آغاز فرایند تغییر نظام حکومتی افغانستان

اين بخشي از توافق بين 2نامزد انتخابات است كه با كمك وزير خارجه آمريكا به‌دست آمد. اما بخش مهم‌ اين توافق، تغيير نظام حكومتي افغانستان از رياست‌جمهوري به پارلماني است. به‌رغم اين توافق، تحليلگران همچنين از اوضاع خطير افغانستان سخن مي‌گويند و عبدالله عبدالله يكي از اين دو نامزد مي‌گويد كه كشورش در آستانه وضعيتي بسيار بسيار خطرناك بود. به گزارش خبرگزاري فرانسه، بازشماري آراي بيش از 23هزار صندوق كه از سراسر كشور توسط نيروهاي افغان و ناتو به مقر كميسيون مستقل انتخابات در كابل منتقل خواهد شد، دست‌كم 3هفته طول خواهد كشيد.

به گفته نور محمد نور سخنگوي كميسيون، قرار است روزانه آراي هزار صندوق در 2شيفت كاري توسط بيش از 100گروه زيرنظر ناظران بين‌المللي و نمايندگان 2نامزد بررسي شود. بازشماري تمام آراي دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري افغانستان كه 24خرداد برگزار شده بود، بخشي از توافق بين اشرف غني احمدزي پيشتاز انتخابات و عبدالله عبدالله رقيب وي است كه پس از 2روز گفت‌وگوي جان كري وزير خارجه آمريكا با آنان و مقامات افغان و سازمان ملل در كابل به‌دست آمد.

طبق توافق دوطرف، پس از انتخاب رئيس‌جمهور، وي بايد مدير ارشد اجرايي كه نامزد بازنده است را براي اداره دولت بگمارد، سمتي كه بعداً‌ عملاً به نخست‌وزيري تبديل خواهد شد. به‌عبارت ديگر، نظام حكومتي افغانستان از رياست‌جمهوري به پارلماني تغيير خواهد كرد. طراحان اين طرح اميدوارند با توزيع برابرتر قدرت در نظام پارلماني جديد، زمينه بروز مشكلات ناشي از مسائل قومي كمتر شود. عبدالله كه از تبار تاجيك است، از حمايت تاجيك‌ها در شمال و غرب برخوردار است، درحالي‌كه احمدزي كه پشتون است، در ميان پشتون‌هاي شرق و جنوب محبوب است.

در پي اعلام نتيجه انتخابات كه حاكي از پيروزي احمدزي با كسب 56درصد آرا بود، عبدالله كه در دور اول بيشترين رأي را آورده بود، از پذيرفتن نتيجه سرباز زد و مدعي تقلب گسترده در رأي‌گيري شد. بنا بر اعلام ستاد وي، شماري از صندوق‌ها پيش از استقرار در حوزه رأي‌گيري از آراي احمدزي پر شده بود. وي گفت خواستار تفكيك آراي به قول وي پاك از ناپاك است و تهديد كرد دولت موازي تشكيل مي‌دهد. در پي اين تحولات بود كه كاخ سفيد كري را به كابل اعزام كرد و وي توانست موافقت 2نامزد و دولت را با بازشماري آرا و تشكيل دولت وحدت ملي جلب كند.

در ابتدا قرار بود بازشماري آرا 24ساعت بعد از اعلام توافق يعني روز دوشنبه گذشته آغاز شود، اما اين كار به‌علت برخي اختلاف‌ها عقب افتاد. ستاد عبدالله معتقد بود بازشماري بايد با مسئوليت نهادهاي بين‌المللي صورت بگيرد، اما ستاد احمدزي تأكيد كرد چنين چيزي در توافق قيد نشده است. آنگونه كه روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است نهايتاً يك مقام آمريكايي اعلام كرد كميسيون مستقل انتخابات به لحاظ فني بازشماري را انجام مي‌دهد، اما اين كار زيرنظر و مسئوليت سازمان ملل صورت مي‌گيرد.

به‌رغم اينكه به‌نظر مي‌رسد اين مشكل حل شده است، بروز آن نشان مي‌دهد صحنه سياسي افغانستان به‌شدت 2قطبي شده است. قرار بود مراسم اداي سوگند رئيس‌جمهور جديد 11مرداد برگزار شود، اما سازمان ملل از حامد كرزي رئيس‌جمهور خواسته است اين تاريخ را براي بازشماري آرا و انجام مذاكرات براي تشكيل دولت وحدت ملي به تعويق بيندازد. آمريكا علاقه‌مند است كه هر چه سريع‌تر رئيس‌جمهور جديد قدرت را به‌دست بگيرد و پيمان امنيتي را با واشنگتن امضا كند تا خيال آن از وضعيت كشور پس از خروج نيروهاي ناتو در پايان سال‌جاري ميلادي راحت شود.

در اين حال، عبدالله در مصاحبه با آسوشيتدپرس از حال و هواي پيش از كسب توافق با احمدزي سخن گفت. وي گفت پيش از اين توافق، كشور در آستانه وضعيتي بسيار بسيار خطرناك بود. پس از انتشار نتيجه اوليه آرا كه احمدزي را جلوتر از عبدالله اعلام كرد، حاميان وي به‌شدت خشمگين شدند، اما وي از آنان براي تصميم‌گيري نهايي چند روز فرصت خواست و در اين مدت بود كه توافق با احمدزي حاصل شد.

عبدالله افزود وي اميدوار است نتيجه انتخابات افغانستان را به آ‌ينده‌اي كه براي آن درنظر دارد، نزديك كند، يعني كشوري كه نهادهاي دمكراتيك و قانون بر آن حكم مي‌راند. اين نخستين بار نيست كه چنين وضعي براي عبدالله پيش مي‌آيد. در سال 2009، وي مدعي تقلب در انتخابات بود ولي با اكراه پيروزي حامد كرزي را قبول كرد. اينك عبدالله مي‌گويد صرف‌نظر از آنكه چه‌كسي از بازشماري آرا با نظارت بين‌المللي پيروز بيرون بيايد، اين‌دو رقيب مي‌توانند با هم كار كنند. وي تصديق كرد تغيير نظام رياست‌جمهوري به نظام پارلماني در چارچوب اين توافق قرار گرفته است.