تشخیص درست علت ریزش مو، انتخاب بیمار مناسب، رعایت اصول لازم در برداشت نوار مو و طراحی نواحی کاشت مو، حفظ رطوبت و سرما برای زنده ماندن واحدهای مو و طولانی نشدن مدت زمان جراحی از این جمله است. علاوه براین، مردم باید دقت کنند که برای پیوند مو، فریب تبلیغات دروغین را نخورند و برای این منظور، تمام ملاحظات لازم را درنظر‌گیرند. به گفته کارشناسان از نکات قابل توجه در انجام پیوند مو یکی انتخاب مناسب افراد برای پیوند و دیگری وجود انتظاری منطقی در بیمار از نتیجه پیوند است. با دکتر رضا رباطی، متخصص پوست و مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره روش‌های پیوند مو و نکات لازم در این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
- بهترین روش پیوند مو چه روشی است؟
امروزه بهترین روش پیوند مو شیوه پیوند موی واحد فولیکولی (FUT) است که در آن واحدهای یک تا 3 مویی در نواحی بدون مو کاشته می‌شود و می‌تواند نمایی بسیار طبیعی در بخش‌های پیوندی ایجاد کند.
- این روش به چه شیوه‌ای انجام می‌شود؟
در FUT ابتدا نواری به قطر 1/5-1سانتی متر و طول 25-15سانتی‌متر از ناحیه پس سری برداشته می‌شود. رعایت قطر زیر 1/5سانتی‌متری این نوار برای اجتناب از بروز اسکار (جوشگاه) مشخص در این ناحیه است. سپس واحدهای فولیکولی با استفاده از میکروسکوپ از هم جدا می‌شوند و در نهایت این واحد‌ها در سوراخ‌های ریزی که در ناحیه بدون مو ایجاد شده، کاشته می‌شوند. ایجاد این سوراخ‌ها در رویش موهای پیوندی به حالت طبیعی حائزاهمیت است.
- امکان اینکه موها دوباره بریزد در این روش وجود دارد؟
پس از پیوند مو ابتدا یک ریزش کلی موهای پیوندی پس از یک‌ماه روی می‌دهد. سپس رشد موها شروع شده و بین 6 تا یک‌ماه به نهایت رشد می‌رسد. این موها به‌خاطر منشا از ناحیه پس سر وابستگی به هورمون نداشته و هیچ‌گاه نمی‌ریزند. یک جلسه FUT در حدود 6-4ساعت به طول می‌انجامد. بیمار تحت بی‌حسی موضعی است. پس از جراحی در حدود 2روز ناحیه پیوندی پانسمان است و دیگر نیازی به پانسمان ندارد. در ناحیه پس سری نیز تعدادی بخیه وجود دارد که پس از 2هفته خارج می‌شود.
- آقای دکتر! آیا انجام پیوند مو برای تمام افرادی که به نوعی دچار ریزش مو هستند، سودمند است؟
از نکات مهم در انجام پیوند مو یکی انتخاب مناسب افراد برای پیوند و دیگری وجود انتظاری منطقی در بیمار از نتیجه پیوند است. انجام پیوند مو نمی‌تواند در تمام افراد دچار ریزش مو سودمند باشد. از طرفی برخی تبلیغات دروغین در مورد تعداد موهای پیوندی، انتظاری غیرواقعی را در برخی افراد ایجاد می‌کند. به‌طور معمول در یک جلسه پیوند مو امکان انتقال 3000-1500واحد فولیکولی (در حدود 7000-4000) تار مو وجود دارد و به نوعی بازسازی تراکم اولیه موها قبل ریزش میسر نیست اما می‌توان تغییر محسوسی در تراکم مو به‌ویژه در نواحی جلوی سر ایجاد و به‌ویژه خط رویش موی جلوی سر را بازسازی کرد تا نمای ظاهری روبه‌روی فرد بسیار تغییر کند.
- درچه مواردی پیوند مو ممکن است سبب عوارض ناخوشایند شود؟
در بسیاری از موارد ریزش مو، نظیر ریزش موی سکه‌ای یا موارد ثانویه به التهاب یا همراه جوشگاه، انجام پیوند مو منطقی نبوده و شاید باعث بروز عوارض ناخوشایندی نیز شود، به علاوه در افرادی که ریزش موی شدیدی دارند و ناحیه پس سری موی زیادی برای برداشت ندارد، امکان نتیجه بهینه کم است. علاوه براین، انجام پیوند مو در سن زیر 25سال که هنوز روند ریزش مو فعال است چندان توصیه نمی‌شود.
- به چه دلیل؟
زیرا امکان دارد با ریزش موهای فرد و باقی ماندن موی پیوندی برآیند تراکم موها پس از مدت کمی به حد قبل پیوند کاهش یابد.
علاوه براین، در افراد بالای 60سال نیز انجام پیوند باید با بررسی کامل بیماری‌های همراه نظیر قند، فشارخون و مشکلات قلبی عروقی باشد تا عارضه‌ای برای فرد روی ندهد.
- در حالت کلی چطور؟ آیا انجام پیوند مو عارضه‌ای برای فرد ایجاد نمی‌کند؟
معمولا پیوند مو عارضه نگران‌کننده‌ای ندارد. درد، تورم صورت چند روز پس از پیوند و کبودی دور چشم از عوارض شایعی است که طی چند روز از بین می‌رود. در ناحیه پس سر یک جوشگاه خطی باریک باقی می‌ماند که زیر موهای ناحیه محو است. تنها در مواردی که قطر نوار برداشتی بالاتر از 5/1سانتی متر باشد امکان بروزجوشگاه بدشکل و قطور وجود دارد.درصورت رعایت نکردن اصول کلی نظیر استریلیته وسایل و محیط عمل امکان بروز عوارض جدی‌تر وجود دارد و بر این اساس توصیه می‌شود تنها در مراکز معتبر این کار انجام شود.
- اگر فردی بانک موی مناسبی در پس سر برای برداشت نداشته باشد، معمولا از چه روشی برای پیوند استفاده می‌شود؟
از روش‌های دیگر مورد استفاده می‌توان به FIT اشاره کرد که به اشتباه به‌عنوان روش غیرجراحی تبلیغ می‌شود. در این روش به جای برداشتن نوار، قطعات ریز مو برداشته می‌شود و دیگر نیازی به بخیه ناحیه نیست. ارزش عمده این روش در مواردی است که فرد بانک موی مناسبی در پس سر برای برداشت ندارد و محدودیت آن، امکان برداشت بسیار کمترمو در حد یک سوم روش FUT است. اما به هر حال این روش نیز در مواردی که فرد به هر دلیلی مایل به انجام FUT نباشد درصورت انجام صحیح می‌تواند سودمند باشد اما ممکن است به جلسات بیشتر پیوند نیاز باشد.
- آقای دکتر! این روزها همه از پی‌آرپی می‌گویند و تبلیغات گسترده‌ای هم می‌شود که این روش چنین است و چنان. درباره این روش هم بگویید.
از موارد دیگر که متأسفانه امروزه در مورد آن تبلیغات کاذبی وجود دارد انجام پی‌آرپی برای رشد مو است. در مورد انجام پی‌آرپی اثربخشی در رشد و افزایش تراکم مو بسیار کم است و هنوز گزارش معتبری در کل دنیا در مورد اثبات اثر آن وجود ندارد. از طرفی انجام پی‌آرپی همراه پیوند مو نیز شاید اثری بیشتر از پیوند موی تنها ندارد. موارد محدودی نیز از بروز واکنش‌های شدید در پوست سر پس از پیوند مو به همراه پی‌آرپی مشاهده شده است. از این‌رو بهتر است فعلا در مورد روش پی‌آرپی جانب احتیاط را رعایت کرد و فریب این تبلیغات کاذب در مورد اثربخشی فوق‌العاده آن را در رشد مو نخورد. چون مطمئنا روش پی‌آرپی در حد تبلیغاتی که ادعا می‌شود مؤثر نیست.
- چه توصیه‌هایی در مورد جراحی پیوند مو دارید.
در روش درمانی پیوند مو از موهای خود بیمار برای ترمیم ناحیه دچار ریزش مو استفاده می‌شود. به این صورت که باریکه‌ای از پوست ناحیه پس سری بیمار به قطر 12میلی‌متر و طول حدود 12-10سانتی متر جدا می‌شود. سپس واحدهای فولیکولی مو از یکدیگر جدا می‌شوند. پس از آن این واحدهای فولیکولی در اسلیت‌ها یا سوراخ‌های کوچکی قرار داده می‌شوند که در ناحیه جلوی سر در نواحی ریزش ایجاد شده است. در این روش درمانی موهای پیوندی در محل جدید به‌تدریج شروع به رشد کرده و نتیجه نهایی درمان معمولا پس از 6ماه تا یک‌سال کاملا نمایان است. رشد موهای پیوندی دائمی بوده و دچار ریزش نمی‌شوند. در بسیاری از موارد نتیجه درمانی این روش بسیار قابل توجه است.
- قبل و بعد از جراحی چه نکاتی را باید درنظر گرفت؟
نباید در فاصله 10روز قبل از جراحی از داروهایی نظیر آسپیرین، بروفن و آنتی هیستامین‌ها استفاده کرد. در روز جراحی بهتراست لباس‌های راحت قدیمی پوشید زیرا ممکن است طی جراحی لباس‌ها آسیب ببیند. روز قبل جراحی موها باید با شامپو بچه شسته شده و به نرمی سر ماساژ داده شود. نیازی به کوتاه کردن موها نیست. بعد از جراحی نیاز به استراحت وجود دارد. در هنگام خوابیدن باید سر در حدود 45درجه بالاتر از بدن قرار گیرد.
تورم پلک و پیشانی طی روز دوم یا سوم بعد از جراحی روی می‌دهد که تا روز هفتم برطرف می‌شود. بهتر است از کمپرس سرد روی نواحی متورم استفاده شود. پانسمان سر در روز دوم بعد از جراحی برداشته می‌شود. پس از آن باید موها با آب ولرم شست‌وشو داده شود. نباید از دوش با فشار آب زیاد استفاده شود. برای حفاظت سراز کلاه استفاده شود. علاوه براین، افرادی که پیوند انجام داده‌اند، تا برطرف شدن تورم دور چشم نباید رانندگی کنند. سیگار کشیدن طی 2هفته اول ممنوع است. فعالیت بدنی یا ورزش شدید طی 2هفته اول فعالیت بدنی یا ورزش شدید نداشته باشند. در مواجهه با آفتاب یا حرارت شدید به‌مدت حداقل 3هفته قرارنگیرند.
- بعد از جراحی، رشد موها چه وقت مشخص می‌شود؟
رشد موها طی 90تا120روز بعد از جراحی مشخص می‌شود ولی نتیجه نهایی معمولا یک سال بعد ظاهر می‌شود.
- عوامل اثرگذار در یک پیوند موی مطلوب
عوامل بسیاری در موفقیت پیوند مو و عدم‌بروز عوارض دخیل است که می‌توان به تشخیص درست علت ریزش مو، انتخاب بیمار مناسب، رعایت اصول در برداشت نوار مو و طراحی نواحی کاشت مو، حفظ رطوبت و سرما برای زنده ماندن واحدهای مو و طولانی نشدن مدت زمان جراحی اشاره کرد. براساس این موارد توصیه می‌شود عمل پیوند مو در مراکز معتبر و ترجیحا توسط متخصصان پوست انجام شود تا هم نتیجه‌ای مطلوب حاصل و هم از بروز عوارض اجتناب شود.
