یکی هم نشانی گاوداری در دل محله یافت‌آباد را داد و گفت که صدها گاو در این محدوده از منطقه نگهداری می‌شود، ولی مزاحمتی برای ساکنان محل ندارند و حالا این گاوداری یادآور گذشته یافت‌آباد است که روزی در آن دامداری رونق داشت. دست آخر هم اداره درآمد شهرداری منطقه اعلام کرد که بیش از 100 گاوداری در منطقه مجوز فعالیت دارند که بیشترشان در حریم واقع شده و به شکل نیمه صنعتی و صنعتی اداره می‌شوند. وجود همین تعداد گاوداری کافی بود که منطقه ما را نسبت به برخی از مناطق شهر تهران متفاوت کند و سوژه گزارش این هفته همشهری محله شود.
گاومیش خانه
شاید بتوان گفت داستان گاوداری‌های منطقه ما از همان «گاومیش خانه» معروف شروع شد. گاومیش خانه‌ای که به زبان یافت‌آبادی‌های قدیم «گامیش خانه» تلفظ می‌شود و مهاجران و ساکنان قدیم یافت‌آباد در آنجا دام‌هایشان از جمله گاو و گوسفند را نگهداری می‌کردند تا بتوانند از این طریق امور زندگی‌شان را اداره کنند. آن دوران حرفه اصلی ساکنان قدیم یافت‌آباد دامداری بود و البته برخی هم در مزارع گندم و جو کشت می‌کردند. گفته می‌شود «گامیش خانه» قدیم همان محدوده خیابان «شهید مصطفی هاشم» کنونی است که هنوز هم قدیمی‌ها این محدوده را به همان نام «گامیش خانه» می‌شناسند. «اصغر نوراللهی» از ساکنان قدیمی محله یافت‌آباد شمالی هنوز آن دوران را به خاطر دارد و می‌گوید: «هر طرف نگاه می‌کردیم گاوداری بود. یکی از 2 گاو نگهداری می‌کرد و دیگری از ده‌ها گاو. بیشترشان هم در محدوده یافت‌آباد و شمس‌آباد و خیابان شهید طاهری فعلی بودند.»
ورود ماشین‌ها و خروج گاوها
پس از آنکه یافت‌آباد از شکل روستایی خود خارج شد و شکل شهر به خود گرفت، خیلی از گاوداری‌ها به حاشیه منطقه نقل مکان کردند و برخی از مالکان هم گاوداری را تبدیل به ساختمان کردند و گاوهارا هم فروختند. «رضا بخشی» از ساکنان محله شمس‌آباد هم از گاوداری پدر و بستگانش می‌گوید: «تا سال 63 گاوداری‌ها در محله شمس‌آباد فعالیت می‌کردند اما با رونق شهرنشینی، گاوداری‌ها به بخش‌های حاشیه‌ای مثل فیروز بهرام، احمدآباد، شهریار و... منتقل شدند» او ادامه می‌دهد: «در آن دوران شغل اصلی مردم شمس‌آباد گاوداری بود، هر فردی هم با توجه به زمینش از تعدادی گاو نگهداری می‌کرد. پدر من هم گاوداری داشت و الان هم گاوداری را به شهریار منتقل کرده و از این کار لذت می‌برد.»
گاوداری قدیمی
بسیاری از گاوداران قدیم مجبور به نقل مکان به حاشیه منطقه شده‌اند اما هنوز یک گاوداری در دل منطقه یافت‌آباد متعلق به خانواده زندیه باقی مانده است. قوم زندیه به‌عنوان قدیمی‌ترین ساکنان منطقه از همان دیرباز به شغل دامپروری و زراعت مشغول بودند. این گاوداری هم اگرچه قدمت «گامیش خانه» قدیم را ندارد ولی از سال 49 در زمینی به وسعت 10 هزار‌متر فعال بوده است. مقابل در ورودی تابلو بزرگ «دامداری و کشاورزی زندیه» به چشم می‌خورد. این مکان را «مرتضی زندیه» با 8 گاو دایر کرده بود و به مرور زمان به تعداد گاوهایش افزوده شد تا جایی که اکنون داخل آن هزار و 200 رأس گاو در زمین 10 هزار متری دیده می‌شود. این گاوداری از جمله دامداری‌های شهر تهران است که به شکل کاملاً صنعتی اداره می‌شود. یعنی انسان در خوراندن غذا، دوشیدن شیرها و... نقشی نداشته و فقط مسئولیت افراد نگهداری و مراقبت از گاوهاست. گاوهایی که در روز 15 تن شیر تولید می‌کنند و شیرشان هر روز به کارخانه «پاک» ارسال می‌شود. اکنون مسئولیت گاوداری را «یاسر زندیه» سومین فرزند «مرتضی زندیه» به عهده دارد. او بیشتر ساعت کار خود را در این مکان می‌گذراند، چراکه باید به وضعیت بیش از 40 کارگر رسیدگی کند. معمولاً روزی 2 تا 3 گوساله به دنیا می‌آید که باید مراقبش بود و... او می‌گوید: «22 سال از ورودم به شغل پدری می‌گذرد. گاوداری را دوست دارم و با همه سختی‌ها علاقه دارم که آن را ادامه بدهم. تولد یک گوساله مانند تولد فرزند آدم برایم شیرین است. اینکه عده‌ای از این سفره نانی می‌خورند خوشایند‌تر و مهم‌تر از همه اینکه می‌توانیم در تولید یک کالای مورد نیاز مردم نقشی جدی داشته باشیم.»
تهیه علوفه
روزگاری که دامداری شغل اصلی مردم منطقه بود زمین‌های گندم و جو و علف هم زیاد بود و دام‌ها هم مشکلی بابت خوراکشان نداشتند ولی الان یا باید علوفه خریداری شود یا خود دامدار علوفه را هم کشت کند. مدیران گاوداری زندیه راه دوم را انتخاب کرده‌اند و بیشتر علوفه‌ها در همان محوطه دامداری کشت می‌شود. به همین دلیل می‌توان با ورود به این گاوداری علاوه بر گاو فضاهای زیر کشت و زرع را هم دید. شاید همین موارد هم بوده که باعث شده سال‌ها این دامداری در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور و فعالیت گسترده‌ای داشته باشد و هیچ شکایتی هم در سامانه‌های شهرداری از این گاوداری به ثبت نرسیده است. فاصله نخستین خانه تا گاوداری حدود 500متر است و زندیه در این‌باره می‌گوید: «این مکان هیچ مشکلی برای اهالی ایجاد نمی‌کند. گاوداری به شکل صنعتی اداره می‌شود و با توجه به وسعت بالا امکان هیچ مزاحمت نیست.»
مبل آمد
هنوز بقایای املاک گاوداری‌های سابق را می‌توان در محله‌های مختلف به‌ویژه یافت‌آباد و شمس‌آباد دید. با این تفاوت که در شکل و شمایل گاوداری‌ها تغییراتی رخ داده است. به‌عنوان مثال برخی از املاک محله یافت‌آباد شمالی و جنوبی در خیابان‌های باقری، اکبر حسینی و... به کارگاه‌های نجاری و رویه کوبی مبل تبدیل شده‌اند، در محله شمس‌آباد هم بیشتر املاک گاوداری‌ها به آپارتمان‌های کوچک و بزرگ تبدیل شده‌اند. اما جالب است که برخی از قدیمی‌های منطقه مانند «نوراللهی» می‌گوید: «گذشته شیرینی‌های خود را داشت، اگرچه بوی نامناسب را در محل داشتیم اما گاوها آزاری نداشتند و حتی منبع درآمد بسیاری از مردم محل بودند، حالا با تبدیل املاک گاوداری‌ها به کارگاه‌های نجاری، هر روز شاهد یک اتفاق ناشی از حریق هستیم و خطر جان اهالی را تهدید می‌کند.» برخی هم افسوس روزگاری را می‌خورند که صبح اول صبح صدای "مو مو" به گوش می‌رسید و مالکان گاوها سرشان گرم شیر دوشی و تولد گوساله‌ها و چرا بود. هنوز خیلی‌ها بوی نامطبوع و صدای گاو آن روزگار را بر دود ماشین و صدای بوق‌های امروز ترجیح می‌دهند.»
فروش شیر
آمارها می‌گوید که بیشتر گاوداری‌های منطقه در حاشیه‌های شهر فعالیت دارند. از شهرک گلدسته گرفته تا حوالی بزرگراه آزادگان و جاده ساوه می‌توان این گاوداری‌ها را یافت. شیر گاوها به کارخانه‌های بزرگ و کوچک فروخته می‌شود. یکی از این گاوداری‌ها متعلق به سید «جواد برنجی» 54 ساله است. در گاوداری او حدود 120 گاو نگهداری می‌شود؛ تعدادی بزرگ و شیرده هستند و تعدادی گوشتی. «برنجی» خود از ساکنان شهرک گلدسته است و گاوداری‌اش فاصله چندانی با خانه‌اش ندارد. او هر روز یک و نیم تن شیر برداشت کرده و به کارخانه «کاله» می‌فروشد. گاوداری برنجی به شکل نیمه صنعتی اداره می‌شود. یعنی اگرچه گاوهای شیرده، گوشتی و حتی گوساله‌های یک و 2 روزه از یک ماهه‌ها جدا نگه داشته شده و شیرها با دستگاه گرفته می‌شود اما او و کارگرانش مجبور هستند که هر روز در 3 نوبت به گاوها به شکل دستی غذا بدهند. آنها هر روز از 5 صبح کار خود را با دوشیدن گاوها و دادن علوفه شروع می‌کنند. این کار 2 ساعت طول می‌کشد، هنگام ظهر و شب هم همین روند به همراه تمیزکاری ادامه دارد. «برنجی» می‌گوید: «گاوداری کار سختی است. تلفات دارد. برخی از شب‌ها مجبوری ساعت‌ها سرپا مانده و بیدار بمانی، باید به تک تک گاوها بر اساس نیازشان در دوره‌های زمانی مشخص واکسن زده و مهم‌تر از همه همیشه بوی نامطبوع می‌دهی اما جذابیت‌های خود را هم دارد.»
نگهداری از گاو
بیش از 10 گاوداری در محدوده شهرک گلدسته وجود دارد که در گاوداری «برنجی» از گوساله 2 روزه تا گاو 9 ساله دیده می‌شود. گوساله 2 روزه جدا از مادرش به همراه گوساله‌های دیگر تا یک ماه در اتاقکی نگهداری می‌شود. این گوساله‌ها فقط 2 ساعت، پیش مادر خود مانده و پس از آن با دست آدمی شیر می‌خورند. چون اگر این شیوه در گاوداری اجرایی نشود، گاو مادر دیگر شیری نمی‌دهد. مالک این گاوداری بیش از همه به گاو 9 ساله خود توجه دارد. او پیرترین گاوش به شمار می‌آید که 7 گوساله دارد. اما در روز بیش از دیگر گاوها شیر می‌دهد و جثه‌ای بزرگ دارد. می‌گوید: «در گاوداری تمامی حرکت‌ها وکارهای آدم‌ها اهمیت دارد. چون اگر توجهی نداشته باشی، احتمال بروز تلفات هست. مثلاً خود ما و بسیاری از دامدارها سال گذشته از واکسنی استفاده کردیم که باعث تلف شدن 25 گاو فقط در گاوداری ما شد.
