اما اين روزها، اين نقش و جايگاه عربستان از هميشه بيشتر متزلزل و در معرض تهديد است. اگر بپذيريم كه عربستان و خاندان حاكم سعودي‌اش، از تركش‌هاي 11سپتامبر و ماجراي القاعده جان به در برده، اكنون اما با چالشي جدي‌تر و خطرناك‌تر از القاعده روبه‌روست كه ثبات و حيات آل‌سعود را تهديد مي‌كند.
در هفته‌اي كه گذشت پيغامي صوتي منتشر شد منسوب به ابوبكر بغدادي كه خود را خليفه گروه موسوم به دولت اسلامي يا داعش مي‌داند. در اين پيام ۱۷دقيقه‌اي، رهبر داعش بيش از همه به عربستان سعودي پرداخت؛ كشوري كه زادگاه اسلام و بزرگ‌ترين توليدكننده و صادركننده نفت جهان است.
البته گوينده از نام رسمي «عربستان سعودي» استفاده نمي‌كند، چرا كه اين نام برآمده از نام قبيله حاكم بر عربستان يعني آل سعود است، كه داعش حاكميتش را به رسميت نمي‌شناسد. در عوض از اين سرزمين به‌عنوان «بلادالحرمين» يادمي‌كند، يعني سرزمين 2 مكان مقدس؛ مكه و مدينه. گوينده در اين نوار صوتي، از هواداران داعش در عربستان سعودي كه شمارشان روبه افزايش است مي‌خواهد به اهدافي كه نام مي‌برد حمله كنند.
نخستين هدف، اقليت شيعه عربستان است كه در بخش شرقي و نفت‌خيز زندگي مي‌كنند. ماجرا به اينجا ختم نمي‌شود. در روزهاي اخير اعضايي از داعش كه در توييتر فعال هستند و تصاوير و پيام‌هاي اين گروه تروريستي را منتشر مي‌كنند، از حمله به سربازان سعودي به‌عنوان كاري ارزشمندتر و باثواب‌تر از حمله به سربازان اسرائيلي نام مي‌برند و روزهاي حكومت آل سعود را روبه‌پايان مي‌خوانند. فرانك گاردنر از تحليلگران خاورميانه‌اي بي‌بي‌سي ديروز در گزارشي نوشت، بسياري از سعودي‌ها داعش را نه به چشم تروريست و غارتگر، كه به‌عنوان مدافع اسلام سني در برابر ديگر بخش‌هاي جهان اسلام مي‌دانند. اينكه ريشه چنين ديدگاهي چيست اكنون ديگر برهمه معلوم است.
حكومت عربستان سال‌هاست كه براي ترويج سلفي‌گري و وهابيت در داخل اين كشور و كشورهاي عربي دور و نزديك و مسلمان و غيرمسلمان پول خرج مي‌كند و سرمايه‌گذاري مي‌كند. اين ترويج خشونت عليه ديگر مسلمانان و كافر خواندن هركه غيرسلفي است كه درواقع همان جريان تكفيري است، اكنون به شمشير خونريز خطرناكي تبديل شده كه خود عربستان را هدف گرفته‌است. مقام‌هاي سعودي مدت‌هاست هشدار مي‌دهند كه كشورشان هدف اول داعش است. از تابستان امسال كه داعش نامش را به دولت اسلامي تغيير داد و تأسيس خلافت را اعلام كرد، مي‌شد پيش‌بيني كرد كه دير يا زود سراغ بزرگ‌ترين و مهم‌ترين كشور منطقه برود.
بي‌دليل نيست كه مفتي اعظم عربستان هم داعش را «بزرگ‌ترين دشمن اسلام» خوانده بود. اخيرا يك سعودي نزديك به دولت اين كشور در سرمقاله‌اي در نيويورك تايمز نوشته بود: عربستان سعودي تنها قدرت منطقه است كه توان و مشروعيت شكست داعش را دارد. دولت عربستان سعودي البته هرنقش و تقصيري در ظهور و رشد داعش را به‌شدت تكذيب مي‌كند و آن را نتيجه آشوب به‌پا شده از جنگ داخلي سوريه و عراق مي‌داند. مقام‌هاي سعودي به اين نكته اشاره مي‌كنند كه در خاك خودشان 3 سال درگير جنگي سخت با شورشيان القاعده بوده‌اند؛ جنگي كه صدها كشته داده اما در آن پيروز شده‌اند.
اما واقعيت اين است كه ايدئولوژي و زيرساخت و ريشه فكري گروهي كه اكنون به مسلمان و غيرمسلمان در منطقه و جهان رحم نمي‌كند، از مدارس مذهبي و آموزه‌هاي خشونت‌آميز و ضدمداراي عربستان نشأت گرفته‌است. داعش در مدارس تحت اداره خود در شهرهايي از سوريه و عراق كه اكنون در اشغال دارد، كتاب‌هاي درسي عربستان را تدريس مي‌كند. كدام شاهد از نقش عربستان در ظهور داعش، از اين مي‌تواند محكم‌تر باشد. امروز دولت سعودي در موقعيتي دشوار قرار گرفته‌است.
نيروي هوايي عربستان در قالب ائتلاف تحت رهبري آمريكا در صدها حمله عليه مواضع داعش در سوريه شركت داشته، اقدامي كه بخش‌هايي از جامعه سلفي عربستان به‌شدت با آن مخالفند. تا جايي كه گفته مي‌شود يكي از شاهزاده‌هاي سعودي كه خلبان جنگنده اف۱۵ است و در عمليات عليه داعش شركت داشته، تهديد به مرگ شده‌است. بنابه تخمين‌ها، بيش از 2 هزار شهروند عربستان به نيروهاي داعش پيوسته‌اند و با خود ايدئولوژي افراطي موسوم به «تكفيري» را آورده‌اند؛
انديشه‌اي كه اهل مدارا نيست و بخش‌هاي بزرگي از جامعه را با سوءظن نگاه مي‌كند. مقام‌هاي سعودي (مثل دولت‌هاي كويت و قطر) به آساني نمي‌توانند جلوي كمك مالي اتباع كشورشان را به تروريست‌هاي داعش بگيرند. علاوه بر اينها، وضعيت در مزر جنوبي عربستان با يمن هم روزبه‌روز وخيم‌تر مي‌شود. همزمان، شماري از تندروهاي سعودي كه در دوره‌هاي بازپروري تعهد داده بودند سراغ خشونت نروند، پس از آزادي به القاعده پيوسته‌اند. بعيد است داعش مستقيم به عربستان سعودي حمله كند، چرا كه ارتشي مجهز به ميلياردها دلار سلاح وارداتي از غرب، از مرزهاي شمالي اين كشور محافظت مي‌كند. در حقيقت خطري كه عربستان را تهديد مي‌كند، حمله‌اي از درون است. خطر بمب‌گذاري، تيراندازي و آدم‌ربايي عربستان را تهديد مي‌كند و اين مي‌تواند محكي باشد براي دستگاه اطلاعاتي داخلي عربستان.
نظر شما