گزارش حاضر حاصل دومین نظرسنجی از ۹۲۳ نفر شهروند تهرانی درباره ی میزان و الگوی مصرف مطبوعات است که در اسفندماه سال ۱۳۹۲ از ۵۵٫۸ درصد از زنان و ۴۴٫۲ درصد از مردان ساکن در شهر تهران انجام شده و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان استفاده و اعتماد پاسخگویان از مطبوعات بعد از صداوسیما در مقام دوم قرار دارد و مهم ترین شیوه دسترسی آن‌ها به مطبوعات هم از طریق کیوسک‌های روزنامه فروشی است.
میزان مطالعه ی روزنامه در میان خوانندگان آن‌ها ۴۹٫۳ دقیقه در شبانه روز است و در رابطه با مجلات هم این رقم به ۴۸٫۴ دقیقه می‌رسد. بیشترین روزنامه مورد مطالعه و قابل اعتمادترین آن‌ها از نظر پاسخگویان با رقم بالایی، روزنامه همشهری و در میان مجلات هم خانواده ی سبز است.
مهم ترین معیار پاسخگویان که از تمام مناطق ۲۲گانه ی تهران انتخاب شده و میانگین تحصیلات آن‌ها ۱۲٫۱ سال است، در مطالعه روزنامه، داشتن صداقت و بیان واقعیات و در رابطه با مجلات نیز تنوع مطالب و موضوعات آن است.
آزادی بیان در رسانه‌ها از نظر شهروندان
بر اساس این پژوهش میدانی، ۲۳٫۶ درصد افراد همیشه برای کسب اخبار و اطلاعات گوناگون از صداوسیما استفاده می‌کنند، ۳۵٫۸ درصد اغلب، ۲۴٫۱ درصد گاهی، ۹٫۶ درصد به ندرت و ۷ درصد هم هرگز از رسانه‌ها برای کسب اخبار استفاده نمی کنند.
در رابطه با نحوه ی بهره مندی از مطبوعات داخلی یا سایت‌های مرتبط با آن ها هم ۶٫۸ درصد همیشه، ۱۵ درصد اغلب، ۲۶ درصد گاهی، ۱۸٫۷ درصد به ندرت و ۳۳٫۵ درصد هم هرگز از این رسانه بهره‌ای نمی‌برند.
از ماهواره‌ها هم ۷٫۲ درصد همیشه، ۱۲٫۶ درصد اغلب اوقات، ۱۹٫۷ درصد گاهی و ۹ درصد هم به ندرت برای کسب خبر از آن‌ها بهره می‌برند و در مقابل، ۵۱٫۵ درصد هرگز استفاده‌ای نمی‌برند.
از پاسخگویان پرسیده شد «به نظر شما روزنامه‌ها و مجلات منتشره در کشور تا چه حد در اطلاع رسانی از آزادی برخوردارند؟» از میان ۸۶۱ پاسخگویی که به این پرسش جواب داده اند، ۱۴٫۵ درصد آزادی مطبوعات را در این زمینه بسیار زیاد و زیاد دانسته، ۳۰٫۵ درصد تاحدی، ۴۳٫۵ درصد کم و بسیارکم و از نظر ۱۱٫۵ درصد هم این آزادی در بین مطبوعات اصلا وجود ندارد! به عبارتی، حدود ۶۰ درصد از پاسخگویان معتقدند مطبوعات آزادی بیان ندارند یا آزادی بیان بسیار کمی دارند.
محبوب‌ترین روزنامه‌ها
در این تحقیق که در دفتر مطالعات ملی و سنجش افکار عمومی و به سفارش معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اسفند ۹۲ انجام شده، از پاسخگویان خواسته شد تا حداکثر به نام چهار روزنامه‌ای که بیش از سایر روزنامه‌ها مطالعه می‌کنند، اشاره کنند؛ نتایج نشان داد که ۴۴٫۱ درصد پاسخ‌ها مربوط به کسانی است که روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند، سپس با فاصله بسیار زیادی، ۱۲٫۲ درصد در این زمینه به روزنامه ایران، ۷٫۵ درصد به جام جم، ۵٫۹ درصد به انواع روزنامه‌های ورزشی اشاره کردند.
نکته جالب اینجاست که در تحقیقی که سال ۸۵ انجام شد، رتبه دوم برای روزنامه ی جام جم بود و رتبه ی سوم به ایران رسیده بود و حالا بعد از ۷ سال، این جابه جایی معنادار صورت گرفته است.
درباره ی روزنامه همشهری، ۲۱٫۲ درصد گفته‌اند که به طور مرتب و هر روز، ۳۱٫۸ درصد بیشتر روزهای هفته، ۳۰ درصد یکی دو روز در هفته و ۱۷ درصد هم کمتر از یکی، دو روز در هفته این روزنامه را مطالعه می‌کنند.
در رابطه با روزنامه ایران نحوه ی مطالعه ۲۳٫۱ درصد به طور مرتب و هر روز، ۲۷٫۹ درصد بیشتر روزهای هفته، ۲۷٫۹ درصد یکی، دو روز در هفته و نحوه ی مطالعه ۲۱٫۲ درصد هم کمتر از یکی، دو روز در هفته است.
از میان خوانندگان روزنامه جام جم هم ۱۸٫۲درصد به طور مرتب و هر روز، ۳۰٫۳ درصد بیشتر روزهای هفته، ۳۷٫۹ درصد یکی، دو روز در هفته و ۱۳٫۶ درصد هم گفته‌اند که کمتر از یکی، دو روز در هفته این روزنامه را می‌خوانند.
روزنامه‌های ورزشی هم توسط ۱۳٫۷ درصد پاسخگویان به طور مرتب و هر روز، ۳۱٫۴ درصد بیشتر روزهای هفته، ۳۵٫۳ درصد یکی دو روز در هفته و توسط ۱۹٫۶ درصد هم کمتر از یکی دو روز در هفته مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
علت مطالعه ۸٫۹ درصد مردم به روز بودن مطالب روزنامه، ۸٫۹ درصد آگهی و نیازمندی‌ها، ۷٫۶ درصد تنوع مطالب آن، ۶٫۷ درصد بیان جامع و کامل اخبار و ۶٫۳ درصد هم کسب موضوعات مورد علاقه‌شان بوده است.
علاوه بر این، دلایل ۶ درصد دیگر صداقت و بیان واقعیات توسط روزنامه‌ها، ۵٫۲ درصد کیفیت و محتوای مناسب و دلیل مطالعه ۴٫۹ درصد هم علاقه مندی به مطالعه روزنامه بوده است. در این رابطه ۴٫۶ درصد دیگر از پاسخ ها به دسترسی آسان به روزنامه‌ها و دلیل ۳٫۵ درصد هم اعتماد به روزنامه بوده است.
کدام بخش ها بیشتر خواننده دارند؟
در این میان، مهم‌ترین بخش های مورد علاقه نیز از جامعه ی آماری پرسش شد؛ نتایج نشان داد ۱۸٫۶ درصد به بخش‌های حوادث، ۱۵٫۱ درصد موضوعات سیاسی، ۱۳٫۷ درصد موضوعات اقتصادی، ۱۰٫۴ درصد موضوعات اجتماعی، ۷٫۳ رصد موضوعات ورزشی و ۶٫۶ درصد هم خواننده موضوعات فرهنگی روزنامه‌ها هستند. علاوه بر این ۵٫۶ درصد به تبلیغات و آگهی‌ها اشاره داشتند، ۶٫۳ درصد دیگر خواننده اخبار روز، ۵٫۳ درصد تیترها، ۲ درصد جدول، ۱٫۴ درصد موضوعات علمی و ۱٫۳ درصد هم بیش از همه خواننده موضوعات پزشکی و بهداشتی هستند.
به کدام روزنامه‌ها اعتماد می‌شود؟
از میان آن دسته از پاسخگویانی که به روزنامه‌های قابل اعتماد خود در سطح کشور اشاره داشته‌اند، نتایج نشان می‌دهد در میان روزنامه‌های منتشره ۴۱٫۴ درصد از پاسخ ها به روزنامه همشهری، ۸٫۵ درصد ایران، ۷٫۹ درصد جام جم و ۷٫۶ درصد هم به روزنامه اطلاعات اختصاص دارد.
