حفظ قرآن به استعداد ربطی ندارد/ حفظ کل قرآن به من حس قهرمانی داد

به گزارش فارس، «سید حمزه رودباری» یکی از حافظان راه‌یافته به مرحله نهایی طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم است. وی از دوران کودکی تحت تأثیر تلاوتی از استاد «عبدالباسط» که از تلویزیون پخش می‌شد به فعالیت‌های قرآنی علاقه‌مند می‌شود و پس از آن با تشویق پدر در کلاس‌های قرآن شرکت کرده و به یادگیری تلاوت قرآن می‌پردازد.

در جلسات تلاوت قرآن به دلیل داشتن حافظه قوی و سرعت حفظ آیات الهی به پیشنهاد یکی از اساتیدش به سمت حفظ کل قرآن تشویق می‌شود به طوری که به گفته وی این پیشنهاد مسیر زندگی‌اش را متحول ساخت.

رودباری با اشاره به تأثیر رسانه ملی در توسعه فرهنگ قرآنی، می‌گوید: برنامه‌های صداوسیما باید به سمت توسعه فرهنگ قرآنی و کشف استعدادها پیش رود البته تا کنون به موفقیت‌هایی نیز دست یافته به طوری که مسابقه تلویزیونی «إسرا» شبکه قرآن و معارف سیما را می‌توان یکی از بهترین برنامه‌های رسانه ملی در زمینه قرآن دانست که امیدواریم این برنامه‌ها نه تنها متوقف نشود بلکه در سایر شبکه‌ها نیز چنین رویکردی ایجاد شود.

در ادامه مشروح گفت‌وگوی فارس با «سید حمزه رودباری» حافظ کل قرآن و یکی از راه‌یافتگان به مرحله نهایی طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن آمده است.

• آقاي رودباري؛ چند ساله بودید که برای شرکت در جلسات قرآن مصمم شدید و چه شد که به سمت حفظ قرآن رفتید؟

سال 1373 بود یعنی حدوداً 10 سال داشتم که به صورت منظم در جلسات قرآن شرکت می‌کردم و به دلیل اینکه در جلسات قرائت قرآن آیات الهی را به راحتی حفظ می‌کردم به پیشنهاد یکی از اساتیدم به نام استاد «حسن رجبی» به سمت حفظ رفتم. پیشنهاد استادم نخستین جرقه برای حرکتم به سمت حفظ بود به همین جهت در سال 1375 به مهد قرآن رشت رفتم و در آنجا به حفظ تخصصی قرآن کریم پرداختم.

• حفظ کل قرآن چند سال به طول انجامید؟

از سال 1375 حفظ قرآن را در مهد قرآن رشت آغاز کردم تا اینکه در سال 1378 به تهران عزیمت کردیم و پس از آن در مهد قرآن تهران زیر نظر استاد «مهدی سیف» حفظ آیات الهی را ادامه دادم تا اینکه در سال 1379 کل قرآن را حفظ کردم.

در تابستان همان سال مدرکی هم با امضای استاد «شهریار پرهیزکار» گرفتم که برایم ارزش بسیاری داشت. بعد از آن هم به صورت حرفه‌ای شروع به شرکت در مسابقات قرآن کردم و در سال‌های 1380 تا 1382 در مسابقات کشوری مختلف موفق به کسب رتبه شدم. در این بین چند سال وقفه افتاد تا اینکه در سال 1388 در المپیاد قرآنی که در مشهد برگزار شد، توانستم مقام نخست را کسب کنم. پس از آن در آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان شرکت کردم که در سال 1385 موفق به اخذ مدرک درجه 3 (حافظ مسلط) و در سال 1390 مدرک درجه 2 (حافظ ممتاز) شدم و سال گذشته نیز تمامی مراحل این آزمون‌ها را به خوبی پشت سر گذاشتم البته هنوز منتظر اعلام نتایج مرحله چهارم هشتمین دوره این آزمون‌ها هستم.

• مشوق اصلی شما برای حفظ کل قرآن چه کسی بود؟

مشوق اصلی پدرم بود به طوری که حتی ایشان مرا در کلاس‌های مهد قرآن ثبت‌نام کرد.

• به آزمون‌های ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان اشاره کردید، چقدر برای موفقیت در مرحله نهایی این آزمون‌ها و کسب عنوان استاد حفظ قرآن تلاش کردید؟

بیشتر وقت من در محل کار سپری می‌شود بنابراین زمان مناسبی برای تمرین و تثبیت محفوظاتم ندارم به طوری که حتی حدود 2 ساعت از زمانم نیز در رفت و آمد به محل کار و منزل می‌گذرد اما با این وجود من از هر فرصتی برای تمرین استفاده می‌کردم تا آیات الهی ملکه ذهنم شود تا جایی که حتی وقتی سوار وسایل نقلیه عمومی می‌شوم در ذهنم آیات قرآن را می‌خوانم اما با توجه به موقعیت شغلی فکر نکنم نمره خوبی از این آزمون‌ کسب کنم اما در هر حال برای موفقیت در سال آینده تلاش مضاعفی خواهم کرد و هیچ‌گاه خسته نمی‌شوم.

• از روی مصحف شریف محفوظات خود را تثبیت می‌کنید یا از حفظ؟

همیشه قرآن کوچکی همراه دارم اما بیشتر اوقات از حفظ قرآن را مرور می‌کنم البته گاهی که به مشکل می‌خورم از روی مصحف شریف به قرائت می‌پردازم.

• شما در معاونت قرآن و عترت ارشاد مشغول هستید، چگونه وارد این معاونت شدید و هم اکنون چه وضعیتی دارید؟

اول دی‌ ماه 1391 به عنوان کارشناس حفظ و دوره‌های تربیت مربی حفظ وارد معاونت قرآن و عترت ارشاد شدم و هم‌ اکنون نیز در بخش آزمون‌های سراسری معاونت مشغول هستم. درباره وضعیت کنونی در معاونت قرآن و عترت ارشاد هم ترجیح می دهم فعلا صحبت نکنم.

• یکی از شروط راه‌ یافتن به مرحله نهایی این آزمون‌ها تسلط به تفسیر قرآن و داشتن 10 سال سابقه تدریس است، شما چگونه تفسیر قرآن را آموختید و با وجود 30 سال سن 10 سال سابقه تدریس داشتید؟

در زمانی که قرآن را حفظ می‌کردم فقط ترجمه و معانی آیات را می‌خواندم تا بهتر حفظ کنم اما از سال 1385 فعالیت در عرصه تفسیر قرآن را شروع کردم به طوری که به مرور زمان تمامی تفاسیر قرآن از جمله تفسیر نمونه و المیزان را خواندم و پس از آن برخی تفاسیر اهل‌ سنت را مطالعه کردم و با تفاسیر شیعیان مطابقات می‌دادم اما بیشتر به صورت تخصصی تفسیر نمونه را خوانده و مرور می‌کنم البته به نظر من خواندن تفسیر قرآن همچون تحصیلات دانشگاهی است یعنی طوری نیست که تمامی آنچه خوانده‌ای در ذهن باقی بماند به همین جهت اگر مروری صورت نگیرد و ملکه ذهن نشود به فراموشی سپرده خواهد شد.

درباره سابقه تدریس هم باید بگویم از زمانی که 6 جزء از قرآن را حفظ کردم به تدریس پرداختم. در مهد قرآن سیستمی بود که هر کسی یک سطح بالاتر می‌رفت باید آنچه آموخته به سطح پایین‌تر منتقل کند به همین جهت از همان دوران شروع به اداره جلسات و تربیت شاگرد کردم و پس از آن نیز در هیأت‌ها و مساجد جلسه قرآن برگزار کردم تا جایی که می‌توانم بگویم حدود 17 سال است که به تدریس قرآن می‌پردازم.

• شما در آزمون‌های متنوعی شرکت کردید،‌ نظر شما درباره مسابقات و آزمون‌های قرآنی چیست و چقدر در موفقیت شما اثرگذار بوده است؟

مسابقه از اهمیت بسیاری برخوردار است چرا که به بهانه موفقیت در مسابقات قرآن افراد تلاش بیشتری می‌کنند اما به عقیده من نباید کسب رتبه در مسابقات ملاک برتری قاری یا حافظ باشد چرا که در کشور ما استعدادهای قرآنی بسیاری وجود دارد که تاکنون در مسابقات شرکت نکرده‌اند.

• هدف شما از شرکت در مسابقات قرآنی چه بود؟

اوایل اصرار خانواده و دوستان بود بعد از آن هم دیدم شرکت در مسابقات بهانه خوبی برای تثبیت محفوظاتم است به طوری که در سال 1388 که در آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان توانستم مدرک درجه 3 کسب کنم با انگیزه بیشتری به تثبیت محفوظاتم پرداختم.

• شما در دوران تحصیل حفظ قرآن را آغاز کردید، حفظ قرآن چه تأثیری در روند تحصیل شما داشت؟

برخی فکر می‌کنند حفظ قرآن به درس‌هایشان لطمه می‌زند اما حفظ قرآن در زندگی ما جایگاه ویژه‌ای داشت به طوری که هر کاری می‌کردم و هر مشکلی که داشتم هیچ‌گاه از زمانی که برای خواندن قرآن اختصاص داده بودم کم نمی‌کردم. به نظر من حفظ قرآن نه تنها مشکلی در درس ایجاد نمی‌کند بلکه حافظه افراد را نیز قوی‌تر خواهد کرد البته متأسفانه سیستم آموزشی ما مشکل دارد چرا که بسیاری از درس‌هایی که در دوران مدرسه می‌خوانیم به درد دنیا و آخرت ما نمی‌خورد و بهتر است مسئولان تغییری در روند آموزشی ایجاد کنند که جایگاه قرآن و انس با آیات الهی در مدارس پررنگ‌تر دیده شود تا در دوران تحصیل حداقل یک بار کل قرآن را قرائت کنیم تا دانش‌آموزان با قرآن انس بگیرند.

• به نظر شما حفظ کل قرآن کار سختی است و چه پیش‌نیاز برای حفظ قرآن لازم است؟

خداوند حفظ قرآن را برای برخی آسان و برای برخی مشکل قرار داده است. حفظ قرآن نیازمند استعداد نیست یعنی گاهی افرادی که استعداد چندانی نیز ندارند موفق به حفظ کل قرآن می‌شوند. به عقیده من قرآن در قلب افراد تنگ‌نظر یا کسانی که از شکست دیگران خوشحال می‌شوند جای نمی‌گیرد و اگر هم آنها آیات الهی را حفظ کنند پس از مدتی فراموش خواهند کرد به همین جهت برای محفوظ ماندن کلام وحی در جان باید به نکاتی همچون دوری از حسد و رعایت مسائل اخلاقی توجه زیادی کرد.

اگر مسائل اخلاقی رعایت شود خداوند حفظ قرآن را بر بندگانش راحت می‌کند اما مهم‌تر از حفظ قرآن نگهداری آن است. خداوند در سوره مبارکه «بقره» می‌فرمایند: «وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکَبیرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعینَ؛از صبر و نماز یاری جویید (و با استقامت و مهار هوس‌های درونی و توجه به پروردگار نیرو بگیرید) و این کار جز برای خاشعان گران است» (بقره/ 45) بنابراین تسلیم بودن در برابر خداوند برای یک حافظ واقعی قرآن یکی از مهم‌ترین امور است یعنی کسی که می‌خواهد قلبش جایگاه قرآن باشد باید خود را از رذایل به ویژه حق‌الناس پاک کند.

• مناسب‌ترین زمان برای حفظ کل قرآن چه سنی است؟

حفظ کل قرآن سن خاصی ندارد و همه در هر سنی می‌توانند قرآن را حفظ کنند البته مناسب‌ترین سن برای ورود به عرصه حفظ 7 سالگی به بعد است.

• چه توصیه‌ای به کسانی که وارد عرصه حفظ قرآن شده‌اند، دارید؟

من حدود چهار سال کل قرآن را حفظ کردم. در این مدت موقعیت‌های بسیاری برای اتمام زودتر حفظ کل قرآن داشتم به همین جهت به کسانی که می‌خواهند وارد عرصه حفظ شوند یا آنهایی که حفظ قرآن را شروع کردند توصیه می‌کنم در اتمام حفظ تعلل نکنند و نگذارند زمان حفظ کل قرآن آنها طول بکشد.

علاوه بر این قرآن‌آموزان نباید به هیچ وجه به صورت محاوره‌ای قرآن را حفظ کنند بلکه باید بر اساس تلاوت اساتید پیش روند تا به درستی کلام الهی را حفظ و درک کنند چرا که بسیاری از افراد بدون رعایت اصول به حفظ قرآن می‌پردازند و در تلاوت‌هایشان اشتباه تجویدی وجود دارد که این امر باعث به هدر رفتن زمان و تلاش آنها می‌شود و حتی در وسط راه نیز ممکن است سرخورده شده و از ادامه کار سر باز زنند به همین جهت بهتر است برای حفظ قرآن از ترتیل استاد «شهریار پرهیزکار» شروع کنند چرا که ایشان صوت و لحن و همچنین تجوید فوق العاده‌ای دارد و از افرادی است که تلاوت‌هایشان در هفت دستگاه اجرا می‌شود که البته نوارهای ایشان که هر آیه را 3 بار تکرار می‌کند برای حفظ قرآن کریم مناسب‌تر است.

• شما با قرائت وارد عرصه‌های قرآنی شدید، هنوز هم در تلاوت قرآن فعالیت دارید؟

زمانی که وارد عرصه‌های حفظ قرآن شدم در کنار حفظ به تلاوت هم می‌پرداختم به طوری که آقایان «مهدی ربیع‌زاده» و «صالحی» از اساتیدم بودند و مرا تشویق به حرکت در وادی قرائت می‌کردند اما از زمانی که حفظ کل را به پایان رساندم کم‌تر به صورت حرفه‌ای در عرصه قرائت قرآن فعالیت می‌کنم.

• حفظ قرآن چه تأثیری در زندگی شما داشت؟

این یکی از سخت‌ترین سؤالاتی است که می‌توان از حافظ یا قاری قرآن پرسید چرا که تا وقتی غرق در مسیر الهی نشد نمی‌توان نتایج آن را درک کرد و زمانی هم نتایج آن را در زندگی حس کرد نمی‌توان آن‌ها را بیان کرد چرا که نتایج آن در زندگی ملموس است و سایرین باید در این باره توضیح دهند.

• زمانی که حفظ قرآن را به اتمام رساندید چه حسی داشتید؟

حس قهرمان بودن. وقتی کل قرآن را حفظ کردم شیرینی‌هایی در وجودم ایجاد شد که تا پیش از آن نتوانسته بودم چنین حسی را تجربه کنم. علاوه بر این حفظ کل قرآن باعث شد که اولویت‌های زندگی‌ام تغییر کنند و به زندگی نگاه زیباتری داشته باشم.

• یکی از مطالبات رهبری داشتن 10 میلیون حافظ قرآن است شما به عنوان یک حافظ قرآن چه فعالیتی در عرصه تحقق این مطالبه ایشان داشتید؟

نباید انتظار داشته باشیم گروه خاصی این مطالبه رهبری را محقق سازد بلکه تمامی افراد جامعه باید خودشان را نسبت به این موضوع مسئول بدانند. اگر همه افراد با اتحاد پیش روند به نتایج مطلوبی خواهیم رسید البته من نیز همواره سعی می‌کنم با اجراهای زیبا افراد را به حفظ قرآن تشویق کنم.

• خاطره‌ای جالبی هم از دوران حفظ یا برنامه‌های قرآنی که اجرا کرده‌اید، دارید؟

زمانی که قرآن را حفظ کردم در مساجد به اجرای برنامه می‌پرداختم و پس از اینکه تلاوت می‌کردم افراد بسیاری دورم جمع می‌شدند و از نحوه حفظ می‌پرسیدند چرا که قصد یادگیری و انس بیشتر با آیات الهی را داشتند که این امر برایم جذابیتی بسیاری داشت البته نه به خاطر در مرکز توجه بودن یا اینکه بسیاری دوست داشتند فرزندانشان نیز همچون من حافظ قرآن باشد؛ من احساس غرور می‌کردم چون افراد بسیاری با تلاوت من جذب قرآن و حرکت به سمت حفظ می‌شدند و همین امر برایم یک دنیا بود.

• در پایان اگر مطلبی دارید، بفرمایید.

من با پخش تلاوتی جذاب از تلویزیون به سمت حفظ قرآن تشویق شدم بنابراین امیدوارم صداوسیما همواره با تولید و پخش برنامه‌های اثرگذار بتواند در توسعه فرهنگ قرآنی و تحقق مطالبات رهبری گامی مؤثر بردارد البته هم‌اکنون تا حدودی موفقیت‌هایی کسب کرده است به طوری که مسابقه تلویزیونی «إسرا» شبکه قرآن با کشف استعدادهای درخشان قرآنی را می‌توان به عنوان بهترین برنامه صداوسیما در زمینه قرآن دانست که امیدوارم چنین برنامه‌هایی نه تنها متوقف نشود بلکه توسعه روزافزون نیز داشته باشد.