داستان روشن است؛ کودک اصرار به خرید چیزی دارد که والدین برنامه‌ای برای آن ندارند. در برابر گریه و بیرون نیامدن کودک از مغازه، تنها 2 راه برای والدین باقی می‌ماند؛ یا شکست را بپذیرند و چیزی را که خواسته برایش بخرند، یا اینکه سر حرف خودشان بایستند که این هم به نوعی شکست است. آنها بدون خرید آن کالا از مغازه بیرون می‌آیند اما با اعصابی خرد که ناراحتی آن ممکن است تا ساعت‌ها نیز ادامه یابد.
پول توجیبی، راهی است که والدین این دوره و زمانه، برای مستقل‌کردن فرزندان‌شان، و یاددادن ارزش و اهمیت پول به آنها، انتخاب کرده‌اند؛ راهی که شاید خیلی از والدین تجربه استفاده از آن را دارند اما چون از ظرافت‌های آن بی‌اطلاع‌اند، نه‌تنها نتیجه‌ای نمی‌گیرند بلکه آن راه به دردسری جدید تبدیل می‌شود.
زمانی بچه‌ها تابستان‌ها سر کار موقتی می‌رفتند و پول مختصری در می‌آوردند. با این پول شاید چیزهای زیادی نمی‌توانستند بخرند اما کمترین تاثیر آن، این بود که قدر پول را می‌فهمیدند. اما امان از بچه‌های این دوره و زمانه که انگار جز توقع، چیز دیگری بلد نیستند؛ انتظاراتی بی‌انتها از والدین تا آنچه را آنها می‌خواهند بخرند. در این نوشته می‌خواهیم راه‌حلی برای این مشکل معرفی کنیم.
پول توجیبی، همان پولی‌است که قرار است به صورتی منظم، روزانه، هفتگی یا ماهانه به بچه‌ها داده‌شود اما هدف از آن، این‌است که بچه‌ها آن وسایلی را که خارج از برنامه می‌خواهند تهیه کنند، با پول خودشان بخرند یا حداقل در خرید آن، مشارکت داشته باشند.
از کی شروع کنیم؟
یک سؤال مهم درباره پول توجیبی این است که دادن آن را از چه سنی شروع کنیم؟ روان‌شناسان معتقدند سن مناسب برای شروع، 3سالگی است، چرا که در این سن بچه‌ها به صورتی کلی با مفهوم پول آشنا شده‌اند و به این درک رسیده‌اند که برای خرید هر کالایی باید پول داشت.
دیرتر شروع کردن این برنامه، ممکن است باعث جاافتادن عاداتی در کودک شما بشود که ترک آنها خود انرژی زیادی را می‌طلبد.
کی و چطور به بچه‌ها پول بدهد؟
به نظر شما مسئولیت دادن پول توجیبی با چه کسی است؟ پدر یا مادر؟ در این مورد توصیه می‌شود همان شکل سنتی آن حفظ شود؛ یعنی پدر به بچه‌ها پول بدهد، اما به این موضوع توجه شود که زمانی که پدر به بچه‌ها پول می‌دهد، مادر نیز حتما حضور داشته باشد تا این حس به کودک منتقل شود که پدر مسئول دادن پول است ولی این پول از طرف پدر و مادر داده می‌شود.
برای بچه‌های کم‌سن این پول باید به‌صورت روزانه داده‌شود چرا که در این سن بچه‌ها توانایی برنامه‌ریزی‌های بلندمدت را ندارند، اما با افزایش سن و با ورود کودکتان به سن مدرسه این پول می‌تواند به صورت هفتگی داده شود و با ورود او به راهنمایی یعنی سنی که دیگر می‌تواند برنامه‌ریزی ماهانه انجام دهد، این پول به‌صورت ماهانه داده می‌شود و این روند تا زمانی که او بتواند خود به سر کار برود، ادامه می‌یابد.
اما اینکه میزان این پول توجیبی چقدر باید باشد، به شرایط گوناگون بستگی دارد. مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده، سن کودک است. مقدار پول بسته به سن کودک تعیین می‌شود.
در 3 سالگی و در شرایط اقتصادی حاضر، به نظر می‌رسد که 150 تومان به صورت روزانه کافی‌باشد چرا که با این پول کودک شما اگر بخواهد خوراکی مختصری برای خودش بخرد، می‌تواند این کار را انجام دهد و در عین‌حال، در صورتی که بخواهد اسباب‌بازی و یا وسایل کوچکی را بخرد با پس‌انداز یکی دو هفته‌ای از عهده آن بر می‌آید. با هر سالروز تولد نیز به این میزان درصدی اضافه می‌شود.
آن خرس خیلی گنده را می‌خواهم
ممکن است کودک شما بخواهد وسیله‌ای را بخرد که گران باشد و اگر قرار به پس‌انداز‌کردن باشد، لازم شود که او هفته‌ها و یا حتی ماه‌ها این کار را انجام دهد؛ در این مورد برخورد ما چگونه باید باشد؟
باید توجه داشته باشیم که هدف از دادن پول توجیبی، جلب مشارکت کودک شماست و نه وارد کردن فشار به او. بنابراین در این مورد در صورتی که کودک 3 یا 4 ساله شما واقعا تمایل به خرید آن کالا را دارد و برای این کار نیز در حال پس‌انداز کردن پولش به صورتی کامل است، بعد از یک هفته یا حداکثر 10روز شما می‌توانید به عنوان تشویقی برای موفقیت او در پس‌انداز، بقیه پول مورد نیاز را به او بدهید.
اما در صورتی که وسیله‌ای را می‌خواهد ولی در عین‌حال نمی‌تواند از خرید روزانه خوراکی نیز دل بکند و در نتیجه پس‌اندازی ندارد، لزومی ندارد در این مورد به او کمک کنید.البته گاهی اوقات خود کودک با پس‌انداز کردن یکی دو هفته‌ای توانایی خرید آن کالا را پیدا می‌کند.
در این مواقع، پیشنهاد می‌شود برای تشویق کودک در مدتی که پولش را جمع می‌کند یکی دو بار خوراکی مورد علاقه‌اش را که معمولا خودش با پول توجیبی آن را می‌خریده به عنوان جایزه برایش بخرید. البته با افزایش سن کودک، مدت‌زمانی که او می‌تواند پولش را پس‌انداز کند- و در عین‌حال نیازی به کمک شما نداشته‌باشد- افزایش می‌یابد.
به‌عنوان مثال، در حدود 6-5 سالگی مدت‌زمان انتظار کودک شما نباید بیشتر از 2 هفته باشد اما در سنین دبستان این میزان می‌تواند به 3 هفته و در سال‌های پایانی آن به یک‌ماه افزایش یابد. در راهنمایی، مدت زمان انتظار می‌تواند تا 2 ماه نیز ادامه یابد و در دبیرستان این زمان تا 4 ماه نیز قابل تمدید است و در سال‌های بعد از آن، ممکن است لازم باشد فرزند شما تا 6 ماه پولش را به شکلی کامل پس‌انداز کند تا بعد بتواند تا حدی روی کمک مالی شما حساب کند.
به‌عنوان نکته پایانی، لازم است بر این نکته تأکید شود که هدف از پیاده‌کردن این برنامه، آموزش به بچه‌هاست؛اینکه کودکان ما بیاموزند برای رسیدن به لذتی بیشتر، لازم است از لذت‌های کوچک و آنی بگذرند و در عین‌حال برای خواسته‌های خودشان هزینه کنند و اینکه موفقیت بچه‌ها در پس‌انداز کردن و خرید آنچه می‌خواهند، در رسیدن به این هدف نقش بسیار مهمی دارد.
پس با بچه‌ها برخوردهایی تند و خیلی سخت‌گیرانه نداشته باشید و گاهی - البته فقط گاهی – به آنها کمک مالی کنید تا با کسب موفقیت در این زمینه، اعتماد به نفسشان نیز آسیب نبیند.
