سرطان؛ بخت بد در تقسیم سلولی یا سبک زندگی ناسالم و وراثت

این بررسی نشان می‌دهد که هنگام تقسیم سلول‌های بنیادی، جهش‌های ژنتیکی که به صورت تصادفی ایجاد می‌شوند، در ایجاد سرطان مهم‌تر از وراثت و همچنین عوامل محیطی خارجی هستند.

محققان دانشکده پزشکی دانشگاه جان‌هاپکینز در بالتیمور مقالات علمی منتشر شده در این باره  را آنالیز کردند تا تعداد سلول‌های بنیادی و میزان تقسیم آنها در ۳۱ نوع بافت به جز بافت پستان و پروستات به دست آورند. سپس تعداد کل تقسیم‌های سلول‌های بنیادی در طول عمر در هر بافت را با  احتمال ایجاد سرطان در آن بافت را در یک تمام طول عمر یک شخص مقایسه کردند.

همبستگی میان این پارامترها نشان داد که دو سوم خطر ابتلا به سرطان در میان انواع گوناگون بافت‌ها را می‌توان تصادفی یا استوکاستیک (stocastic) دانست و تنها یک سوم آن مربوط به وراثت و عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن است.

این پژوهشگران می‌گویند این یافته‌ها به این معنی نیست که افراد باید به عادات ناسالم مانند سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی یا برنزه کردن ادامه دهند.

واضح است که سرطان‌های ریه، پوست و سایر بافت‌ها مرتبط با شیوه زندگی است و مردم باید این کارها را کنار بگذارند. اما این بررسی تأکیدی بر نیاز به تشخیص زودهنگام سرطان است. و این یعنی غربالگری،‌ یعنی رسیدن راه‌های جدید در تشخیص زودهنگام سرطان. به خصوص برای سرطان‌هایی که بیشتر اتفاقی هستند و تغییر سبک زندگی در وقوع آن ها تأثیر زیادی نمی‌گذارد.

خطر سرطان در بافت‌های گوناگون متفاوت است . بیشترین حجم بدن انسان از ماهیچه و استخوان است،‌ اما سرطان در این بافت‌ها نادر است. در عوض پروستات اندام کوچکی است ولی سرطان پروستات یکی از شایع ترین سرطان‌ها در مردان است. همچنین سرطان ریه و سرطان تیروئید بسیار شایع‌تر از سرطان مغز است.

بخشی از این تفاوت‌ها به علت عوامل خطرساز محیطی و ژن های به ارث رسیده است. اما دانشمندان از مدت‌ها پیش پی برده بودند که جهش‌های ژنتیکی که به صورت تصادفی در حین تقسیم سلول‌های بنیادی رخ می‌دهند، نیز در این مورد نقش دارند؛ در این میان محققان دانشگاه جانز هاپکینز به دنبال تعیین کمی میزان نقش این جهش‌های تصادفی بودند.

سلول‌های بنیادی تنها بخش کوچکی از انواع سلول‌های بافت‌های متفاوت را تشکیل می‌دهند، اما تنها سلول‌هایی هستند که توانایی ایجاد تومور را دارند. سلول‌های بنیادی در اکثر بافت‌ها در تمام عمر فرد به طور مداوم تقسیم می‌شوند تا جایگزین سلول‌های آسیب دیده شوند. هر سلول بنیادی جدید می‌تواند به شکل سلول بنیادی باقی بماند یا به سلول‌های تخصصی مانند سلول ماهیچه‌ای یا سلول مغزی تبدیل شود.

هنگامی که موضوع پوست مطرح است، دو نوع از سلول‌های موجود در آن -ملانوسیت‌ها و سلول‌های بازال- در معرض نور فرابنفش خورشید که جهش‌زا است، قرار دارند. با این وجود ملانوم‌ها شیوع بسیار کمتری نسبت به سرطان‌های سلول‌های بازال دارند. به گفته این پژوهشگران داده‌های آنها نشان می‌دهد که علت مربوط به این است که که سلول‌های بازال اپیدرمی دستخوش شمار بیشتری از تقسیم سلولی نسبت به ملانوسیت‌ها می‌شوند.

حبیبول احسن، استاد اپیدمیولوژی، پزشکی و ژنتیک مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو این بررسی را خیره کننده نامید، اما نبود اطلاعات مربوط به سرطان‌های پستان و پروستات که از شایع‌ترین سرطان‌ها هستند، را به عنوان نقطه ضعفی در این بررسی دانست.

همچنین او گفت برای پی بردن به اینکه چرا سرعت تقسیم سلول‌های بنیادی در بافت‌های گوناگون متفاوت است، نیاز به برسی‌های بیشتری وجود دارد.

هم او و هم محققان دانشگاه جان‌هاپکینز می‌گویند ممکن است خود این تفاوت‌ها در سرعت تقسیم شدن تحت تأثیر عوامل محیطی و وراثتی باشد.

منبع: The Wall Street Journal

ترجمه: مهسا شیرانی