اگر بخواهيد بذر ايمان در زمين پاك و نرم وجود بچه‌ها جوانه بزند، نبايد از بهار قرآن غافل شويد و به‌خاطر داشته باشيد كه نقش حمايتي خانواده و جامعه براي رشد معنوي فرزندان تأثير اساسي و الزامي در موفقيت معنوي آنها خواهد داشت. اين روزها كه در آستانه فرارسيدن‌ماه مبارك رمضان هستيم، مي‌توانيد از مهماني خدا براي كمك به دين‌پذيري فرزندانتان كمك بگيريد. مخصوصا اگر‌ماه رمضان امسال قرار باشد نخستين سال روزه‌داري بچه‌ها باشد. شما براي اينكه به روزه‌داري بچه‌ها كمك كنيد بايد خودتان از قبل براي اين كار آماده شده باشيد.
احترام به ماه خدا
روزه در ماه مبارك رمضان واجب است اما در دين اسلام افراط و تفريط راه ندارد و همانطور كه قرآن مي‌گويد: ممكن است كسي به‌دليل بيماري، سفر و... نتواند روزه بگيرد و در اين صورت شرط واجب بودن از او برداشته مي‌شود اما دليل ندارد كه وقتي روزه نيست احترام ماه خدا را هم نگه ندارد. بچه‌ها هم اگر زماني شرايط روزه‌داري را نداشتند، بايد به آنها ياد داد كه به قانون خدا احترام بگذارند. البته بدانيد كه ضعف معمولي دليل روزه‌خواري نمي‌شود! در روزهايي كه بچه‌ها توان روزه‌داري ندارند راه‌حلي كه با آن بتوان قانون خدا را رعايت كرد، اين است كه به قصد سفر از شهر بيرون برويد و پس از طي مسافت شرعي (حدود 23 كيلو متر) براي بچه‌ها توضيح بدهيد كه علت بيرون آمدن از شهر چه بوده تا قبح روزه‌خواري برايشان از بين نرود. البته بايد همه اين كارها را قبل از ظهر انجام بدهيد. بچه‌هاي كوچك‌تر هم كه هنوز به سن تكليف نرسيده‌اند، اگر در ماه رمضان و هنگام حضور در خيابان از شما آب يا خوراكي ديگري خواستند، آنها را به قسمت خلوت خيابان راهنمايي كنيد و برايشان توضيح بدهيد كه بايد به روزه‌داران احترام گذاشت و جلوي افرادي كه گرسنه و تشنه هستند، آب و غذا نخورد.
روزه داري كودكان را آسان كنيم
درباره تغذيه بچه‌ها و نكاتي كه بايد براي آنها رعايت كنيد تحقيق و پرس و جو كنيد. وعده سحري براي بچه‌ها بسيار ارزش غذايي دارد و به راحتي روزه داري بچه‌ها كمك بيشتري مي‌كند. مثلا در وعده سحري حتما به بچه‌ها هندوانه و سالاد بدهيد. سالاد به‌ويژه كاهوي فراوان مي‌تواند مقدار زيادي آب را در خود نگه دارد و از تشنگي بچه‌ها در روز جلوگيري كند. در فاصله زماني بين افطار تا سحر به بچه‌ها آبميوه‌هاي طبيعي و آب زياد بدهيد تا نياز به مايعات بدن آنها را تامين كنيد.
براي اينكه زمان طولاني روزه آنها را آزار ندهد، مي‌توانيد مدت زمان روزه داري بچه‌ها را كم كنيد. اگر بتوانيد برنامه‌هاي خود را به شكلي تنطيم كنيد كه بچه‌ها از افطار تا سحر بيدار بمانند و بعد از خوردن سحري و خواندن نماز بخوابند، مدت زمان روزه داري آنها را تا حد ممكن كم كرده‌ايد. با اين كار تا بچه‌ها بيدار شوند چند ساعتي از ظهر گذشته است. اگر خودتان شاغل هستيد و نمي‌توانيد در روز خواب شب را جبران كنيد يك راه داريد؛ مي‌شود بعد از افطار دو،سه‌ساعت بخوابيد و آن وقت تا سحر بيدار بمانيد و بازهم بعد از اذان صبح مي‌شود 2تا 3ساعت بخوابيد. حتما براي شما اين شكل خوابيدن راحت نخواهد بود اما اگر بچه‌ها برايتان اولويت داشته باشند به سختي‌اش مي‌ارزد.
كلاس‌هاي تابستاني بچه‌ها را حتي الامكان در ايام‌ماه رمضان تعطيل كنيد؛ مطمئن باشيد اتفاق خاصي نمي‌افتد. فقط ممكن است فرزند شما يك ترم ديرتر از آموزشگاه زبان فارغ‌التحصيل شود.
بهتر است برنامه مسجد كودكان را به شب‌هاي‌ماه رمضان موكول كنيد. با اين كار هم بچه‌ها از گرماي ظهر تابستان در امان مي‌مانند و هم اينكه با خوردن افطاري انرژي و تمركز بيشتري دارند.
برنامه‌هاي تفريحي بچه‌ها را در اين ايام قطع نكنيد. حتما 2تا 3ساعت بعد از افطار آنها را به پارك، گردش و تفريح ببريد. برنامه خريد خودتان را هم به شب‌ها موكول كنيد.
اگر احساس كرديد روزه داري در بچه‌ها به ضعف، ناتواني و پايين آمدن انگيزه آنها منجر شده است، خوب است يك برنامه مسافرت دو، سه‌روزه را تدارك ببينيد تا بچه‌ها كمي انرژي و توان خود را بازسازي كنند.
در طول روز براي ساعت‌هاي بيداري آنها برنامه داشته باشيد تا حواس‌شان پرت شود و فكرشان بر روزه‌داري، گرسنگي و تشنگي متمركز نشود. مي‌توانيد همراه آنها كاردستي درست كنيد. خريد كتاب‌هاي مورد علاقه آنها هم بهانه خوبي براي اين كار است.
در اين ايام براي كمك به‌خودتان و انجام كارهاي خانه از بچه‌ها چيزي نخواهيد. به آنها اجازه استراحت بدهيد. خوب است براي بچه‌ها توضيح بدهيد كه چرا از آنها در كارهاي خانه كمك نمي‌گيريد.
شما هم به مهماني خدا دعوت هستيد
كودكان در 7 سال دوم عمر خود بيش از آنكه نياز به باور و آگاهي داشته باشند، نياز به انگيزه معنوي دارند؛ پس اين وظيفه بزرگترها ست كه با همراهي مهمانان كوچك مهماني رمضان كه به سن تكليف رسيده‌اند، آنان را از لذت جشنواره رمضان محروم نكنند. معمولا بچه‌ها براي روزه‌داري از اين جهت كه بيشتر شبيه بزرگترها مي‌شوند، به اندازه كافي انگيزه دارند اما والدين در حفظ و نگهداري اين انگيزه براي بچه‌ها نقش اصلي و اساسي را بر عهده دارند. راه‌هاي ايجاد انگيزه معنوي بايد حتما جذابيت‌هاي خودش را داشته و در عين حال با صميميت و سادگي همراه باشد. اصل اساسي اين كار نشاط و شادابي است كه هيچ وقت نبايد فراموش شود. ما به شما پيشنهاد مي‌كنيم كه از اين راه‌ها براي انگيزه‌سازي استفاده كنيد:
براي بچه‌ها با اتفاق‌هايي كه براي ذهن آنها آشناست تصويرسازي كنيد. براي مثال بگوييد ماه مبارك كه مي‌آيد انگار عيد نوروز بندگي آمده و بنده‌هاي خوب خدا به فكر دعوت از دوست و آشنا براي افطاري دادن مي‌افتند و باز هم ديد و بازديدها جان دوباره مي‌گيرد. موقع سحر چراغ بسياري از خانه‌ها برعكس هميشه روشن است و نزديك افطار كه مي‌شود ماشين‌ها براي رسيدن به سفره افطار عجله دارند. نانوايي‌ها موقع افطار شلوغ مي‌شود و...
بچه‌ها هميشه منتظر و تشنه چشيدن تجربه‌هايي هستند كه به آنها حس بزرگ شدن مي‌دهد. حالا راحت مي‌توانيد به آنها بگوييد كه شما بزرگ شده‌ايد و مهماني رمضان نخستين پيام‌اش اين است كه شما روزه‌اولي‌ها و بچه‌هاي تازه‌مكلف هم مهمان ويژه خداوند هستيد. اين خبر خوش را به بچه‌ها بدهيد تا فراموش نكنند سن تكليف يعني سني كه خدا آنها را به بندگي پذيرفته است و اين يعني بالغ شده‌اند.
چند روز قبل از شروع‌ماه مبارك رمضان با بزرگ‌ترهايي كه احتمالا در نزديكي شما هستند مانند پدربزرگ و مادربزرگي كه شايد به‌خاطر بيماري نمي‌توانند روزه بگيرند، صحبت كنيد تا غصه و افسوس‌شان را درباره از دست دادن فرصت روزه گرفتن با فرزند شما درميان بگذارند و به خاطر فرصتي كه حالا تازه مكلف خانواده شما به‌دست آورده به او تبريك بگويند.
اولين روز ماه مبارك بهانه خوبي براي يك شروع زيباست كه مي‌تواند با برنامه‌ريزي شما خاطره اثر‌گذاري را در دين‌باوري فرزندان داشته باشد. از اين روز براي سنت‌افطاري دادن به اقوام نزديك استفاده كنيد و در حضور ديگران به فرزندتان هديه بدهيد. پيشنهاد ديگر اين است كه هداياي بسيار مناسب يا حتي يك شاخه گل تهيه كنيد و دور از چشم فرزندتان به مهمانان صميمي خود دهيد تا از طرف خودشان به فرزندتان هديه دهند.
يك برنامه جالب مهماني افطاري در‌ماه رمضان بين جمع خانواده و اقوام مي‌تواند خاطره‌گويي باشد. هر كدام از مهمانان مي‌توانند خاطره خود را با صداي بلند تعريف كنند؛ احتمالا لحظات شاد و خاطره انگيزي براي همه به‌خصوص فرزندتان درست مي‌كنيد.
يك كاردستي زيبا به شكل يك نامه كه حاوي دعوتنامه از خدا براي روزه گرفتن كودك شماست مي‌تواند براي بچه‌ها غافلگيركننده باشد. در اين نامه از آيه184سوره بقره و تعابير ائمه مانند اينكه روزه سپر آتش است، روزه آزمون اخلاص بنده‌هاست استفاده كنيد و با لحني خودماني از لحظه‌هاي گرسنگي و ضعف و تشنگي روزه‌دار بنويسيد و بعد از آن، يك خبر خوب به او دهيد، پيامبر(ص) موقع افطار مي‌فرمودند: تشنگي رفت و رگ‌ها تازه شد اما پاداش روزه باقي ماند.
بچه‌ها هم مي‌توانند براي‌ماه رمضان نامه‌اي بنويسند و با اين‌ماه گفت‌وگو كنند. همانطور كه امام سجاد(ع) به‌ماه رمضان مي‌فرمودند: سلام بر تو دوستي كه وجودش ارزشمند و نبودنش دردناك است، سلام بر تو كه چقدر ديروز منتظرت بوديم و چقدر فردا دوباره مشتاق آمدنت خواهيم بود.
در روايات پاداش‌هاي فراواني براي عبادات‌ماه رمضان مطرح شده كه خوب است اين پاداش‌ها را به بچه‌ها مدام يادآور شويد. براي نمونه مي‌توانيد به ثواب تسبيح گفتن براي هر نفس، عبادت محسوب‌شدن خواب، قبول‌شدن عبادت‌ها و مستجاب شدن دعاها اشاره داشت.
فرزندان در جمع دوستان خود يا بزرگترها ممكن است با افرادي مواجه شوند كه پايبند به عبادات نيستند، پس براي بچه‌ها از درجات مختلف ايمان مردم و مكر و فريب شيطان بگوييد.
پدر و مادرها مي‌توانند به كمك فضاي‌ماه مبارك رمضان و آثار آن توان جسمي فرزند خود را افزايش دهند، اين‌ماه را براي بچه‌ها به اردوگاهي تشبيه كنيد كه در آن بنده‌هاي خوب خدا بايد تمرين دوري از عادت‌هاي بد و گناه را داشته باشند. اين‌ماه مي‌تواند براي بچه‌هايي كه در طول سال بسيار بي‌صبر هستند و اگر غذا يا خوراكي بخواهند براي آن بيقراري و لجبازي مي‌كنند، شيوه‌اي درست براي تقويت صفت صبر در آنها باشد. حتي با كمك روزه‌داري مي‌شود توان بچه‌ها را براي تحمل درد بالا برد. خوب است به آنها گوشزد كنيد كه به‌خاطر بياورند در طول سال چقدر راحت به غذا دسترسي داشته‌اند و اينگونه روحيه كمك به فقرا را ياد بگيرند. لحظه‌هاي افطار فرصت خوبي است تا با دعا كردن، روحيه شكرگزاري و قناعت را هم به‌وجود بياوريد.
مهماني‌ها هميشه نظم و قانون دارد. آموزش آداب و احكام اين مهماني به‌عهده مهمانان قديمي است كه بايد با توجه به زمينه‌چيني‌ها، درنظر گرفتن توانايي درك و علاقه بچه‌ها به بيان و آموزش آن بپردازند. اگر بچه‌ها چرايي روزه را درك نكنند و فقط از روي انگيزه و علاقه صرف به‌ماه رمضان علاقه‌مند شوند، به شناخت ماندگاري نرسيده و دين‌پذيري آنها كامل نمي‌شود اما مراقبت بر آموزش شاد و با روش‌هاي زيبا و گفت‌وگوهاي بموقع و در شرايط مناسب يادگيري، بسيار مهم است تا از آسيب دين‌گريزي دور باشند.
نظر شما