در تهران حدود هزار ميني‌بوس فرسوده وجود دارد كه 17سال از عمر فرسودگي آنها مي‌گذرد. سن فرسودگي ميني‌بوس‌هاي كشور براساس برآورد سازمان‌حفاظت محيط‌زيست، 8سال تعيين شده است. اين در حالي است كه ميني‌بوس‌هاي پايتخت عمري 25ساله دارند. براساس تحقيقات و آزمايش‌هاي انجام شده مركز كنترل كيفيت هواي تهران بر تعدادي از ميني‌بوس‌هاي فعال، مجموع ميزان آلودگي توليدشده شامل منواكسيدكربن، تركيبات آلي فرار بدون متان، اكسيدهاي نيتروژن، دي‌اكسيدگوگرد و ذرات معلق در ميني‌بوس‌هاي بنز كه عمر بالاي ۵ سال دارند، ۲۳ هزار و ۶۷ ميلي‌گرم در هر كيلومتر و ميني‌بوس‌هاي فيات با عمر بالاي ۵ سال، ۲۶ هزار و ۶۶۲ ميلي‌گرم در هر كيلومتر است. ضمن اينكه ميني‌بوس‌هاي ايويكو با عمر زير ۵ سال نيز معادل ۱۹ هزار و ۳۰۸ ميلي‌گرم در هركيلومتر آلودگي توليد مي‌كنند. بدين‌ترتيب عدد 23هزار ميلي‌گرم ميانگيني براي 3 مدل ميني‌بوس تهران است كه با طي مسافت 100كيلومتر، روزانه 2300كيلوگرم آلودگي هوا توليد مي‌كنند.
- سهم خودروهاي ديزلي در آلودگي هوا
در تعيين نقش و سهم منابع آلاينده بايد به نوع آلاينده و شرايطي كه آن آلاينده توليد مي‌شود توجه شود. مثلاً خودروي ديزلي سنگين و نيمه سنگين در مقايسه با خودروهاي سواري در توليد اكسيدهاي گوگرد(SOx) نقش و سهم مهمي دارند. براساس مطالعات انجام گرفته، خودروهاي ديزلي سنگين و نيمه سنگين در شهر تهران عامل توليد آلاينده‌هاي اكسيدهاي گوگرد (SOx)، اكسيدهاي ازت(NOx) و ذرات معلق(PM) هستند و اين نقش شامل اكسيدهاي گوگرد تا ذرات معلق بزرگ و بزرگ‌تر مي‌شوند.
ميني‌بوس‌ها، كاميون‌ها و اتوبوس‌ها به‌ترتيب بيشترين سهم را در توليد اكسيدهاي گوگرد 39درصد، 34درصد و 19درصد براساس مطالعات انجام‌شده قبلي دارا هستند. در زمينه توليد اكسيدهاي ازت (NOx)، كاميون‌ها به‌ترتيب با 7.5، 4و 3درصد مسئوليت توليد اين آلاينده را در شهر تهران به‌عهده دارند. درخصوص توليد آلاينده‌هاي خانواده ذرات معلق نيز كاميون‌هاي سبك و سنگين جمعاً 20درصد، ميني‌بوس‌ها 10درصد و اتوبوس‌ها 3درصد براساس مطالعات قبلي نقش داشته‌اند. در يك نگاه كلي خودروهاي سنگين 1درصد و نيمه سنگين با احتساب اتوبوس‌ها و كاميون‌ها و ميني‌بوس‌ها حدود 24درصد در آلودگي شهر تهران براساس مطالعات، نقش داشته‌اند.
- لزوم كنترل خودروهاي ديزلي
گذشته از آمار و ارقام اشاره شده به‌عنوان يك اصل زيست‌محيطي كنترل خودروهاي سنگين ديزلي با آلودگي فراوان (Heavy Polluters) به‌ويژه در فصولي از سال كه شرايط تجمع آلاينده‌ها بيشتر فراهم مي‌شود مانند فصل پاييز و زمستان و يا در شرايط ويژه هواشناسي و جوي مثل وارونگي هوا مي‌تواند تأثيرات بسزايي در كاهش آلاينده‌ها و رسوبات نهايي داشته باشد. اعمال منع تردد خودروهاي دودزا و سنگين در شب‌هاي سرد زمستان از غروب آفتاب تا سپيده صبح، سبب مي‌شود كه به هواي ساكن، تزريقات آلوده از اگزوز كاميون‌ها و اتوبوس‌ها به جو، انجام نگيرد و در نتيجه صبح روز بعد و يا تمام روز بعد تمركز آلاينده‌ها را در شهر شاهد نباشيم. متأسفانه بسياري از ترددهاي شبانه را كاميون‌هاي حامل مواد ساختماني در شهر و يا دستگاه‌هاي ديزلي ساكن در كارها و پروژه‌هاي عمراني تشكيل مي‌دهند.
- سهم 3 برابري كهنه‌ها
طرح جايگزيني ميني‌بوس‌هاي فرسوده از ابتداي سال۸۳ در دستوركار سازمان حفاظت محيط‌زيست قرار گرفت اما با توجه به عدم‌همكاري دستگاه‌هاي ذيربط در اين زمينه اين طرح موفقيت چنداني نداشت. تنها ۱۲۱دستگاه ميني‌بوس فرسوده در ناوگان حمل‌ونقل شهري نوسازي شده است. از آنجايي كه تردد ميني‌بوس‌هاي فرسوده در شهر تهران 3 برابر ميني‌بوس‌هاي نو هوا را آلوده مي‌كند، خروج و نوسازي آنها از چرخه حمل‌ونقل عمومي امري ضروري است.
- كاهش 18درصدي ذرات معلق
مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا معتقد است خروج اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌هاي فرسوده موجب خواهد شد تا 18درصد از ميزان انتشار روزانه ذرات معلق در هواي پايتخت كاسته شود. به گفته سيدوحيد حسيني، روزانه 8 تن ذرات معلق وارد هواي تهران مي‌شود كه 43درصد آن حاصل تردد كاميون‌ها در تهران و 33درصد آن نتيجه تردد موتورسيكلت‌هاست. وي ادامه داد: تنها با خروج اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌هاي فرسوده مي‌توان در حدود 18درصد از ميزان انتشار روزانه ذرات معلق در تهران كاست.
نظر شما