حسرت به دل شهروندان کلان شهرها می‌ماند؟

این موضوع طی سال های اخیر در صدر مشکلاتی است که همواره مسئولان و مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ گرچه هوای تهران از ابتدای سال 93 تا کنون در وضعیت هشدار و ناسالم قرار نگرفته اما این موضوع، دلیلی بر مناسب بودن وضعیت آلودگی هوا نیست بلکه می توان گفت وضعیت کمی بهتر شده است.

به گزارش تین‌نیوز، این روزها مصادف با روز جهانی و به عبارتی هفته محیط زیست است. روزی که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری، به عنوان روز میحط زیست انتخاب شده‌است.

اراده جهانی برای حفاظت محیط زیست با تشکیل نخستین کنفرانس جهانی سازمان ملل متحد درباره انسان و محیط زیست که به کنوانسیون استکهلم معروف است، در سال ۱۹۷۲ در سوئد جنبه کاربردی پیدا نمود. در این سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب ماده‌ای، ۵ ژوئن را روز جهانی محیط زیست اعلام کرد. به مناسبت روز جهانی محیط زیست در ایران ۱۵ تا ۲۱ خرداد هر سال به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده‌است.

با این همه شدت آلودگی هوا معمولا در طول سال برقرار است، البته در نیمه دوم سال شاهد آلودگی بیشتری هستیم. دیگر دیدن آسمان صاف و آبی آرزوی شهروندان شده و حسرت هوای پاک در دل شهروندان باقی مانده است.از این رو به بهانه هفته محیط زیست، گزارشی در خصوص دلایل آلودگی هوای تهران و راه حل هایی برای رفع آن گردآوری شده که در ادامه می خوانید.

هوای تهران در روندی کم سابقه از ابتدای سال‌‌جاری تاکنون در شرایط ناسالم قرار نگرفته است و خوشبختانه از ابتدای سال‌جاری تاکنون هوای تهران شش روز در شرایط پاک و بقیه روزها سالم بوده و روز ناسالمی گزارش نشده است.

یکی از دلایل عمده هوای سالم در تهران توزیع بنزین با استاندارد یورو ۴ است زیرا این بنزین دارای بنزن و ترکیبات هیدروکربنی بسیار پایین است بنابراین میزان تولید ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون هم کاهش می‌یابد.

سازمان حفاظت محیط‌‌ زیست بر اساس قانون مقابله با آلودگی هوا در حال پیگیری برنامه‌های مقابله با آلودگی هوا در قالب ۹ محور و ۳۵ پروژه است که تولید بنزین یورو ۴، ساماندهی خودروهای در حال حرکت و حمل‌و‌نقل عمومی برخی از این برنامه‌هاست که سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط وظیفه اجرای آنها را بر عهده دارند.

رشیدی، رییس مرکز هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در این باره اظهار می کند: البته ممکن است وضعیت جوی هم در شرایط کنونی هوا تاثیرگذار باشد، از این رو در حال تهیه امکانات برای بررسی میزان سهم شرایط جوی در بهبود کیفیت هوا هستیم اما قطعا نقش بنزین یورو ۴ در کاهش آلودگی هوا بسیار پررنگ است.

سالیانه سه میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند.

در بعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر به طور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است.

• آلودگی هوا سالانه بیش از دو میلیون نفر را می‌کشد

آلودگی هوا به طرق گوناگونی می‌تواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیب پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‌بینند.

آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌است.

در ایران نیز سالیانه ۴۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. همچنین مطابق گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۸۲، هشت هزار و 152 نفر از شهروندان تهرانی به دليل آلودگی هوا جان خود را از دست داده اند، به طوری که فاصله سال‌های ۸۲ تا ۸۵، نه تنها از ميزان مرگ بر اثر آلودگی هوا در تهران کاسته نشده، بلکه تنها در آبان ماه سال ۸۵، آلودگی هوای تهران به اندازه نيمی از تمام سال ۸۲ قربانی داشته است.

به خاطر استنشاق هوای تهران ۹۹۰۰ نفر در سال ۸۴ به دلیل دو آلاینده NOx و PM10 فوت کردند. آلاینده PM10 به تنهایی در سال ۱۳۸۸ موجب مرگ ۶۲۰۰ نفر شده است. در اثر آلودگی هوایی که در کشور ایران در سال ۱۳۸۹ به وجود آمد، حداقل چهار هزار نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست داده اند.

عواملی بسیاری در آلودگی هوای شهر تهران دخیل است، که می توان به ترافیک، ناخالصی سوخت مصرفی خودروها، فرسودگی ناوگان های حمل و نقل عمومی، موتورسیکلت های فرسوده، تولید بی رویه خودرو اشاره کرد.

در این میان وحید نوروزی مشاور معاون شهردار تهران در امور محیط زیست در ٢٩ آبان ٩١ گفته است: بالغ بر ٨٠ درصد آلودگی فعلی هوای تهران که ناشی ازمنابع متحرک است را خودروهای ماقبل سال ٨٢ تولید می کنند. در پایتخت حدود ٣,٥ میلیون خودرو در حال تردد است که حدود دو میلیون از آنها، دارای مبدل کاتالیستی مناسب نیستند. در عین حال با توجه به اینکه این خودروها ٨ برابر خودروهایی که دارای مبدل کاتالیستی هستند تولید آلودگی می کنند، می توانیم بگوییم این تعداد به اندازه تردد ١٦ میلیون خودرو، تولید آلودگی دارند.

در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط زیست انجام شده‌است.

اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی نموده و استانداردهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود.

در مرحله بعد می‌توان گامهایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت. تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیتهای انسانی در فضا منتشر می‌شود این هدف را تکمیل می‌کند. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلاینده‌های خودروها و صنایع محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند.

این کار از طریق سازمان های هماهنگ‌کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به عهده دارند انجام می‌شود. در سازمان ملل برنامه مدیریت جو طرح های زیست محیطی را در سراسر جهان اجرا می‌کند.

در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی الامکان از تردد در محدوده‌های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنید. استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در سفرهای روزانه درون شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی کنید. فعالیت یا بازی کودکان در محیط های باز را محدود نمائید و افراد مسن یا بیماران قلبی و ریوی در این روزها از خانه خارج نشوند.

در کنار آلودگی هوا باید به آلودگی صوتی نیز به عنوان یکی از مهمترین آلاینده‌های زیست محیطی ناشی از وسایل نقلیه در شهرهای بزرگ ایران اشاره داشت. به جز تهران میزان آلودگی هوای شهرهای اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز، کرج و اصفهان نیز مورد توجه خاص قرار دارد.

• کلانشهرهای جهان چگونه آلودگی هوا را شکست دادند

در پی مطالعات انجام شده، برنامه ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ده سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل ۷ محور ذیل می‌باشد: استاندارد سازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی.

این برنامه با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به مورد اجرا در آمد.

در پی آن در پاییز ۱۳۸۶ طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرح‌های فرادست - مانند طرح جامع تهران و همچنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران - استوار شده‌اند، چشم انداز تحولات مطلوب این شهر در ۲۰ ساله آینده را ترسیم می‌کند.

• طرح جامع حمل و نقل و ترافیک پایتخت بازنگری می‌شود

در ارتباط با کاهش آلودگی هوا، این طرح علاوه بر گسترش و بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن کلیه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید خودروهای دوگانه‌سوز و همچنین توسعه عرضه گاز طبیعی فشرده، از اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران هستند و در این طرح نیز گنجانده شده‌ است.

گسترش فضاهای سبز اطراف شبکه معابر، ایجاد معابر پیاده‌رو در مناطق تجاری شهر، ممانعت از ورود تاکسی‌های بنزین‌سوز به سیستم، دوگانه‌سوز کردن تاکسی‌های بنزینی موجود و وضع عوارض جدید برای خودروها متناسب با مصرف سوخت و انتشار آلودگی از جمله اهداف این برنامه محسوب می شود.