کشاورزان تپه‌های باستانی چغامیش را تخریب کردند

تپه‌هاي باستاني چغاميش در اطراف شهر دزفول آثاري از دوره‌هاي پيش از تاريخ و تاريخي تا دوره هخامنشي و اشكاني را در خود جاي داده است.

براساس تصاويري كه در اختيار همشهري قرار گرفته، بخشي از تپه باستاني چغاميش كه اشياي متعلق به آن همين چندي پيش از آمريكا به ايران بازگردانده شد نيز تخريب شده است.

مجتبي گهستوني، فعال ميراث فرهنگي و عضو انجمن دوستداران ميراث فرهنگي خوزستان كه به همراه يك باستان‌شناس از تپه‌هاي باستاني چغاميش در دزفول بازديدكرده بود با اشاره به اينكه در بازديد از اين تپه‌ها متوجه بيرون ريختن سفال‌هاي پيش از تاريخ و تاريخي شده است به همشهري گفت: دورتادور تپه اصلي چغاميش را كانال‌هاي آبياري و زهكشي زده‌اند و گمانه زني‌هايي كه 50سال پيش براي انجام مطالعات باستان‌شناسي بر اين تپه زده شده بود شسته شده و موجب ايجاد شيار در تپه شده است. او گفت: تپه چغاميش ترك برداشته و آب به لايه‌هاي زيرين اين تپه نفوذ مي‌كند.

به گفه مجتبي گهستوني، زمين‌هاي كشاورزي نيز تا دامنه تپه چغاميش امتداد پيدا كرده است؛ درحالي‌كه اين تپه باستاني است و بايد مورد حفاظت قرار بگيرد.به گفته او در تپه باستاني فُضِلي در نزديكي تپه چغاميش نيز 4/5هكتار از 6هكتار اطراف تپه در مدت 12روز تسطيح شده اما مالك زمين‌ها منكر باستاني بودن تپه فُضِلي است.

گهستوني با اشاره به اينكه دورتادور تپه باستاني چغاميش را نيز مانند يك زمين فوتبال صاف كرده‌اند گفت: زمين‌هاي منطقه چغاميش باستاني هستند و به‌رغم آنكه بسياري از تپه‌هاي باستاني اين منطقه صاف شده و از بين رفته‌اند اما تعداد باقيمانده از محوطه‌هاي تاريخي چغاميش نياز به مراقبت دارند. گهستوني با تأكيد بر اينكه تپه‌هاي ثبت ملي شده چغاميش بايد به سرعت‌عين حريم شوند گفت: در بازديد اخير از منطقه چغاميش برآمدگي‌هاي زيادي مشاهده شد كه نشان از محوطه‌هاي تاريخي است. او گفت كه اطراف تپه‌هاي باستاني چغاميش سفال‌هاي نقش‌دار با نقش حيوان و انسان و پرنده وجود دارد كه به گفته باستان‌شناس‌ها اين سفال‌ها به جاي مانده از دوره‌هاي پيش از تاريخ و تاريخي است.

تپه باستاني چغاميش از قديمي‌ترين سكونتگاه‌هاي بشر در ايران است. كهن‌ترين تصوير دريانوردي در همين تپه باستاني يافت شده و خط در ايران باستان از همين تپه شكل گرفته است. گفته مي‌شود هيأت باستان‌شناسي كه 50سال قبل در چغاميش اقدام به حفاري باستان‌شناسي كرده 250هزار سفال و ظرف از اين منطقه با خود برده است.

مجتبي گهستوني اما مي‌گويد كه در بازديد خود از تپه‌هاي چغاميش شاهد ريخته شدن لايه‌هاي زيادي از سفال نقش دار متعلق به دوره پيش از تاريخ و تاريخي روي سطح زمين بود. گهستوني با اشاره به اينكه مطرح شدن نام چغاميش با توجه به بازگشت آثار متعلق به اين منطقه از خارج از كشور موجب شده است تا اين منطقه شناخته شود و بيم آن مي‌رود تا حفاران غيرمجاز و حتي عشايري كه در فصل ييلاق به اين منطقه مي‌آيند مشكل فرهنگي براي چغاميش و تپه‌هاي آن ايجاد كنند.

اين درحالي‌است كه رئيس اداره ميراث فرهنگي دزفول كوچك مدعي است: كشاورزان محلي كه داراي زمين اطراف تپه‌هاي باستاني چغاميش هستند به‌دليل اختلاف با يكديگر و ضربه زدن به منافع يكديگر ميراث فرهنگي را براي رسيدن به مقاصد خود مورد سوءاستفاده قرار مي‌دهند.

غلامعلي باغبان كوچك به همشهري اعلام كرد: هيچ فعال و انفعالي در تپه چغاميش صورت نگرفته و ميراث فرهنگي دزفول از اين تپه حفاظت مي‌كند. او همچنين در پاسخ به اين پرسش همشهري كه گفته مي‌شود مالكان زمين‌ها مدعي شده‌اند اقدام آنها در تسطيح زمين‌هاي اطراف تپه‌هاي باستاني چغاميش با اطلاع مدير ميراث فرهنگي دزفول و حتي مجوز شفاهي او انجام شده است گفت: ميراث فرهنگي دزفول مجوز خلاف صادر نمي‌كند و قبل از اينكه مجوزي صادر شود كارشناس بررسي و نظر خود را اعلام مي‌كند. ضمن آنكه ادعاي مجوز شفاهي نه محكمه پسند است و نه منطقي.

باغبان كوچك ادامه مي‌دهد: كشاورزها هم مي‌آيند زمين را تسطيح مي‌كنند و متأسفانه بخشي از تپه‌ها را نيز تسطيح و به زمين خود اضافه مي‌كنند. ولي اينكه مي‌گويند ميراث مجوز تسطيح زمين‌هاي اطراف تپه‌ها را داده خلاف واقعيت است. باغبان كوچك افزود: امكان ندارد كه ما شفاهي به كشاورزان گفته باشيم براي تسطيح زمين‌ها در چغاميش اقدام كنند.

او در پاسخ به اين سؤال همشهري كه مگر اداره ميراث فرهنگي دزفول يگان حفاظت براي جلوگيري از اقدام برخي كشاورزان در تسطيح تپه‌هاي باستاني چغاميش ندارد؟ گفت: يگان حفاظت ميراث فرهنگي دزفول 8نفر نيرو دارد. اما صدها محوطه تاريخي در اطراف شهرستان دزفول به همراه بافت تاريخي دزفول داريم. او گفت: حتي اگر تجهيزات كافي هم داشته باشيم هفته‌اي يك‌بار مي‌توانيم به يك تپه سركشي كنيم.

او افزود: امكانات يگان حفاظت دزفول براي حفاظت از ميراث فرهنگي اين شهرستان بسيار اندك است. صدها تپه تاريخي داريم كه بسياري‌ از آنها هنوز ثبت ملي نشده‌اند. تپه‌ها در زمين‌هاي كشاورزي رها شده‌اند كه كشاورزان براي منافع شخصي و توسعه زمين‌هاي كشاورزي خود بخش‌هايي از تپه‌ها را تسطيح و به زمين‌هايشان اضافه مي‌كنند.

رئيس اداره ميراث فرهنگي شهرستان دزفول گفت: حتي اگر تمام نيروهاي ارتش و سپاه را هم در اختيار ميراث فرهنگي قرار بدهند باز هم نمي‌توان از تمام محوطه‌هاي باستاني كشور حفاظت كرد.

او به لزوم تعيين حريم براي تپه‌هاي باستاني چغاميش اشاره كرد و گفت كه تپه‌هاي چغاميش ثبت ملي هستند اما هنوز تعيين عرصه و حريم نشده‌اند و نمي‌دانيم محدوده تاريخي آنها كجاست. هر سال هم درخواست تعيين حريم مي‌دهيم و اين درخواست را پيگيري مي‌كنيم. اما متأسفانه به‌دليل امكانات اندك تعيين حريم انجام نمي‌شود.

• رئيس اداره ميراث فرهنگي دزفول تخريب‌ها را تكذيب كرد

غلامعلي باغبان كوچك، رئيس اداره ميراث فرهنگي دزفول اما ديروز و در پاسخ به اين پرسش همشهري كه چرا ميراث فرهنگي دزفول اقدام به جلوگيري از تسطيح و تخريب برخي تپه‌هاي باستاني اين منطقه نكرده است؟ گفت: هيچ فعل و انفعالي در اطراف تپه چغاميش صورت نگرفته و تخريب اين تپه كذب است. او همچنين از موضوع جالبي در تسطيح بخش‌هايي از تپه‌هاي باستاني براي پيوند زدن به زمين‌هاي كشاورزي از سوي كشاورزان دزفول خبر ‌داد.

غلامعلي باغبان كوچك اما مي‌گويد كه ميراث فرهنگي دزفول نمي‌تواند آنطور كه بايد با كمبود امكانات و تجهيزات به مراقبت از آثار تاريخي اين شهر اقدام كند.