کریستین سالازار، نماینده یونیسف در ایران در مراسم روز جهانی اهدا‌‌کنندگان خون با بیان این جمله گفته بود: بیماری ایدز فعلا فقط به صورت متمرکز در گروه معتادان تزریقی و گروههای خاص در ایران وجود دارد، اما خطر گسترش آن وجود دارد. به نظر می‌رسد این هشدار، روز به روز بیشتر رنگ واقعیت می‌گیرد.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی سوء‌مصرف مواد می‌گوید: 50 درصد معتادان کشور متاهل هستند که 58درصد معتادان رابطه جنسی نا سالم دارند.
دکتر نارنجی‌ها در ششمین همایش پیشگیری و درمان مواد مخدر و روان‌گردان همچنین با اعلام این که 75 درصد جمعیت معتادان کشور را افراد 20 تا 35 سال تشکیل می‌دهند و میانگین سنی معتادان در کشور 32 سال است، گفت: تحقیقات ما نشان داده است 50درصد معتادان هم‌اکنون از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند. تاکنون همه برنامه‌ریزی‌ها برای کنترل استفاده از سرنگ مشترک به‌عنوان مهمترین راه گسترش ایدز در این افراد بود، اما آمار 45 درصدی روابط جنسی خارج از خانواده در این افراد، تفاوت چندانی با آمار 50 درصدی استفاده از سرنگ مشترک ندارد.
به گفته کارشناسان هم‌اکنون موج اول انتقال ایدز از طریق فرآورده‌های خونی آلوده در ایران سپری شده، ولی به دنبال موج دوم انتقال این بیماری از طریق اعتیاد تزریقی، به زودی با موج سوم این بیماری از طریق ارتباط جنسی مواجه می‌شویم. انتقال ایدز به همسران معتادان تزریقی و نزدیکان آنها با درنظر گرفتن احتمال رفتارهای پرخطر در بین نسل جوان، می‌تواند آثار و علائم موج سوم ایدز را نمایان‌تر کند. البته، برخی مسئولان همچنان دوست دارند تاکید کنیم که هنوز اعتیاد تزریقی مهمترین عامل انتقال این بیماری در کشور محسوب می‌شود.
دیر اقدام کردیم!
سه‌شنبه هفته گذشته آخرین آمار رسمی ایدز در ایران اعلام شد؛ تاکنون 15 هزار و 587 ایرانی به ایدز مبتلا شده‌اند که از این تعداد 14 هزار و 702 مرد و 885 زن را شامل می‌شود.
تاکنون دو هزار و 62 نفر در اثر ابتلا به ایدز در کشور جان خود را از دست داده‌اند که به ترتیب 3 /96 درصد از قربانیان (یک‌هزار و 986 نفر) مرد و 7/3 درصد (76 نفر) زن هستند.
مردان رده سنی 25 تا 34 سال با چهار هزار و 584 مبتلا و سپس رده سنی 35 تا 44 سال بیشترین مبتلایان به ایدز در ایران بوده‌اند.
همچنین فراوانی راه انتقال در موارد شناسایی شده به ترتیب 5 /64درصد اعتیاد تزریقی، 1 /24 درصد راه انتقال نامشخص، 7/3 درصد از راه آمیزشی، 6/1 درصد دریافت خون و فرآورده‌های خونی و 5درصد مادر به کودک بوده است.
با اینکه هنوز بسیاری از مسئولان معتقدند ایران در پیشگیری از بیماری ایدز در منطقه حرف اول را می‌زند، ولی به گفته بسیاری از کارشناسان روند رو به رشد این بیماری حاکی از آن است که این اقدامات هنوز جامع و کامل نیستند.
دکتر عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با همشهری ضمن تاکید بر اینکه الان شایعترین علت انتقال ویروس ایدز در کشور ما اعتیاد تزریقی است، ولی پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان دهه 80 مهمترین راه انتقال این ویروس از طریق تماسهای جنسی آلوده بیماران معتاد باشد، می‌گوید: این بیماران ایدز را بیشتر به همسرانشان منتقل می‌کنند و گاهی تا چندین سال به صورت ناقل بیماری این افراد مخفی می‌ماند این در حالی است که ما نمی‌توانیم هیچگونه کنترلی روی این روابط داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه اگر ما بخواهیم از طریق رسانه‌ها خطرات انتقال ایدز از راه تماس جنسی را به مردم گوشزد کنیم، مطمئنا بازتاب نامناسبی در کشور ما نخواهد داشت، چون مطرح کردن مسائل جنسی در رسانه‌ها در کشور ما هنوز جا نیفتاده است، در پاسخ به این سوال که چرا تا به حال به غیر از در اختیار دادن سرنگ یک‌بار مصرف اقدام دیگری برای جلوگیری از اپیدمی ایدز از طریق معتادان صورت نگرفته توضیح می‌دهد: دلیل این مساله نیز این است که در اختیارقرار دادن سرنگ یک‌بار مصرف کار سختی نیست ولی وارد شدن در زمینه‌های دیگر روابط این افراد در کشور ما تقریبا غیر‌ممکن است. یعنی نتوانسته‌ایم و نمی‌توانیم کنترلی روی روابط جنسی این افراد داشته باشیم. به همین دلیل است که تقریبا در تمام موارد بیماری این افراد پنهان می‌ماند و ایدز سیر رو به رشد خود را به طور واضح به ما نشان نمی‌دهد.
این بیماران خطرناک
در حالی‌که آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که استفاده از سرنگ‌هاى مشترک توسط معتادان تزریقی که تا دو سه سال قبل حدود ۶۵ درصد موارد ابتلا به بیمارى ایدز در کشور را به خود اختصاص داده بود، اکنون به کمتر از ۶۱ درصد کاهش یافته، وزارت بهداشت به طور رسمی اعلام کرده که روند شیوع بیماری به سمت رفتارهای جنسی در حال تغییر است.
این در حالی است که رئیس مرکز تحقیقات ایدز نیز به همشهری می‌گوید: انتقال ایدز به شرکای جنسی و همسران معتادان تزریقی در جامعه نمود پیدا کرده است و به شدت باید از نگهداری این معتادان در یک جا جلوگیری شود.
دکتر مینو محرز می‌گوید: مهمترین محل انتقال ویروس ایدز در کشور همچنان محلهای تجمع معتادان تزریقی به خصوص زندان‌هاست. اما این الگو به سرعت در حال تغییر است و انتقال ویروس این بیماری از طریق رابطه جنسی نمود پیدا کرده است.
وی ادامه می‌دهد: انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی تا حدی در کشور کنترل شده است، انتقال از مادر به جنین نیز هنوز در جامعه ما نمود پیدا نکرده است، انتقال از طریق فرآورده‌های خونی نیز تقریبا به صفر رسیده است اما انتقال از طریق روابط جنسی به سرعت در حال افزایش است.
با اینکه تاکید تمام کارشناسان روی این مساله است که آموزش تنها راه مقابله واقعی با بیماری ایدز است و به همین دلیل، کشورهای جهان سوم به ویژه برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی این روزها بیشترین آسیب را از این بیماری می بینند، به گفته رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران، آموزش و آگاهی دادن به مردم تنها امری است که تا به حال در ایران نسبت به آن کمترین اهمیت را داده‌ایم.
دکتر محرز با اشاره به اینکه آموزش‌های مشاوره چهره به چهره برای کنترل این موضوع بسیار موثر است اما با توجه به گستردگی موضوع به هیچ وجه کافی نیست و حتما باید رسانه‌ها به صورت گسترده و شفاف در این مورد اطلاع‌رسانی کنند، ادامه می‌دهد: متاسفانه خود‌سانسوری‌های اخلاقی در بین رسانه‌ها در این مورد اجازه این کار را نمی‌دهد و کمتر به صراحت در مورد استفاده از کاندوم در روابط جنسی صحبت می‌شود.
محرز با انتقاد از عملکرد صدا و سیما در زمینه اطلاع‌رسانی می‌گوید: با وجود برد وسیع صدا و سیما در زمینه اطلاع‌رسانی به مردم، هنوز در این رسانه در خصوص بیماری ایدز اطلاع‌رسانی خوبی نشده است. یعنی چون بیشتر راه انتقال ایدز در دنیا تماس جنسی است؛ اما در این زمینه در صدا و سیما به راحتی صحبت نمیشود.
به گفته وی در حال حاضر20 درصد مبتلایان به ایدز از طریق روابط جنسی به این بیماری مبتلا شده‌اند که نسبت به 5 سال قبل چند برابر شده، اما ما همچنان اصرار داریم که دایره افراد در معرض ایدز را به مشتی معتاد و بی‌بندوبار محدود کنیم.
