با این حال عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد کشورمان در نشستی جداگانه باخبرنگاران رسانههای داخلی با بیان اینکه بحثهای جدی و در فضای کموبیش بدون تنش صورت گرفت، گفت: در این دور پیشرفت محسوسی صورت نگرفته و اختلاف نظرها در سطح گستردهای هنوز وجود دارد، البته ناامید نیستیم . او افزود: بحثهای خوبی هم داشتیم اما پیشرفتخاصی که منجر به توافق در خصوص نگارش متن نهایی شود حاصل نشد.
عراقچی تأکید کرد: مذاکرات ادامه خواهد داشت و در ماه آینده یک یا 2 دور مذاکراتی خواهیم داشت که تاریخ آنها تقریبا مشخص است اما هنوز نهایی نشده است. او در پاسخ به سوال خبرنگار همشهری در خصوص سرنوشت توافقنامه ژنو در صورت عدم حصول توافق تا 30 تیرماه تصریح کرد:
30 تیر گام اول توافق ژنو تمام میشود اما توافقنامه امکان تمدید آن را تا 6 ماه دیگر پیش بینی کرده و ما امیدواریم که تا قبل از 30 تیر توافق نهایی صورت گیرد و طرف دیگر هم این اراده را دارد اما اگر تا آن زمان به توافق نهایی نرسیده باشیم باید در خصوص چگونگی تمدید آن بحث شود. وی درباره جلسه مذاکره با اعضای آمریکایی 1+5 گفت: درباره روابط ایران و آمریکا هم هیچ پیشرفتی وجود ندارد. ما در چارچوب 1+5 با آنها صحبت کردیم چون امیدوار به نتیجه گروهی هستیم نه تنها توافق با یک کشور، البته طبیعی است که آمریکاییها چون تحریمهای یکجانبه علیه ایران تصویب کردهاند برداشتن تحریمها حضور آنها را میطلبد وگرنه دیدار با هیأت آمریکایی علت دیگری ندارد.
با این حال سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه حتی از بروز مشاجراتی حین مذاکرات خبر داده است. «اختلاف»، «شکاف»، «متغیر»، «کند»، «مفید»، «رو به جلو» و «حسن نیت» کلماتی کلی هستند که بیشترین تکرار را در مرکز رسانهای وین دارند. بدون هیچ جزئیاتی، 3روز مذاکره را در یک جمله میتوان خلاصه کرد: تدوین پیشنویس متن توافقنامه نهایی با اختلاف عمیق بین ایران و گروه 1+5 همراه شده است.
ایران در روز اول مذاکرات متن پیشنهادی خود را برای تدوین پیشنویس ارائه کرد اما آنچه در این 3روز مشهود بود اختلاف جدی بین اعضای گروه 1+5 برای تصمیمگیری در بین خودشان بود. به همینخاطر هم اشتون نشست چهارشنبهشب خود با ظریف را لغو کرد تا بررسی بیشتری روی محتوای پیشنهادی ایران صورت بگیرد. صبح پنجشنبه در نشست 3.5ساعتهای که بار دیگر بین ظریف و اشتون برگزار شد موارد اختلافی به بحث گذاشته شد. مقامات حاضر در مذاکرات میگویند بستهای از موضوعات در وین مورد بحث قرار میگیرد.
یک منبع آگاه نزدیک به گروه مذاکره کننده ایران در وین گفت: در این دور مذاکرات هیچ پیشرفت خاصی صورت نگرفته است و تقریبا در همه موضوعات اختلاف نظر وجود داشته است. وی افزود: غرب باید زیاده خواهی را کنار بگذارد و ارزیابی دقیقی از واقعیات موجود در صحنه داشته باشد. وی افزود: البته بروز اختلاف نظر در مذاکرات بهویژه در موضوع مهمی چون بحث هستهای امری طبیعی تلقی میشود، اما بهنظر میرسد با توجه به تحولات اخیر غربیها به درجهای از واقع بینی رسیده باشند که ظاهرا هنوز این موضوع تحقق نیافته است. وی گفت: هنوز برای طرفهای غربی فرصت برای ورود به عرصه واقعبینی وجود دارد.
چرا پیشنویس مهم است
پیشنویس توافقنامه، تعیینکننده چارچوب توافق نهایی ایران با گروه1+5 است؛ چارچوبی که کیفیت غنیسازی را برای ایران تعیین میکند. به همین علت هم در مرکز رسانهای وین و همچنین در هتل کوبورگ شنیده میشد که بیشتر بحثها روی همین غنیسازی و سانتریفیوژهاست. ظاهرا با پیشنهادی که ایران برای بازطراحی سایت اراک مطرح کرده، این موضوع الان دغدغه مذاکرهکنندگان نیست.
متن پیشنویس توافقنامه نهایی نیم نگاهی به مقدمه توافق ژنو هم دارد. در مقدمه آن توافق آمده است: «هدف این مذاکرات رسیدن به یک راهحل جامع مورد توافق و بلندمدت است بهنحوی که تضمین کند برنامه هستهای ایران کاملاً صلحآمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام میکند تحت هیچ شرایطی بهدنبال دستیابی یا گسترش سلاح هستهای نیست. راهحل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانیها میانجامد. این راهحل جامع، ایران را قادر میسازد تا بهطور کامل از حقوق خود در بهرهگیری از انرژی هستهای برای اهداف صلح آمیز براساس مواد مرتبط در معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و با رعایت تعهدات خود طبق معاهده از آن برخوردار شود».
عزیمت به کوبورگ
از مرکز رسانهای وین تا هتل کوبورگ چیزی نزدیک به 15دقیقه فاصله است. سکوت خبری حاکم بر مرکز رسانهای وین در 3روز گذشته، بالاخره پنجشنبه پای خبرنگاران را به هتل کوبورگ - جایی که نبض مذاکرات در آنجا میزند- باز کرد. در کوبورگ به غیراز ورود و خروج سراسیمه هیأتها، چیزی نبود. جمشید ممتاز از اعضای هیأت حقوقی ایران در لابی هتل از دلایل اختلاف اظهار بیاطلاعی میکند، آلن ایر سخنگوی فارسیزبان وزارت امور خارجه پاسخ به سؤالات خبرنگار همشهری را به زمان دیگری موکول میکند، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه به چند کلمه اکتفا میکند: «سخت اما با حسن نیت».
تیم مذاکراتی ایران تصمیم را به هیأت غربی واگذار کرده است، این چنین هم است که ظریف در خلال مذاکرات، وین را ترک میکند و به ۱۰۰ کیلومتری شهر وین میرود و با اعضای تیم ملی فوتبال ایران دیدار میکند یا به دیدار رئیسجمهور اتریش میرود. در همین دیدار هم بود که توافق نهایی با 1+5 را دست یافتنی خواند و گفت: واقع بینی و اراده دوطرف، عامل اساسی برای رسیدن به نتیجه است. واقعبینی که ظریف از آن صحبت میکند در نشست خبری مورد اشاره سیدعباس عراقچی هم قرار گرفت؛ آنجا که صحبت از تصمیمات سخت شد و او گفت که آمریکاییها باید خود را از تصمیماتی که براساس توهمات است رها کنند و براساس واقعیات تصمیم بگیرند.
آغاز دیدارهای دوجانبه
بالاخره دیدارهای دوجانبه آغاز شد. بعد از 3دیدار مفصل و طولانی که ظریف و اشتون با یکدیگر داشتند و بعد از 2دیداری که معاونان وزیران خارجه کشورهای عضو 1+5 برگزار کردند، دیدار دوجانبه هیأت ایرانی با هیأتهای دیگر برگزار شد. سیدعباس عراقچی که در روز اول مذاکرات گفته بود برنامه دیدارهای دوجانبه با کشورهای دیگر بنا به ضرورت انجام میشود، دیروز با وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا دیدار کرد. از این دیدارها هم جزئیاتی منتشر نشد. به هر صورت تا پایان تیرماه که دوره زمانی توافقنامه 6ماهه ژنو تمام میشود، 3دوره مذاکره دیگر پیشبینی شده است. تعیین تاریخ احتمالی این مذاکرات از همین الان حکایت از اراده طرفین برای رسیدن به یک توافق جامع دارد. به همینخاطر هم هست که اعضای گروه1+5 نیمه دوم تیرماه هیچ برنامهای برای خود نگذاشتهاند تا درصورت لزوم مذاکرات فشردهتری را تا پایان تیر دنبال کنند.