امروز یک ثانیه به ساعت جهانی افزوده می‌شود

همشهری آنلاین: سال ۲۰۱۵ سال کبیسه نیست، اما یک ثانیه کبیسه دارد که قرار است امروز، ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ راس ساعت ۲۳:۵۹:۵۹ به وقت گرینویچ به زمان جهانی افزوده شود.

براساس گزارش لايو‌ساينس، ثانيه‌هاي كبيسه راهكاري براي عقب‌ماندگي زمان در اثر كاهش تدريجي سرعت چرخش زمين است. طول هرروز 24 ساعت يا 86 هزار و 400 ثانيه است اما زمين براي طي كردن محور گردشش دور خورشيد به 86 هزار و 400.002 ثانيه نياز دارد. اين افزايش زمان به واسطه كند شدن تدريجي حركت زمين رخ مي‌دهد كه آن نيز تحت تاثير نبرد گرانشي هميشگي است كه ميان زمين،‌خورشيد و ماه وجود داشته‌است.

شايد دو ميلي‌ثانيه چندان زياد به نظر نيايد، اما در طول يكسال، يك ثانيه به طول سال خواهد افزود. با اين‌همه تنها كاهش سرعت چرخش زمين نيست كه بر زمان تاثير دارد، بلكه هر طول هر روز ممكن است به شكل‌هايي غيرمنتظره دچار نوسان شود.

براي مثال شرايط اقليمي فصلي و روزانه مي‌تواند سالانه چند ميلي‌ثانيه در طول روز سال تغيير ايجاد كند،‌همانطور كه جزر و مدهاي اقيانوسي،‌اتمسفري و سفره هاي آب زيرزميني و سفره‌هاي يخي بر طول روز اثرگذارند. حتي پديده چرخشي اقليمي ال‌نينو نيز مي‌تواند بر سرعت چرخش زمين اثرگذار بوده و چند ميلي‌ثانيه به طول روز بيافزايد.

دانشمندان سرعت چرخش روزانه زمين را با استفاده از شيوه‌اي به نام تداخل‌سنجي خط‌ مبناي طولاني يا VLBI محاسبه مي‌كنند، تكنيكي كه در دهه 1960 با هدف رصد كواسارها ابداع شد، اما دانشمندان به تدريج دريافتند اين پديده‌هاي درخشان كه در اثر سقوط ماده به مركز سياهچاله‌ كهكشان‌ها ايجاد مي‌شوند، به ندرت حركت مي‌كنند، و به اين شكل اين نقاط درخشان به نقاط مرجع تبديل شدند. اكنون از اين تكنيك براي بررسي حركت چرخشي زمين نسبت به كواسارها استفاده مي‌شود.

زمان جهاني 1 يا UT1 مبتني بر محاسبات چرخش زمين به واسطه همين تكنيك است و از آنجايي كه اين زمان ثابت نيست، گاه از زمان هماهنگ جهاني عقب مي‌افتد، زماني كه بر اساس ساعت‌هاي دقيق اتمي تعيين مي‌شوند. محققان هميشه فاصله‌اي 0.9 ثانيه‌اي را ميان اين دو ساعت حفظ مي‌كنند تا در صورت نياز و به خصوص در تاريخ 30 ژوئن بتوانند يه ثانيه كبيسه به زمان بيافزايند.

در روزهاي عادي، زمان از 23:59:59 به 00:00:00 روز بعد تغيير مي‌كند اما در تاريخ 30 ژوئن قرار است يك ثانيه به زمان جهان افزوده شود از اين رو زمان در ساعت‌ها از 23:59:59 به 23:59:60 خواهد رفت و پس از آن روز بعد، يعني اول جولاي 2015 آغاز خواهد‌شد. اما در بيشتر سيستم‌هاي ديجيتال، ساعت‌ها براي يك ثانيه از كار خواهند‌افتاد.

در گذشته ثانيه كبيسه در سيستم‌هاي رايانه‌اي مشكلاتي ايجاد مي‌كرد زيرا در آن دوران معمولا تا آخرين دقيقه كسي از ثانيه كبيسه مطلع نمي‌شد و سيستم‌ها براي انطباق با شرايط آمادگي نداشتند. براي مثال در سال 2012 ثانيه كبيسه براي وب‌سايت Reddit،‌لينكداين، گيزمودو و چند وب‌سايت ديگر دردسرساز شد. اين دردسرها امروزه نيز ادامه دارند و شركت‌هاي تكنولوژي و رايانه‌اي هريك براي مقابله با آن رويكرد‌هاي متفاوتي را در پيش گرفته‌اند.

امروزه نيز روند افزوده شدن اين ثانيه به زمان جهاني روندي ثابت ندارد. از سال 1972 تا 1999 سالانه يه ثانيه به زمان افزوده شده‌است،‌ اما از آن زمان به بعد ثانيه كبيسه به ندرت به زمان افزوده شده‌است. براي مثال ثانيه‌اي كه امروز به زمان افزوده خواهد‌شد، چهارمين ثانيه‌اي است كه از سال 2000 تا كنون افزوده شده‌است.

دليل اينكه چرا روند ثانيه كبيسه از ثبات برخوردار نيست نامشخص است اما دانشمندان رويداد‌هاي ناگهاني جغرافيايي از قبيل زمين‌لرزه‌ها و فوران‌هاي آتشفشاني را در اين روند بي‌تاثير نمي‌دانند.

افزوده شدن يك ثانيه جدا از دردسر‌هايي كه مي‌تواند براي رايانه‌ها به بار آورد، بر زندگي انسان‌ها چندان محسوس و قابل مشاهده نيست، اما شايد با دانستن اينكه در هر يك ثانيه چه اتفاقاتي ممكن است در جهان رخ دهند،‌ اهميت اين زمان بسيار كوتاه افزايش بيشتري پيدا كند.