در اين ميان انجام برخي معاملات بلوكي در طول يك هفته گذشته هم شائبه دستكاري در بازار را تقويت كرد و موجبات بروز برخي انتقادها را فراهم آورد. محمود خواجه‌نصيري مدير اداره امور بورس‌ها و بازار‌هاي سازمان بورس در گفت‌وگو با همشهري به نمايندگي از سازمان متبوعش به انتقادهاي اخير پاسخ مي‌دهد.
- هدف از انجام معاملات گسترده بلوكي در بورس تهران طي يك هفته اخير چه بوده است؟
معاملات بلوكي كه در قالب توافق سهامداران حقوقي انجام مي‌شود، بخشي از بازار است و همواره وجود دارد. طبيعتا در مقاطعي كه معاملات خرد بازار از رونق كمتري برخوردار است، انجام معاملات بلوكي و تأثير آن بر شاخص و روند بازار بيشتر پررنگ مي‌شود. اين دست معاملات همواره در بورس وجود داشته است. در شرايطي كه ضعف تقاضا در بازار وجود دارد، انجام معاملات بلوكي در قيمت‌هاي مثبت باعث مي‌شود كه بخشي از عرضه‌هاي بازار به‌واسطه انجام معاملات بلوكي، جمع‌شود و سهامداران حقوقي متقاضي معاملات بلوكي، اقدام به خريد عرضه‌هاي بازار كنند كه اين موضوع نيز در بهبـود روند عرضه و تقاضا در بورس مؤثر است.
- آيا مي‌توان اين موضوع را به حفظ دستوري شاخص در يك محدوده خاص پيوند زد؟
سياست‌هاي حمايتي از بازار را بايد به‌صورت يك بسته چندجانبه ديد و تمركز روي عدد شاخص به‌تنهايي درست نيست. به‌نظر من موضوع شاخص بيش از اينكه براي مسئولان حساس باشد، براي سهامداران حساس شده است. بسياري از افراد ادعا مي‌كنند كه شاخص هيچ نقشي در تصميم‌گيري و معاملات سهامداران ندارد، درصورتي كه بررسي‌هاي علمي دقيق نتايج ديگري را نشان مي‌دهد. بنابراين ضمن اينكه با نظر اشخاصي كه مطلقاً اثر رواني عدد شاخص را رد مي‌كنند، مخالف هستم، اعتقاد دارم كه موضوع شاخـص بخشي از بازار است نه تمام بـازار. با وجود اين در شرايطي كه فضاي بازار پس از يك دوره ركود نياز به تغيير دارد بايد مجموعه‌اي از اقدامات را مدنظر داشت. اقداماتي همچون تقويت جانب تقاضا و همچنين افزايش حجم معاملات و ارزش معاملات، جمع‌آوري صف‌هاي فروش و انجام معاملات بلوكـي، با توجه به توضيحاتي كه درخصوص اين معاملات در پاسخ به سؤال قبل ارائه شد.
نكته‌اي كه بايد مدنظر قرار گيرد اين است كه قطعاً هدف از اين معاملات شاخص نيست، بلكه بهبود فضاي رواني و معاملاتي بازار است بازهم تأكيد مي‌كنم اين به مفهوم بي‌اهميت بودن شاخص نيست، اما زماني اين اقدامات نتيجه دارد كه فضاي رواني بازار عوض شود. در بسياري از موارد يك سري صف‌هاي فروش در بازار وجود دارد كه جمع‌آوري آنها منجر به افت چشمگير شاخص مي‌شود. يعني شاخص است كه مي‌تواند در مراحل بعدي منجر به افزايش ابطال صندوق‌ها و فشار تسويه اعتبارات شود. بنابراين انجام اقدامات متوازن كه ضمن جمع‌آوري صف فروش‌ها و روان‌‌سازي بازار، از افت چشمگير شاخص و ايجاد واهمه در بازار جلوگيري كند، منطقي است.
همچنين بسياري از عرضه‌كنندگان حقوقي كه بالقوه تمايل به عرضه در بازار دارند، درصورتي كه فضاي معاملات بلوكي برايشان فراهم شود با تجديد ساختار سبد دارايي‌هاي خود مي‌توانند از عرضه صرف‌نظر كنند.در جريان فعاليت‌هاي حمايتي از بازار، اقدامات بسيار زياد و پردامنه انجام مي‌شود كه خروجي آن بازگشت كمي آرامش در بازار است، اما بعضا در نقدها، صرفا برخي از اجزاي چندگانه اقدامات حمايتي پررنگ شده و برخي ديگر، ناديده گرفته مي‌شوند كه به‌نظر من، اين رويكرد، رويكرد جامع و صحيحي نيست.
طي يك‌سال گذشته هر زمان كه اقدامات حمايتي از طريق تزريق نقدينگي، انجام معاملات پرحجم و جمع‌آوري صف‌هاي فروش و تقويت تقاضا اجرا شده بازار بهبود يافته و خيلي ساده، فعالان بازار مي‌توانند حتي رابطه مستقيم انجام معاملات بلوكي با بهبود روند بازار را ملاحظه كنند. شكي نيست كه ما طي يك‌سال گذشته بازار پرتنش و آسيب‌پذيري داشتيم. من به جدّ معتقدم كه بازار نبايد رها شود، بايد حمايت شود. بايد فضاي رواني حاكم بر بازار همواره پايش شود و در زماني كه شرايط بازار در ميان‌مدت رو به ضعف رفتـه و جو نگراني بر بازار حاكم شود، بايد با انجام مجموعه‌اي از اقدامات حمايتي، وضعيت را بهبود داد، در غيراين صورت ممكن است بازار وارد مراحـل و شرايط سخت‌تري شود.
- يكي از موضوعاتي كه بعضا درخصوص شاخص بورس مطرح مي‌شود، اين است كه چون عدد شاخص براي مسئولان اهميت زيادي دارد، بعضا مقامات دولتي بر حفظ شاخص در محدوده خاص تأكيد دارند، آيا اين موضوع صحت دارد؟ اساسا نگاه دولت به نوسان‌هاي شاخص در بورس چيست؟
بازهم معتقدم كه ما بايد وضعيت عمومي بازار را مدنظر قرار دهيم، مسئولان دولت و مجلس هم دنبال بهبود وضعيت عمومي بازار هستند و همه بر حمايت از بازار تأكيد دارند. شاخص يكي از مولفه‌هاي بيانگر وضعيت عمومي بازار است. البته در سطوح تخصصي مشخصه‌هاي ديگري مانند حجم تقاضاي بازار، تعداد سهام و صنايع مثبت و منفي و حجم و گردش معاملات وجود دارد كه شايد نمايانگري بيشتري داشته باشد، البته ما سعي مي‌كنيم همه اين اطلاعات را هم در قالب گزارش‌هاي روزانه منعكس كنيم. اما مطلقاً فشار و اصراري براي حفظ شاخص نيست، بلكه همراهي و همكاري جهت بهبود وضعيت بازار است.
- گفته مي‌شود در روزهاي اخير تغييراتي در قاعده حجم مبنا اتفاق افتاده، ضمن اينكه چندي پيش مديرعامل بورس تهران از احتمال افزايش دامنه نوسان سخن گفته بود، آيا اين دو موضوع صحت دارد؟
كاهش حجم مبنا و افزايش دامنه نوسان ازجمله تصميماتي است كه اغلب دست‌اندركاران و فعالان بازار درخصوص مثبت بودن آن اتفاق نظر دارند، در عين حال زمان انجام آن نياز به مهيا شدن شرايط باثباتـي دارد. طبيعتـا پس از مهيا شدن شرايط و در زمان اجراي اين تصميم، جزئيات نيز مطرح خواهد شد.
- بازگشايي نماد پالايشگاه‌ها در چه مرحله‌اي است و نمادهاي اين گروه چه زماني به چرخه مبادلات بازمي‌گردد؟
يكي از بزرگ‌ترين موانع در بازگشايي نماد پالايشگاه‌ها، موضوع كيفي‌سازي بود كه خوشبختانه، با پيگيري جدي سازمان و حمايت دولت در حال حاضر تعيين تكليف شده است. قدم‌هاي ديگر بيشتر به هماهنگي پالايشگاه‌ها و پخش و پالايش براي استخراج صورتحساب‌ها و صورت‌هاي مالي بر مي‌گردد كه به‌صورت جدي، در حال پيگيري است. سازمان بورس در اين خصوص وقت و انرژي زيادي گذاشته است و اميد داريم به‌زودي اين مرحله آخر هم حل شود. به‌محـض فراهم شـدن اطلاعات، نماد پالايشگاه‌ها بازگشايي خواهد شد.
نظر شما