سبک و سیاقی که رضا یزدانی برای کارهایش انتخاب کرده همان چیزی است که او را از دیگر خواننده و آهنگسازها جدا کرده است.
روشی که آنقدر متفاوت است که او امروزه بتواند گوشه‌ای از فیلم‌های مسعود کیمیایی را بگیرد و به شکل کاملاً حرفه‌ای خودی نشان بدهد. بعد از «حکم»، «رئیس» کاری مشترک از او و کیمیایی است. «رئیس» بهانه‌ای برای این گفت‌وگو شد؛ «رئیس» سه ترانه دارد که توسط رضا یزدانی اجرا می‌شود.
- همکاری در فیلم «رئیس»، ادامه همکاری شما با مسعود کیمیایی در «حکم» بود؟
- شاید بشود چنین گفت. در واقع وقتی در «حکم» توانستم توقعات آقای کیمیایی را برآورده کنم، بعید نبود که در فیلم بعدی‌شان از من بخواهند این همکاری را ادامه بدهیم.
- قبل از ساخت موسیقی چه مراحلی را طی کردید؟
- قبل از اینکه فیلم کلید بخورد طی صحبت‌هایی که داشتیم از من خواسته شد تا سر لوکیشن‌ها بروم و در فضای فیلم قرار بگیرم. اولین چیزی که مدنظرشان بود، این بود که ترانه‌ها مضمون فیلم را رعایت کنند و همسان و همخوان با محتوای آن پیش بروند. قرار بر این شد که ترانه حرف فیلم را بزند.
- پس به نوعی، شما پابه‌پای دیگر عوامل سرصحنه حضور داشتید!
- نه، من کامل سرلوکیشن‌ها نمی‌رفتم. یغما گلرویی به عنوان سراینده ترانه‌های کار، مدام سر صحنه‌ها بود. چون او ضمن سرودن ترانه، در رئیس، عکاسی هم می‌کرد و سوژه‌اش هم خود آقای کیمیایی بود.
- این رفت و آمدها به چه چیز منتهی شد؟
- خب، لازم بود که به عنوان سراینده ترانه‌ها و خواننده قطعات بدانیم که موضوع فیلم درباره چیست. بدانیم که فیلم دو شخصیت دارد، یکی پدر و دیگری پسر! پدر که به تازگی از خارج برگشته و پسری که با باندهای قاچاق دست دارد و کارهای خلاف می‌کند.
- چگونه این ارتباط حسی را برقرار کردید؟
- ترانه‌ها که سروده شد، من کار را ساختم و بهروز پایگان تنظیمشان کرد. سعی کردیم همه فضاها رعایت شود. مثلاً در ترانه پسر طبق خواسته کیمیایی و با توجه به فضای رستوران و... که همه در حال مصرف دراگ هستند، قطعاً نیازمند یک موسیقی کافه‌ای بودیم. علت استفاده از سازی مثل ساکسیفون، بیشتر به همین دلیل است. همین‌طور استفاده از سازهایی مثل گیتار و گیتاربیس، درام، پیانو و... بیشتر به این دلیل بوده که در آن فضای خواسته شده باتوجه به مضمون فیلم قرار بگیریم.
- این موسیقی بالاخره همانی است که از شما خواسته شد یا آن چیزی است که شما خواسته‌اید؟
- تلفیقی است از این هر دو! آقای کیمیایی در زمینه موسیقی، خود صاحب‌نظرند و دانش بالایی دارند. حداقلش این است که ساز می‌زنند. بنابراین نظرات ایشان نظرات قابلی بود که از آنها بهره می‌گرفتیم.
- شاید اگر نظراتشان اعمال نمی‌شد از ادامه همکاری با شما سر باز می‌زدند!
- نه این‌طور نیست. به نظر او رضا یزدانی یک مولف است و از کسی تقلید نمی‌کند. بیشترین علت علاقه ایشان به همکاری با من، همین است که معتقدند صدای خودم را دارم و در سبک خودم کار کرده و از کسی تقلید نمی‌کنم.
- ولی خودتان هم می‌دانید کمتر کسی هست که از کسی الگوبرداری نکند!
- حداقلش این است که من سعی کرده‌ام این اتفاق نیفتد. حالا اگر جایی صدایم شبیه کسی شده، عمدی نبوده است.
- مبنای کار برچه اساس بود؟
- هدف اول ترانه‌های فیلم باید، داستان آن را روایت می‌کردند و موسیقی هم راوی حکایات درون فیلم می‌شد. مسعود کیمیایی دست ما را کاملاً باز گذاشته بود و این به خلاقیت ما در کار کمک بسیاری می‌کرد.
- فکر می‌کنید موفق شوید سبک کار را براساس مضمون و محتوای فیلم انتخاب کنید؟
- بله، خیلی با هم همخوانی دارند. هم ترانه‌ها، هم ملودی و هم تنظیم‌ها با فضاهای موجود در فیلم همخوانی دارند. مثلاً اگر دقت کرده باشید کارهای من در آلبوم‌هایی که دارم، کاملاً راک است ولی در رئیس سعی شده از پاپ راک استفاده شود. چرا که این فیلم مخاطب بیشتری نسبت به آلبوم‌های من دارد. نمی‌شد فضای آرام و رمانتیک برای آن در نظر گرفت. در واقع یک موزیک با ریتم تند و یا خشن، بیشتر و بهتر جواب می‌داد.
- فکر می‌کنید اگر کلام این قطعات را حذف کنید موسیقی می‌تواند به تنهایی هدف اصلی را برساند؟
- موزیک متن که نیست! تیتراژ آخر که باید کلام داشته باشد و از کلیت فیلم بگوید. ولی در دو ترانه دیگر بله، اگر کلام از آنها حذف می‌شد، می‌ماند یک موزیک بی‌کلام کافه‌ای که به کمک آن می‌شد به حال و هوای فیلم دست پیدا کرد.
- شما مدام از موزیک کافه‌ای حرف می‌زنید. این موزیک چه کاربردی می‌تواند در این فیلم داشته باشد؟
- در موزیک کافه‌ای یک سری ریتم و سازبندی‌های خاص هست که با موزیک مدرن فاصله دارد. ما نمی‌توانستیم در این فیلم از موزیک مدرن استفاده کنیم.
- اما وقتی فضا مدرن باشد که نمی‌شود از موسیقی کافه‌ای استفاده کرد.
- این قطعات شاید از نظر ملودی مدرن نباشند ولی از نظر تنظیم کاملاً مدرن هستند. ملودی و ریتم و حتی سازبندی‌ها، جنس کافه‌ای دارند ولی تنظیم مدرن است چرا که قرار است ما با همه این مدرن بودن، فضای کافه‌ای را القا کنیم.
- مخاطبی که برای تماشای فیلم می‌آید، شاید آنقدر درگیر این قضایا نباشد و اصلاً برایش مهم نباشد موزیکی که می‌شنود، چه سبک و سیاقی دارد! شاید من به عنوان یک منتقد بگویم چنین موزیکی اصلاً به درد این فیلم‌ها نمی‌خورد چه پاسخی دارید؟
- ولی من معتقدم که مردم می‌آیند تا موسیقی دیگر از جنسی دیگر بشنوند که حرف جدیدتری بزند. می‌خواهند معضلات اجتماعی را از زبان موسیقی بشنوند و این خیلی خوب و تاثیرگذار است مثلاً آنها دوست دارند از زورخانه‌ای بشنوند که هنوز صدای پدربزرگ‌ها در آن می‌پیچد. یا در مورد مسائل روز و عاشقانه‌هایی که به شکل جدیدتری مطرح می‌شوند.
- با توجه به اینکه در اجرای فیلم‌ها طیف گسترده‌ای از مخاطب مدنظرند، شما به عنوان کسی که باید در مدت زمان کم، آنچه را که باید، منتقل کند، چه کار اضافه‌تری انجام داده‌اید؟
- اولین اقدام این بود که فضای فیلم بررسی شود تا باتوجه به آن، قطعات ساخته شود. ضمن اینکه ترانه‌ها نیز رعایت حال و هوا و فضا را نیز بکنند. اقدام دیگر، انتخاب تنظیم‌کننده بود که با دقت انجام شد. چرا که او باید می‌توانست فضای مورد نظر را با اطلاعات خود از موسیقی سنتی، پاپ، راک و... بدهد. شاید خود من به تنهایی نمی‌توانستم آن فضا را القا کنم ولی بهروز پایگان در جایگاه یک تنظیم‌کننده به راحتی توانست از پس آن برآید. کارهایی که او تنظیم کرده، کارهای خوبی هستند. ضمناً با حضور در صحنه توانستیم به خوبی عمل کنیم.
- این روابط و حضور شما در سرتاسر فیلم، به نظر لازم بود؟
- بله، حسی که آدم در جریان حضورش می‌گیرد، بسیار موثر است. این حضور باعث می‌شود حس به خوبی گرفته و منتقل شود و در خوانش ترانه‌ها و شکل اجرا بسیار موثر است.
- به نظر می‌رسد یک جور ایفای نقش هم کرده‌اید؟
- در واقع آقای کیمیایی روی میمیک صورت و ریلکشن‌ها و... بسیار حساسیت نشان می‌دادند و شاید بشود گفت بله، غیرمستقیم از راهنمایی آقای کیمیایی برای اجرا استفاده کردم و از این بابت نیز بسیار خوشحالم. چون جلوی دوربین بودم، شکل ارتباطم باید متفاوت می‌شد.
- اگر قرار نبود با آقای کیمیایی کار کنید، چه اتفاقی می‌افتاد؟ فکر می‌کنید ایشان با چه کسی کار می‌کرد؟
- من فکر می‌کنم با کسی کار نمی‌کرد. چرا که در همکاری‌های ما این جور نشان داده شد که من تمامی توقعات ایشان را برآورده می‌کنم. خودش که می‌گفت دنبال چنین آهنگساز و خواننده‌ای بوده است. این جمله را در بررسی و نقد فیلم «حکم» در دانشگاه سراسری گیلان عنوان کرده است.
- فکر می‌کنید اگر نقدی به کارهای شما وارد باشد، به کدام نقطه وارد است؟
- فیلم «حکم» فیلم خوبی بود و موسیقی به خوبی روی آن نشست. موسیقی تیتراژ حکم بهترین موسیقی تیتراژ شناخته شد. این نشان‌دهنده این است که انتخاب‌ها درست اعمال شده است، چه از نظر ترانه، چه موسیقی و... و...!
- خیلی با اطمینان حرف می‌زنید؟
- اینها تمام چیزهایی بودند که از خودشان شنیدم. در واقع من دارم چنین سبکی را در دنیای موسیقی ایران جا می‌اندازم.
