آخوندي كه وزارت راه و شهرسازي را در دولت يازدهم تحويل گرفته، اين بار با جديت بيشتري به‌دنبال اجراي طرح مسكن اجتماعي است. اين عنوان البته پيش از اين مورد توجه كشورهاي مختلف جهان قرار داشته چراكه تأمين مسكن براي اقشار ضعيف جامعه و كمك به خانه‌دار شدن آنها به وظيفه‌اي براي تمام دولت‌ها بدل شده است. طبق تعريف كارشناسان اقتصادي، مسكن اجتماعي يعني تدارك نوعي مسكن كه اقشار آسيب‌پذير و طبقات اجتماعي ضعيف‌تر را پاسخگو باشد. اين عنوان ترجمه‌اي از social housing است كه به‌ويژه در اروپا پيشينه‌اي طولاني دارد.
دولت‌هاي اروپايي بعد از جنگ جهاني دوم خود را متعهد كردند كه نسبت به تهيه مسكن براي اقشار آسيب‌پذير اقدام كنند. طراحان مسكن مهر در ايران نيز در اين فكربودند كه مسكن اقشار آسيب‌پذير جامعه را تدارك ببينند كه البته شيوه اجراي آن تبعات زيادي براي اقتصاد داشت. حسين عبده تبريزي، مشاور مالي وزير راه و شهرسازي مي‌گويد كه هدف در طرح مسكن اجتماعي آن است كه طرف عرضه مسكن ارزان‌قيمت تقويت شود. از اين نظر، درصورت پرداختن به موضوع، به كنترل قيمت مسكن ارزان‌قيمت كمك خواهد شد.
اجراي چنين طرح‌هايي در كشورهاي مختلف با تفكرهاي اقتصادي متفاوت نيز تجربه شده است هرچند كه كشورها روش‌هاي مختلفي را براي رسيدن به اين هدف مشترك به‌كار بسته‌اند.
فرانسه
فرانسه شايد باسابقه‌ترين كشور در اين زمينه باشد. پس از جنگ جهاني دوم، جمعيت فرانسه رو به رشد گذاشت و به‌خصوص نرخ مهاجرت از روستا به شهر افزايش چشمگيري يافت. ويراني‌هاي ناشي از جنگ نيز از ميزان خانه‌هاي موجود كاسته بود. در اين شرايط اجاره‌بهاي املاك مسكوني به‌شدت افزايش يافت و حتي كار به جايي رسيد كه دولت در سال1949قانوني را براي جلوگيري از افزايش اجاره‌بها به اجرا گذاشت. در همين حال دولت شروع به ساخت‌وساز مسكن كرد. ايجاد شهرهاي جديد و گسترش حومه شهرها نيز بخشي از طرح دولت براي افزايش عرضه مسكن بود. دولت از اختيارات قانوني خود براي به‌دست آوردن زمين با بهايي ناچيز استفاده كرد. همچنين شركت‌هايي كه به ساخت انبوه مسكن و مجموعه‌هاي آپارتماني با بيش از 100واحد، روي مي‌آوردند از برخي مزاياي دولتي بهره‌مند شدند تا هدف تأمين مسكن عملياتي شود.
اسپانيا
در اسپانيا ساخت خانه‌هاي دولتي و اجاره دادن آنها به اقشار كم درآمد در دوران حكومت ژنرال فرانكو يعني بين سال‌هاي 1936تا 1975به امري متداول تبديل شد اما پس از آن و با شكل‌گيري دمكراسي در اسپانيا و قانوني كه در سال 1978در اين كشور به تصويب رسيد، مديريت و ساخت خانه‌هاي دولتي در اختيار حكومت‌هاي محلي قرار گرفت. چنين رويكردي با برنامه‌هاي كاهش هزينه‌هاي دولتي همراه شد تا عرضه خانه‌هاي دولتي به‌شدت كاهش يابد. در همين حال دولت به برخي شركت‌هاي ساختماني اجازه داد كه در زمين‌هاي عمومي به ساخت‌وساز بپردازند به شرطي كه تعهد كنند درصدي از واحدهاي ساخته شده را در اختيار دولت‌هاي محلي قرار دهند تا اقشار كم‌درآمد بتوانند با پرداخت اجاره‌اي ناچيز در آنها سكونت يابند.
سوئد
كشور سوئد طي سال‌هاي 1965تا 1974به ساخت يك ميليون خانه دست زد. خانه‌هايي كه در اين دوران توسط دولت ساخته شدند داراي طراحي‌هاي مختلفي بودند كه از خانه‌هاي خارج شهر گرفته تا مجتمع‌هاي مسكوني را در بر مي‌گرفت.
چين
طرح‌هاي گوناگوني را براي اسكان اقشار كم‌درآمد به‌كار بسته كه يكي از آنها طرح خانه‌هاي با اجاره پايين است. همچنين دولت به‌طور جدي ساخت خانه‌هاي انبوه را در دستور كار قرار دارد. طرح‌هايي كه براي حل مشكل مسكن اقشار كم‌درآمد آماده شده بود از سال1998در سياست‌هاي چين گنجانده شد اما از سال2006به‌طور جدي جنبه عملي به‌خود گرفته‌اند به‌خصوص اينكه تدارك خانه‌هاي ارزان قيمت اكنون يكي از اجزاي اصلي دوازدهمين برنامه پنج‌ساله دولت چين به‌حساب مي‌آيد؛ برنامه‌اي كه طبق آن قرار است 36ميليون خانه جديد تا سال2015ساخته شود.
كانادا
كانادا نيز تجربه‌اي در اين بخش داشته است. حضور جمعيت قابل توجهي از قشر كارگر در تورنتو باعث شده تا دولت با ساخت مجتمع‌هاي مسكوني با ارتفاع بلند و متوسط، امكان سكونت آنها را فراهم آورد.اين مجتمع‌هاي مسكوني در محلات مربوط به طبقه كارگر و قشر متوسط ساخته شده و در اختيار اقشار كم‌درآمد قرار گرفته كه مديريت نحوه تخصيص چنين خانه‌هايي بر عهده شهرداري‌هاست.
برزيل
برنامه ساخت مسكن دولت برزيل از‌ماه مارس سال2009 و با بودجه‌اي 18ميليارد دلاري آغاز شد كه هدف آن ساخت يك ميليون خانه بود. دومين مرحله از اين برنامه در سال2010 اعلام شد كه طبق آن ساخت 2ميليون خانه ديگر نيز در دستور كار قرار گرفت. از 3ميليون خانه‌اي كه در طرح گنجانده شده، 1.6ميليون خانه به خانواده‌هايي تعلق مي‌گيرد كه درآمد آنها بين صفر تا سه‌برابر حداقل دستمزد است. يك ميليون خانه نيز به خانواده‌هايي تعلق مي‌گيرد كه درآمد آنها بين 3تا 6برابر حداقل دستمزد است و 400هزار خانه نيز براي خانواده‌هايي با درآمد 6تا 10برابر حداقل دستمزد درنظر گرفته شده است.
انگلستان
در انگلستان شهرداري‌ها و شوراي محلات به‌طور تاريخي نقش پررنگي در اداره خانه‌هاي عمومي و اجاره آن به اقشار كم‌درآمد ايفا كرده‌اند. طي سال‌هاي 1964تا 1970 سرعت ساخت خانه‌هاي جديد افزايش يافت و سهم خانه‌هايي كه توسط دولت ساخته شده بودند از 42درصد كل خانه‌هاي كشور به 50درصد افزايش يافت. دولت انگلستان طي سال هاي1964، 1965و 1966به‌ترتيب توانست 119، 133و 142هزار خانه جديد بسازد. طي سال‌هاي 1965تا 1970نيز 1.3ميليون خانه جديد توسط دولت ساخته شد. همچنين دولت براي صاحبخانه شدن اقشار كم‌درآمد، تسهيلاتي را براي آنها درنظر گرفت كه ازجمله آنها مي‌توان به معافيت مالياتي و وام مسكن با نرخ بهره پايين اشاره كرد. بعدها اين خانه‌ها با تخفيف زياد به ساكنانشان فروخته شد.
نظر شما