دسترسی یافتن به تومورها در غده هیپوفیز و سایر مناطق در قاعده جمجمه - ستیغ استخوانی پشت چشمها و بینی- مشکل است، زیرا این نواحی در نزدیکی اعصاب و رگهای خونی حیاتی قرار دارند که به مغز، سر و طناب نخاعی مرتبطند. به طور معمول برداشتن این تومورها نیاز به برش بزرگی در جمجمه و مغز دارد که کرانیوتومی نامیده میشود و بافت جوشگاهی بزرگی به جای میگذارد و به دوره نقاهت طولانیمدتی نیاز دارد.
اما در سالهای اخیر جراحان روش کمتر تهاجمی جراحی مغز را ابداع کردهاند. جراحی اندوسکوپیک قاعده جمجمه از راه بینی شامل دسترسس به مغز از راه مجاری بینی و خارج کردن تومور و بازسازی بافتی در مسیر ورودی است.
از راه سوراخ بینی به بالا
دکتر پابلو رسینوس، جراح اعصاب در کلینک کلیولند در اوهایو و یکی از پیشگامان این تکنیک روش جدید جراحی میگوید: «در این روش جراحی به جای بافت مغزی، استخوان برداشته میشود و به این ترتیب آسیبهای جانبی به حداقل میرسد.»
رسینوس میگوید یک پیشرفت عمده در جراحی قاعده جمجمه در نتیجه بهبود در تکنیکهای آندوسکوپی- استفاده از یک دوربین تلسکوپی ریز- به دست آمد.
به گفته رسینوسیجراحان اعصاب استفاده از آندوسکوپها در جراحی تومورهای هیپوفیز را حدود ۲۰ سال پیش آغاز کردند. بعد جراحان در دهه گذشته شروع به انجام جراحیهای قاعده جمجمه با آندوسکوپی از راه بینی کردند. اما در سالهای اخیر بود که دانشمندان روشهای بازسازی بافت قاعده جمجمه را ابداع کردند.
انجام جراحی مغزی از راه بینی نیاز به کار کردن دو نفر به طور همزمان بر روی بیمار دارد: یک جراح اعصاب که جراحی را انجام میدهند و یک پزشک دیگر- معمولا متخصص گوش و حلق و بینی که آندوسکوپ را کنترل میکند.
رسینوس با دکتر راج سیندوانی متخصص گوش و حلق و بینی در کلینیک کلیولند کار میکند.
سینداونی در حین جراحی ابتدا ابرازهایش را از راه مجاری بینی به سینوسها میفرستد و دیواره استخوانی جداکننده بخش بالایی بینی از قاعده جمجمه را برمیدارد. بعد غشاهای اطراف مغز را میگشاید و به این ترتیب دسترسی به مغز امکانپذیر میشود. سپس رسینوس کار را به دست میگیرد و با استفاده از آندسکوپ و یک سیستم مکانیابی مغزی تومور را برمیدارد.
نهایتا جراحان از مسیری که آمدهاند برمیگردند و بافتی را که در جین ورود به مغز آسیب دیده است، بازسازی میکنند.
دو جراح، چهار دست
سیندوانی میگوید: «این تکنیک ابتدا کمتر از ۱۰ سال پیش معرفی شد و در حال حاضر فقط مراکز معدودی این شیوه جراحی را در سطح بالا انجام میدهند. ما دو جراح در همه اوقات حضور داریم و جراحی را به صورت رویکرد ترکیبی انجام میدهیم. این تکنیکی است با دو جراح و چهار دست.»
رسینوس میگوید این روش جراحی از راه بینی، در مقایسه با کرانیوتومیهای سنتی امکان برداشت کاملتر تومور را فراهم میکند. اما تومورهای هیپوفیز عموما خوشخیم هستند، و ضروری نیست همه سلولهای توموری را خارج کرد.
به گفته رسینوس این روش جدید ممکن است طول زمان صرفشده در بیمارستان پس از جراحی را در مقایسه با بیمارانی را کرانیوتومی شدهاند، را کاهش دهد.
جراحی قاعده جمجمه از راه بینی مانند همه جراحیها خطراتی دارد، از جمله خونریزی، عفونت، سکته مغزی، آسیب به اعصاب بینی (که ممکن است به نابینایی منتهی شود) و سایر اعصاب، و نشت مایع نخاعی در صورتی که حفرهای که در قاعده جمجمه ایجاد شده است، به طور کامل بسته نشده باشد.
رسینوس میگوید استفاده از آندوسکوپ و ابزارهای مکانیابی با فراهم آوردن دید بهتر، کمک میکند تا این خطرات به حداقل برسد.
LiveScience