توی عکس‌های 20سال پیش، اشکان یکی از بچه‌های کلاس است که همگی به دوربین و عکاس نگاه می‌کنند؛ بچه‌هایی که امروز برای خودشان کسی شده‌اند و هرکدام خانواده‌ای تشکیل داده‌اند. حدس اولیه درست نبود، اشکان تصادف نکرده بود. خبر تلخ‌تر از اینها بود؛ وقتی دوستان مشترک و بچه‌های محله گفتند که اشکان به‌دلیل استفاده از مواد‌مخدر مرده است.
وزیر کشور و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از گردش مالی ۳میلیارد دلاری مواد‌مخدر در ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: با تمام اقداماتی که از سوی نیروی انتظامی، قوه قضاییه و دستگاه‌های مرتبط انجام شده، متأسفانه نتوانسته‌ایم مسئله مواد‌مخدر را مدیریت و دغدغه و نگرانی جامعه را حل کنیم.
آمارهایی که فکر لازم دارد
عبدالرضا رحمانی فضلی آمار رسمی را چنین اعلام کرد که در حال حاضر یک میلیون و 325هزار معتاد در کشور وجود دارد. این مقام عالی مبارزه با مواد‌مخدر در ایران پیش‌تر خبر داده بود که به‌طور میانگین هر روز 9نفر در ایران بر اثر سوءمصرف مواد‌مخدر می‌میرند. همچنین 46درصد از زندانیان افرادی هستند که مستقیم با مواد‌مخدر ارتباط داشته‌اند و 25درصد غیرمستقیم در زندان‌ها به واسطه مواد‌مخدر به‌سرمی‌برند.
اگر هر سه‌آمار دقیق باشد، روزانه 9کشته به ازای یک میلیون و 325هزار معتاد، قدری فکر را مشغول می‌کند. رحمانی فضلی در حالی چنین گفته است که اکنون انواع و اقسام آن به‌ویژه مخدرهای صنعتی افزایش یافته و به‌صورت خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌طوری که برای هر مرض و بیماری یک نوع از این مخدرهای صنعتی جایگزین درمان معرفی می‌شود که نمونه‌های بارز آن تجویز برای استرس، افسردگی، کاهش یا افزایش وزن، تمرکز در شب‌های امتحان برای دانشجویان، نارسایی‌های جنسی، پوست و غیره هستند. با توجه به اینکه آگاهی جامعه از مصرف این مواد کم است آنها نمی‌دانند حتی یک یا 2بار مصرف این قرص‌ها امکان بازگشت را از افراد می‌گیرد.
معتادان اتوکشیده
خلاف تصور رایج، اعتیاد ارتباط مستقیمی با درآمد، شغل، تحصیل یا تشکیل خانواده ندارد.20درصد از معتادان مدرک لیسانس و 70درصد دیپلم دارند. 53درصدشان شاغل و 63درصد معتادان متاهل‌اند. اعتیاد در بین متاهل‌ها چنان است که 50درصد از طلاق‌های کشور به‌علتی وابسته به اعتیاد رخ می‌دهد. به این ترتیب براساس آمار 6ماه نخست سال 92، به‌طور میانگین هر 8دقیقه 2طلاق ثبت شده که یکی از آنها با اعتیاد در ارتباط بوده است. در این میان اوضاع برای زنان معتاد وخیم‌تر است.
در 5سال گذشته آمار زنان معتاد از 5.2درصد به 9.2درصد افزایش یافته و به‌عبارتی دوبرابر شده است؛ یعنی از هر 11زن ایرانی یکی معتاد است. همچنین 62درصد از معتادان زن، متاهل هستند. 3درصد از زنان معتاد بی‌سواد مطلق‌اند، 15درصد سواد ابتدایی، 15درصد راهنمایی، 41درصد دیپلم، 9درصد فوق‌دیپلم و 10درصد مدرک کارشناسی دارند.
در سال 90تعداد زنان معتاد شهرها 9.7درصد و روستاها 5.14درصد بوده است. هر اندازه شهرها کوچک می‌شوند اعتیاد زنان نیز به همان میزان پنهان می‌شود و بسیاری از زنان شهرهای کوچک یا روستاها برای ترک اعتیاد خود مهاجرت می‌کنند و این خود آغاز مشکلاتی تازه است.
کمتر از 2درصد؟
وزیر کشور تعداد معتادان ایرانی را یک میلیون و 325هزار نفر از جمعیت حدود 75میلیونی می‌داند؛ یعنی کمتر از 2نفر از هر 100نفر.
این در حالی است که تعریف دقیقی از معتاد وجود ندارد. بسیاری از مصرف‌کنندگان مواد‌مخدر، به‌ویژه مواد‌مخدر صنعتی جدید از قبیل نخ، برنز، نمک حمام و مانند آن، خود را اساسا معتاد نمی‌دانند و طبیعتا در آمارها هم ردی از آنها به‌دست نمی‌آید. زهرا بنیانیان، مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر در امور زنان و خانواده در این‌باره می‌گوید: بسیاری از زنان تحت‌تأثیر تبلیغات ماهواره‌ای برای لاغری یا جوانی پوستشان از داروهای اعتیادآور استفاده می‌کنند و بسیاری از آنها با این روش معتاد می‌شوند.
این در حالی است که برای هر بیماری یا مشکلی راه درمانی وجود دارد و به‌عنوان مثال نمی‌توان صرفا با استفاده از دارو لاغر شد.
گردش مالی ناشی از فروش مواد‌مخدر در دنیا هزار میلیارد دلار است که 3میلیارد دلار آن در ایران می‌گردد؛ یعنی چیزی در حدود 9000میلیارد تومان. این گردش مالی چنان برای کارتل‌های پنهان و پیدای مواد‌مخدر مهم است که یک طلاق مرتبط با مواد‌مخدر در هر 8دقیقه، 9کشته بر اثر سوءمصرف در روز، 3800شهید ایرانی در راه مبارزه با این مواد و همچنین از دست رفتن اشکان‌ها برای آنها چیزی نیست؛ اشکان‌هایی که یک روز کنار ما عکس گرفته‌اند.
