او در تذکری شفاهی نسبت به اینکه رادیو میزان این تعطیلات را 220روز در سال اعلام کرده اعتراض میکند.
اما در مقابل این گونه سخنان، اظهارنظرهای دیگری هم وجود دارد. به عنوان مثال محمدرضا میرتاجالدینی عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان مرداد 83 در گفتوگو با ایسنا چنین میگوید: مجلس در سال حدود 4 ماه و نیم تعطیل است و نمیتوان با این شرایط به تمام طرحها و لوایح رسید.
این روزها هم شاید همه مردم در رسانهها کمتر اخباری از مجلس میشنوند چرا که مجلس در تعطیلات تابستانی خود به سر میبرد و تا امروز حدود یک ماه است که جلسه علنی نداشته است همین موضوع بهانهای شد تا در گزارشی به بررسی مقوله تعطیلات نمایندگان و اساساً نوع کارکرد آنها بپردازیم تا در مقایسهای ببینیم از لحاظ میزان تعطیلات بین نمایندگان ملت با سایر کارکنان دولت تبعیضی وجود دارد یانه؟
آییننامه در حال تغییر
هرچند مدتی است طرح تغییر آییننامه داخلی مجلس در دستور کار نمایندگان قرار دارد اما بعید است که نوبت به تصویب این طرح در مجلس هفتم برسد. در این طرح تغییرات عمدهای در آییننامه داخلی مجلس صورت گرفته که از جمله آن بحث تغییر مرخصیها و تعطیلات نمایندگان مجلس است.
فاطمه رهبر نماینده تهران در گفتو گو با همشهری چنین میگوید:«تغییراتی در آییننامه انجام شده و پیشنهادات زیادی مطرح شده ولی به دلیل دستور کار زیاد مجلس هفتم، هنوز نوبت به بررسی این طرح نرسیده است.»
اما به هر حال فعلاً آییننامه فعلی مجلس ملاک است که در ماده 84 آن آمده است:«تعطیلات تابستانی مجلس در هر سال سیروز است که زمان آن با تشخیص مجلس تعیین میشود. هیأت رئیسه میتواند در تنظیم برنامه جلسات علنی و کمیسیونها به گونهای عمل کند که نمایندگان در هر ماه یک هفته کاری هم برای رسیدگی به وظایف نمایندگی فرصت داشته باشند.»
البته در ذیل این ماده در تبصرهای برای شرایط اضطراری استثنا قائل شده و آورده است:« رئیس مجلس میتواند با تقاضای حداقل 50 نفر از نمایندگان و یا درخواست دولت، با ذکر دلیل، در اوقات تعطیل، مجلس را به طور فوقالعاده دعوت به انعقاد نماید.» امری که عملاً کمتر اتفاق افتاده است.
شاید ابتدا این تصور پیش آید که تعطیلات یک ماهه تابستانی نمایندگان به مانند سایر کارکنان دولت است که هر سال یک ماه میتوانند مرخصی با حقوق داشته باشند، اما چنین نیست چرا که ماده 85 آییننامه داخلی مجلس جدای از تعطیلات یک ماهه نمایندگان به آنان اجازه میدهد یک ماه در هر سال حق استفاده از مرخصی با حقوق را داشته باشند.
اما این تمام ماجرای تعطیلات نمایندگان نیست چرا که نمایندگان به ازای هر سه هفته حضوری که در صحن علنی مجلس دارند، یک هفته تعطیل خواهند بود تا بتوانند به اصطلاح به حوزههای انتخابیه خود سرکشی کرده و مشکلات مردم را رسیدگی کنند، هرچند که بسیاری از نمایندگان در این مدت هم در تهران به سرمیبرند.
گاهی اوقات هم تعطیلات تابستانی به یک هفته تعطیلی مجلس متصل میشود تا تعطیلات بیشتری را در مجلس شاهد باشیم.
اما حضور نمایندگان در مجلس تبصرههای دیگری دارد چرا که آنان تنها روزهای «یکشنبه، سهشنبه و چهارشنبه موظف به حضور در مجلس بوده و هرچند که برخی از آنها از جمله اعضای هیأت رئیسه در سایر روزها هم در مجلس حضور دارند، اما به لحاظ قانونی در سه روز دیگر هفته آنان هیچ الزامی به حضور در مجلس ندارند.
در این سه روز نمایندگان صبحها در صحن علنی و بعدازظهرها در کمیسیونهای تخصص خود حاضر میشوند و نهایتاً ساعت 4 مجلس را ترک میکنند.
نیاز به حضور در جلسه علنی
حال این سؤال پیش میآید که اساساً حضور نمایندگان در جلسات علنی تا چه اندازه ضرورت دارد و آیا این میزان حضور آنهاست که بهرهوری آنها را نشان میدهد؟
حمیدرضا حاجی بابایی عضو هیأت رئیسه مجلس در این خصوص چنین توصیح میدهد که نمایندگان در روزهایی هم که جلسه علنی برگزار نمیشود خیلی وقتها در مجلس حاضرند و یا مشغول پیگیری سایر وظایف خود میباشند.
روزهای شنبه و دوشنبه هم نمایندگان یا با وزرا جلسه دارند یا به صورت جمعی به همراه سایر اعضای کمیسیون به بازدید میپردازند. مطالعه طرحها و لوایح و کارهای تحقیقاتی برای کسب آمادگی حضور در جلسات علنی از جمله اقداماتی است که نمایندگان در روزهایی که جلسه علنی ندارند به آنها مشغولاند.
به اعتقاد حاجیبابایی مقوله قانونگذاری با کار اجرایی تفاوت دارد و نمایندهای که میخواهد اظهارنظر کند باید با توجه به نظرات کارشناسی به این کار اقدام نماید لذا نیاز به مطالعه یا جلسات توجیهی دارد.
این گفته حاجی بابایی تا حدودی درست است اما قطعاً اینگونه مدیریت زمان در مجلس در کشورهایی قابل پذیرش است که کمیسیونهای تخصصی قوی دارند.
قوت کمیسیونهای تخصصی در برخی کشورها به اندازهای است که حتی در هفته تنها یک جلسه علنی برگزار میکنند و سایر کارها در کمیسیونها شکل نهایی گرفته و در صحن علنی تنها به شکل صوری در مورد آن رأیگیری میشود.
اما در ایران شرایط چنین نیست. کمیسیونهای تخصصی تنها 4 تا 6 ساعت در هفته و آن هم بعد از صحن علنی جلسه دارند که نمایندگان خسته از فعالیتهای صبح خود در آن جلسات حاضر میشوند.
البته تعدادی از این جلسات هم به علت به حد نصاب نرسیدن اعضا تشکیل نمیشود و هیچ ضمانت اجرایی سنگینی هم در این زمینه وجود ندارد.
اما ماجرای سرکشی به حوزههای انتخابیه هم خود بحثبرانگیز است؛ چرا که فلسفه تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا، حل مشکلات منطقهای مردم بوده تا اینکه نمایندگان مجلس به وظایف ملی و فرامنطقهای خود بپردازند، امری که همواره از سوی خیرخواهان از جمله مقام معظم رهبری بارها مورد تأکید قرار گرفته اما کماکان مورد غفلت واقع شده است.
مرتضی تمدن دیگر عضو فراکسیون اکثریت مجلس در خصوص سفر نمایندگان به حوزههای انتخابیه بهویژه در شرایط کنونی چنین میگوید: «در مورد تعطیلات مجلس باید در ابتدا تأکید کنم که تعطیلی برای نمایندگان وجود ندارد، بلکه این زمان صرف رسیدگی به مشکلات حوزههای انتخابیه میشود.
اما در شرایط فعلی (سال آخر فعالیت مجلس) حضور نمایندگان در حوزههای انتخابیه لطفی ندارد چون هر وقت نمایندگان سروکلهشان در منطقه پیدا میشود، مردم فکر میکنند برای جمع کردن رأی آمدهاند. تنور انتخابات هم داغ است و بسیاری از مردم سرگرم چنین بحثهایی هستند. لذا بهترین حالت وقت گذاشتن بیشتر در مجلس است.
به همین دلیل بهتر است در نیمه دوم تعطیلات تابستانی مجلس تجدیدنظر شود. تمدن همچنین به عدم تناسب میان حضور نمایندگان در مجلس و حوزههای انتخابیه اشاره میکند و میگوید: بهتر است در طرح اصلاح آییننامه داخلی مجلس که در حال تهیه است به نوعی تعادل در این امر برسیم.»
در مقابل انتقادی به مجلس برای برگزاری تنها سه جلسه علنی در طول هفته وارد است. تا به حال چندبار در صحن علنی، خود نمایندگان پیشنهاد کردهاند تعداد جلسات در طول هفته افزایش یابد تا نمایندگان بتوانند طرحها و لوایح بیشتری را داشته باشند اما این پیشنهاد تا به حال مورد توافق نمایندگان قرار نگرفته است.
فاطمه رهبر نماینده تهران که خود از مخالفان این پیشنهاد است در این خصوص چنین میگوید: «بعضیها اعتقاد دارند اگر تعداد روزهای برگزاری جلسه در صحن علنی را بیشتر کنیم، افزایش طرحها و لوایح مطرح شده، دردسرساز میشود و لذا باید بهجای صحن علنی، بیشتر کمیسیونها را فعال کنیم. اینکه حجم مصوبات بالا برود ولی نظارتی بر اجرای آنها وجود نداشته باشد در بلندمدت مشکلساز خواهد شد.
اما در مقابل محسن کامران، نماینده اصفهان طور دیگری میاندیشد. وی از همکاران خود میخواهد امسال از تعطیلات تابستانی و تعطیلات یکهفتهای در هر ماه یک بار خود در آخرین سال کاری جلسه بگذرند و به تصویب قوانین مورد نیاز کشور بپردازند.
البته کامران این پیشنهاد را در صحن علنی در نطق پیش از دستور خود هم مطرح کرده بود که با فریاد مخالفت نمایندگان مواجه شد و وی هم در پاسخ گفت: معلوم است فریاد مخالفت سر میدهید چون خوشایند شما نیست.
فرجام سخن
اینکه بخواهیم مجلس و نمایندگان را بهویژه در دوره هفتم متهم به کمکاری کنیم بیانصافی است، اما این واقعیت وجود دارد که مجلس ضعف آییننامهای دارد و در طول مدت برگزاری جلسات علنی هم معمولاً از 290 نماینده نهایتاً 200 نفر در مجلس حاضر میشوند.
درست است که برخی از نمایندگان تلاشهای زیادی در راستای ایفای وظایف خود انجام میدهند اما در مقابل عدهای هم از فرصتهایی که ذکر کردیم هیچ استفادهای نمیکنند و به دنبال کارهای شخصی خود هستند.
اگر واقعاً تعداد زیادی از نمایندگان در مدت تعطیلات هم مشغول به کار هستند، پس مخالفت نمایندگان با رسمی کردن حضور آنها در مجلس چه در قالب صحن علنی و چه در قالب کمیسیونها معنایی ندارد!
حال بهتر است نمایندگان بهجای مخالفت با چنین گزارشهایی، واقعنگر باشند و با احیاء طرح اولیه خود مبنی بر کاهش تعطیلات مجلس، از فرصت 8 ماهه باقی مانده خود برای خدمت به مردم بهره گیرند.
نمایندگان امسال برخلاف سایر کارمندان 19 روز ابتدای سال را در تعطیلات نوروزی بودند و جدا از سرکشیهای ماهانه، بیش از یک ماه از تابستان هم تعطیل هستند. از اوایل زمستان هم که در حوزههای خود به تبلیغات خواهند پرداخت و علاوه بر تعطیلی رسمی مجلس در نزدیکی انتخابات، احتمالاً آن روزها حضور کمرنگتری در صحن علنی داشته باشند.
رسیدگی به بودجه 87 هم که حدود یک ماه وقت میگیرد به این جدول اضافه کنید و اینکه برخی نمایندگان پس از انتخابات موفق به کسب مجدد رأی نشده و حضور مستمری را نخواهند داشت. حال محاسبه کنید مجلس چگونه میتواند به 350 طرح و لایحهای که تنها تا به حال در دستور کار خود دارد رسیدگی کند؟