در این میان آنچه که تمامی صاحبنظران از طیف‌های مختلف سیاسی در مورد آن اشتراک نظر دارند این است که کابینه محمود احمدی‌نژاد، کابینه تحول بوده و در مقایسه با دولت‌های پیشین موجبات پدید آمدن تغییرات بسیاری را فراهم آورده است.
حوزه‌های گوناگون تصمیم‌گیری اعم از سیاست‌های داخلی، سیاست خارجی، اقتصاد و ... در دوران دولت نهم دگرگونی‌های عمده‌ای را تجربه و صاحبنظران گوناگون در باره مواضع و عملکردهای مختلف آنها اظهار نظر کرده‌اند.
هر چند در گذشته نه چندان دور به مناسبت دومین سالگرد روی کار آمدن این دولت، تحلیل‌های گوناگونی از عملکرد کابینه محمود احمدی‌نژاد از جانب تحلیل‌گران طرفدار و منتقد صورت گرفت، اما روزهای هفته دولت نیز، فرصت و بهانه مناسبی است تا نظرات گوناگون و بعضاً متضاد صاحبنظران مختلف را درباره فعالیت‌ها و مواضع این دولت جویا شد و به تناوب آنها را در معرض قضاوت خوانندگان گرامی قرار داد.
کاظم انبارلویی رئیس مرکز سیاسی حزب مؤتلفه اسلامی جمع‌بندی بسیار مثبتی از عملکرد دولت نهم در سال دوم در همه زمینه‌های داخلی و خارجی دارد. انبارلویی می‌گوید: در سال دوم دولت احمدی‌نژاد پیگیری گفتمان خدمت و پیشرفت، شتاب ویژه‌ای پیدا کرد و در سیاست خارجی هم سیاست تهاجمی را دنبال کردیم و کشور در دوره دولت نهم تبدیل به یک کشور اتمی و عضو باشگاه هسته‌ای جهان شد.
انبارلویی توفیقات دولت نهم در بسط توسعه روابط با کشورهای منطقه و جهان را قابل توجه می‌داند و می‌گوید: در این دوره ایران توانست به حیاط خلوت آمریکا یعنی آمریکای لاتین راه یافته و روابطش را با کشورهای این قاره توسعه دهد.
جمع‌بندی رئیس دفتر سیاسی حزب مؤتلفه اسلامی از عملکرد دولت نهم در بعد سیاست داخلی نیز مثبت است.
انبارلویی سفرهای استانی رئیس‌جمهوری را نمادی از اتحاد ملی و انسجام اسلامی دانسته و معتقد است: «دستاوردهای این سفرها امر کوچکی نبود، آشنایی با مهمترین نیازهای استانها و شهرها و حتی بخش‌ها گامی در جهت گفتمان پیشرفت بود و چون دولت خود را خدمتگزار می‌داند و توسعه گفتمان خدمت را وجهه همت خود قرار داده این سفرها منجر به پیشرفت کشور شده است.»
انبارلویی از نظر اقتصادی نیز معتقد است: «دولت نهم گام‌های بسیار بلندی را برداشته که دولت‌های گذشته به دلیل هزینه‌بردار بودن بعضی از این گام‌ها مانند سهمیه‌بندی بنزین، حاضر به انجام آن نبوده‌اند. در حالی که بحث سهمیه‌بندی بنزین از سال 80-81 مطرح بود، ولی دولت‌های گذشته قدمی در این جهت برنداشتند.»
انبارلویی اضافه می‌کند: «امسال دولت اراده کرده است بودجه سالیانه (سال 1387) را زودتر به مجلس ارائه کند و از هم‌اکنون کارشناسان دولت بر روی ارائه یک بودجه کارشناسی شده و دقیق در حال انجام کار هستند.»
دولت یک لایه
اما علی شکوری‌راد عضو جبهه مشارکت ایران اسلامی، حزبی که از منتقدین عملکرد دولت احمدی‌نژاد است در رابطه با عملکرد این دولت می‌گوید: «نخستین تصویری که از عملکرد دولت نهم در ذهن یک ناظر منصف شکل می‌گیرد این است که دولت به دنبال تغییر و تحول در سیستم اداری کشور است و از پشتیبانی‌های لازم برای انجام این تحول نیز برخوردار می‌باشد اما برنامه و درایت انجام تحول مثبت و ماندگار را ندارد به عبارت دیگر در نقطه مقابل دولت 8 ساله خاتمی است که با شعار اصلاحات بر سر کار آمد، برنامه و درایت داشت اما از پشتیبانی لازم و اقتدار کافی برخوردار نبود و چون مورد حمایت نبود با موانع سنگین و قدرتمندی روبه‌رو می‌شد.»
شکوری‌راد ادامه می‌دهد: «دولت نهم در سال گذشته تصمیمات بسیار مهمی را اتخاذ کرد اما چون این تصمیمات فاقد پشتوانه کارشناسی بود و آینده‌نگری خوبی نیز نداشت و صرفاً به اثرات سریع و کوتاه‌مدت آن توجه شده بود نتیجه خوبی نیز به دنبال نداشت. به نظر می‌رسد در جهان پیچیده امروز ما دارای یک دولت تصمیم‌گیر و یک‌لایه هستیم در حالی که دولت‌های کنونی در جهان پیچیده و چند لایه هستند و تصمیمات را در چندین مرحله ارزیابی می‌کنند.»
شکوری راد برای تقریب به ذهن آنچه که می‌گوید مثال سهمیه‌بندی بنزین را مطرح می‌کند و می‌گوید: «اگرچه سهمیه‌بندی بنزین تصمیمی مهم و مبنایی بود و باید اتخاذ می‌شد اما در این پروژه به یک سؤال ساده و روشن پاسخ داده نمی‌شود و آن این‌که: سهمیه‌بندی تا کی؟ آیا همیشه قرار است سهمیه‌بندی ادامه داشته باشد و یا وضعیت عرضه بنزین عادی و با ثبات خواهد شد؟ آیا بنزین یارانه‌ای می‌شود؟ دو نرخی می‌شود و خلاصه سؤال مهم و ساده‌ای که می‌گوید: آینده فروش بنزین به چه شکل خواهد بود؟ دولتمردان می‌گویند عرضه آزاد نخواهیم داشت. بدیهی است که این پاسخ موقتی است و نه درازمدت. دولت اعلام می‌کند هدف از سهمیه‌بندی کاهش مصرف سوخت است ولی از طرف دیگر با اعلام آزادی استفاده مردم از ذخیره 4 ماهه و 6 ماهه مخالف این هدف حرکت می‌کند و نمی‌گوید اگر سهمیه 6 ماهه را مردم در سه ماه تابستان مصرف کردند بعد چه می‌شود؟»
شکوری راد در مورد عملکرد دولت نهم در زمینه سیاست خارجی معتقد است: «بعد از یک دوره برخورد تهاجمی فعال که به عنوان ابتکار عمل دولت نهم مطرح می‌شد اکنون در مرحله بازخورد این تصمیمات هستیم و دولت نیز در حال جمع و جور کردن تبعات ابتکار تهاجمی است و به آن مشغول شده و آمریکا و غربی‌ها سیاست‌های تهاجمی خودشان را تشدید کردند.
شکوری‌راد در مورد این‌که بالاخره دولت نهم با سیاست تهاجمی، مذاکره با آمریکا را نیز انجام داد گفت: «قابل پیش‌بینی بود که در دولت راست‌گرای ایران بحث مذاکره با آمریکا جدی می‌شود. امروز بحث مذاکره در چارچوب غیرشفاف در حال پیشروی است. اگر بپذیریم آنچه را که آقای هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران در مورد مذاکره با آمریکا مطرح کرد در سطح بالاتر از دولت بوده است، نشان دهنده آن است که دولت نقش چندانی در مذاکرات ندارد. در حالی که در عرف بین‌الملل، دولت‌ها پیگیر مذاکره هستند.»
مسکن؛ پاشنه آشیل دولت نهم
انبارلویی در مورد مشکلاتی که در دولت نهم به وجود آمد بویژه در بخش اقتصادی و افزایش سرسام‌آور قیمت زمین و مسکن و گرانی کالاهای اساسی می‌گوید: «مسکن، پاشنه آشیل دولت نهم است. افزایش 300 درصدی قیمت زمین و مسکن یک افزایش طبیعی نبود، دولت قصد داشت در این رابطه گزارش تهیه کند که تا به حال منتشر نشده اما ما معتقدیم که عناصر خارج از دولت مایل نیستنددولت نهم توفیقاتی در عملکرد اقتصادی داشته باشد لذا در نظم اقتصادی بخصوص مسکن دخالت می‌کنند. وزیر اطلاعات در همین رابطه به نهادهایی اشاره کرد که در این کار دخالت داشتند.»
