چه از نظر وسعت افراد درگیر و چه از نظر حجم خبر. حتی بعضی‌ها گفته‌اند که دولت برای جبران کاستی‌ها در بخش‌های دیگر نگاهی به فضای مجازی دارد تا سرمایه اجتماعی خود را از این طریق افزایش دهد. درسالی که آخرین روزهایش را پشت سر می‌گذاریم،پس از آنکه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، حکم به مسدود‌سازی نرم‌افزار وی چت داد، واعظی معترض شد و اعلام کرد که وزارتخانه متبوع وی، با این کار مخالف است. اما چنان که معلوم است نمایندگان قوه مجریه در کارگروه، این نظر را نداشته‌اند وگرنه این اتفاق نمی‌افتاد. از طرف دیگر با انتقاداتی که از این تصمیم شد، قرار بر این شد که نرم‌افزارهای مشابه تا ایجاد یک بستر ملی و تقویت جایگزین‌ها به تأخیر بیفتد. بنابراین فعلاً از فیلترشدن وایبر و تانگو و اسکایپ و... خبری نخواهد بود.
جلسه صادق با نمایندگان 6 وزارتخانه
فاطمه رهبر، از برگزاری جلسه محمدرضا صادق (مشاور رئیس‌جمهور) با نمایندگان وزارتخانه‌ها در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه پرده برداشت. هرچند محتوایی از این جلسه منتشر نشد، اما به‌نظر می‌رسد دولت نتوانسته است نگاه کارشناسی را به نفع رفع فیلتر برخی سرویس‌دهندگان شبکه‌های اجتماعی متقاعد کند.
حضور در شبکه‌های اجتماعی
از روزهای اولیه دولت، حضور مسئولین دولتی در فیس‌بوک حاشیه‌ساز بود. برخی به استناد اینکه این شبکه‌ها در ایران مسدود است، آنها را از حضور منع کردند و برخی هم حضور آنها را طلیعه تغییر شیوه برخورد حاکمیت با شبکه‌های مجازی می‌دانستند.
به جز رئیس‌جمهور، محمدجواد ظریف، بیژن زنگنه، اسحاق جهانگیری، حسام‌الدین آشنا و معصومه ابتکار به‌طور رسمی در این شبکه‌ها عضویت دارند و البته وزیر ارشاد هم بارها گفته است که در این شبکه‌ها حضور و فعالیت دارد.
از همه فعال‌تر وزیر امور خارجه است که با ادبیات خاصی از فعالیت‌های خود گزارش می‌کند.
ساماندهی می‌کنیم
الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با فارس تأکید کرده که منع قانونی فیس‌بوک را بررسی خواهد کرد. امین‌زاده همچنین گفته که عضو فیس‌بوک نیست. این خبر یک روز بعد از آن منتشر شد که خبرگزاری‌ها با انتشار خبری، به عضویت الهام امین‌زاده در فیس‌بوک اشاره کرده‌اند. وی همچنین گفته است: «کمیته‌ای در این‌باره در نهاد ریاست‌جمهوری تشکیل شده است تا به این مسئله رسیدگی کند.» البته خبری هم از این کمیته نشد.
فیس‌بوک، صهیونیست و جاسوس است
اما عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با یادآوری ماهیت صهیونیستی فیس‌بوک به این موضوع واکنش نشان داد. او به فارس گفت که نمی‌توان میان محتوای مجرمانه و غیرمجرمانه فیس‌بوک مرزی قائل شد و تأکید کرد: «علاوه بر این، مشکل فیس‌بوک قبل از اینکه به محتوایش برگردد، مربوط به ماهیت و عملکرد آن است، چرا که این سایت بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین ابزار جمع‌آوری اطلاعات برای سازمان‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل به شمار می‌رود.»
این دولت نیست!
صفحات جعلی بلای دولتی‌ها شد. خبرسازترین آنها هم صفحه‌ای بود که با نام خانم افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه تاسیس شد. چندی بعد «صفحه پایگاه اطلاع‌رسانی دولت تدبیر و امید» خبر روزنامه شرق شد. اما تا تکذیب خبر، یک روز بیشتر طول نکشید. اکانت‌های جعلی با نام سایر اعضای دولت هم در یک بازه زمانی کوتاه ایجاد شد. طیب‌نیا، رحمانی فضلی، پورمحمدی، آخوندی، علوی، واعظی، دهقان و... هم دارای اکانت جعلی هستند.
ظریف هک شد
۲۳ شهریورماه، یعنی درست در همان زمانی که فیس بوک ظریف در اوج بود، مطلبی در فیس‌بوک او منتشر شد که به سرعت هم حذف شد. اما خبر آمد که صفحه وی هک شده است و نفوذگران این مطلب را در آن منتشر کرده‌اند. این پیام سیاسی تحذیری بود تا وزیر امور خارجه بداند که آسیب‌پذیری این فضا کم نیست و حتی ممکن است این ابزار علیه او هم به‌کار گرفته شود.
هر چند حضور مستمر وزیر به مذاق خیلی‌ها شیرین بود، اما منتقدان ظریف معتقدند وزیر خارجه پیش از آنکه به شبکه‌های اجتماعی بپردازد، باید به وظایف ذاتی خود و سایت‌های رسمی وزارتخانه متبوع خود توجه کند. چرا که بسیار ضعیف است و حتی برخی سایت‌های اقماری آن هنوز دکتر صالحی را به‌عنوان وزیر خارجه معرفی می‌کنند.
حضور وزیر ارتباطات در شبکه‌های داخلی
اما برخلاف بسیاری از دولتمردان، وزیر ارتباطات شبکه‌های اجتماعی وطنی را تجربه کرد. او در چند نوبت در شبکه‌های کلوپ و زیگورات و آپارات و چند شبکه دیگر حاضر شد و با کاربران آنها گفت‌وگو کرد. او چند روز بعد که این تجربه را به رئیس‌جمهور هم منتقل کرد، قرار شد حجت‌الاسلام روحانی هم در این شبکه‌ها حضور پیدا کند.
جای خالی اخلاق در فضای مجازی
اخلاق گمشده فضای مجازی است. نه بزرگ‌تری هست و نه دولت برای فرهنگ‌سازی کاری کرده است. در سالی که گذشت، درپی همگروه شدن ایران و آرژانتین در جام جهانی موج توهین به مسی در شبکه فیس‌بوک به راه افتاد. این موج که از یک کل‌کل کوچک شروع شده بود به بی‌اخلاقی منجر شد.
برای جبران این بی‌اخلاقی‌ها اعلام شد که جمشید مشایخی به پیشنهاد علی فتح‌الله‌زاده و با هزینه باشگاه استقلال به اسپانیا خواهد رفت تا با لیونل مسی دیدار کند و بابت توهین فیس‌بوکی برخی کاربران ایرانی از وی عذرخواهی کند. همزمان هم برخی از کاربران دیگر ایرانی، به صفحه مجری برنامه قرعه‌کشی تیم‌ها خانم «فرناندا لیما» حمله بردند و چیزهایی نوشتند که آن زن مدل برزیلی از شرم و عصبانیت صفحه‌اش را بست.
ما جین‌پوشیم
نتانیاهو هرگز فکر نمی‌کرد که گفت‌وگویش با یک شبکه دولتی انگلیس برای مخاطبان فارسی‌زبان اینقدر مورد توجه باشد. از آن همه حرف‌های او علیه ایران و ایرانی، مخاطبان فضای مجازی این بخش را برجسته کردند که گفته بود در ایران آزادی برای پوشیدن جین و موسیقی غربی نیست!
این حرکت کاربران ایرانی، به مجموعه‌ای از طنز و پیام‌های سیاسی بدل شد که انزجار مردم را از توهین‌های صهیونیست‌ها نشان داد و نشان داد با همه انتقادات از دولت و مملکت، باز هم جایی برای اسرائیل وجود ندارد.
آنقدر نوشتند که به نظر می رسد این تجربه مواجهه مستقیم ایرانیان با مقام‌های رژیم صهیونیستی برای آنها درس عبرتی باشد که دیگر مردم را دست‌کم نگیرند حتی در فضای مجازی.
آن مردی که جز با دختر پلوسی گفت‌وگو نکرد!
یکی از خبرسازترین اخبار درباره حضور دولت در فضای مجازی گفت‌وگوهای ظریف با دختر نانسی پلوسی (رئیس سابق سنا و رهبر دمکرات‌های مجلس سنای آمریکا) و گفت‌وگوی روحانی با مدیر توییتر است.
انتشار پیام تبریک وزیر امور خارجه ایران به مناسبت تبریک عید «روش هشانا» سال نو میلادی عبری با واکنش دختر یکی از سیاستمداران آمریکا مواجه و به‌طور گسترده در فضای مجازی منتشر شد.
در واکنش به این توییت، کریستی پلوسی، (دختر نانسی پلوسی که رئیس سابق مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا بوده) در پاسخ به تبریک وزیر خارجه کشورمان نوشت: «متشکرم، سال جدید اگر شما به انکار هلوکاست از سوی ایران پایان دهید شیرین‌تر خواهد شد.»
ظریف نیز در پاسخ نوشت: «ایران هیچگاه هلوکاست را انکار نکرده است، فردی که هلوکاست را انکار کرد، رفت. سال جدید مبارک.»
گفت‌وگوی رئیس‌جمهور با مدیر توییتر
جک دورسی، بنیانگذار توییتر در صفحه توییتر روحانی نوشت: «عصربخیر آقای رئیس‌جمهور! آیا مردم ایران قادر به خواندن توییت‌های شما هستند؟»
این سؤال کنایه‌آمیز دورسی که حاکی از فیلتر بودن شبکه‌های اجتماعی چون فیس‌بوک و توییتر در ایران است، با این پاسخ روحانی مواجه شد: «عصربخیر جک! همانطور که من در مصاحبه با کریستین امانپور تأکید کردم تلاش‌های من در جهت آن است که مردم (ایران) به راحتی قادر باشند به‌عنوان یک حق به همه اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند.»
شورای‌عالی فضای مجازی
در آخرین روزهای سال۹۰ به تدبیر رهبر معظم‌انقلاب امیدی در دل‌ها پدید آمد که اوضاع آشفته فضای مجازی بسامان برسد. در حکم تاسیس این شورا آمده است: «گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی به‌ویژه شبکه جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه‌جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به‌منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطه کانونی متمرکزی برای سیاستگذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به‌وجود آید. به این مناسبت شورای‌عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاست ِرئیس‌جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به کلیه مصوبات آن ترتیب اثر قانونی داده شود.» با این شورای‌عالی قرار بود که همه‌چیز درباره اینترنت و فضاهای دیجیتال سامان یابد. اما عدم‌تعهد دولت‌ها برای فعال کردن این ابزار و به حاشیه‌راندن شورا با ایجاد شوراهای موازی و عدم‌تشکیل جلسات و... باعث شده است تا همچنان آشفته‌بازار فضای مجازی نابسامان بماند.
