میان آمریکا و ترکیه در ماه‌های اخیر نیست. امضای توافقنامه‌های نفتی میان ترکیه و منطقه خودمختار کردستان عراق که نوعی دور زدن دولت مرکزی بغداد است، ازجمله دیگر موارد مورد اختلاف واشنگتن و آنکاراست. آمریکا به‌صورت علنی و غیرعلنی به دولت ترکیه در این‌باره هشدار داده‌است. اما ترکیه این مسئله را در چارچوب معضل دیرینه خود با کردها می‌بیند و می‌خواهد آن را به‌گونه‌ای که به مصالح خودش نزدیک است حل کند و به همین‌خاطر در تعامل با کردهای شمال عراق چندان به ملاحظات دولت آمریکا یا نگرانی دولت مرکزی بغداد توجهی نمی‌کند.
موضوع مورد اختلاف دیگر میان ترکیه و آمریکا، مسئله مصر است. ترکیه به‌شدت با برکناری محمدمرسی، رئیس‌جمهور منتخب مصر توسط نظامیان مخالفت کرده و همچنان می‌کند. مخالفت ترکیه با اقدامات نظامیان مصر از 2 منظر قابل تحلیل و توجیه است. ترکیه از یک طرف نگران تأثیر قدرت‌گرفتن نظامیان مصر بر فعالیت نظامیان ترکیه است. اردوغان در سال‌های اخیر توانست نظامیان ترکیه را مهار کند و ده‌ها افسر بلندپایه ارتش ترکیه اکنون به اتهام تلاش برای کودتا علیه دولت در زندان به‌سرمی‌برند. این در حالی است که همتایان این نظامیان در مصر، با موفقیت توانستند یک رئیس‌جمهور منتخب را از کار برکنار کنند و همه اطرافیان او و رهبران جنبش اخوان‌المسلمین را به زندان بیندازند. از سوی دیگر ترکیه به‌عنوان سردمدار جنبش‌های اسلامگرا در منطقه، به‌ویژه در کشورهای عربی و همچنین به‌عنوان حامی اصلی اخوان‌المسلمین نمی‌خواهد شاهد خاموش سرکوب و نابودی اخوان در مصر باشد. ترکیه به آمریکا فشار می‌آورد که واکنش تندتری علیه نظامیان مصر نشان دهد. اقداماتی که تا‌کنون آمریکا علیه نظامیان مصر انجام داده برای ترکیه کافی نیست.
نقطه دیگر اختلاف میان آمریکا و ترکیه که به همین ماجرای اخیر و بحران فساد مالی درون دولت آنکارا مربوط می‌شود، ماجرای تحریم‌های ایران است. کنگره آمریکا به‌شدت برای اعمال و نظارت بر اجرای این تحریم‌ها فشار می‌آورد و دولت آمریکا هر کشوری که این تحریم‌ها را دور بزند یا به دور زدن آن کمک کند مجازات می‌کند. اکنون معلوم شده که مقامات دولت آمریکا اخیرا بارها درباره فعالیت بانک‌های ترکیه در دور زدن تحریم‌های ایران هشدار داده و اعلام خطر کرده‌اند. این مسئله اکنون بیش از هر موضوع دیگری به رابطه میان آمریکا و ترکیه آسیب زده است.
نشنال اینترست
