یونان، روز بعد

نتيجه اين همه‌پرسي، رأي اكثريت به رد شرايط رياضتي اروپا براي دادن وام بود. قبل از همه‌پرسي، اروپايي‌ها خط و نشان كشيده بودند كه رأي منفي مردم به‌معناي خروج يونان از يورو است. دولت يونان اما مي‌گفت كه رأي منفي به‌معناي خروج نيست بلكه به‌معناي تغيير شرايط مذاكره براي ماندن يونان در يورو است. فراتر از رأي منفي و مثبت و تفسيرهايش، فرداي اين همه‌پرسي در يونان و در اروپا از جهاتي مشابه و از جهاتي متفاوت است.

روز بعد از همه‌پرسي، تصوير خيابان‌هاي يونان، تصوير جشن و شادي مردمي است كه بعد از ماه‌ها نااميدي و يأس، حالا هرچند براي مدتي كوتاه احساس غرور و پيروزي مي‌كنند. چون به گفته نخست‌وزير چپ‌گراي اين كشور، «يوناني‌ها با اين رأي نشان دادند كه همچنان حق تعيين سرنوشت دست خودشان است و تسليم نمي‌شوند.» اما در ميانه اين شادي و پايكوبي حتما فراموش نمي‌كنند كه بانك‌ها هنوز تعطيل است و در جيبشان چند ده يورو بيشتر باقي نمانده‌است. به همين‌خاطر دولت يونان منتظر فرداي همه‌پرسي نماند و همان شب اعلام كرد كه مذاكرات با وام‌دهندگان اروپايي را بلافاصله از سر مي‌گيرد. اما يوناني‌ها اميدوارند كه با اين رأي گزينه‌هاي روي ميزشان در مذاكره با وام‌دهندگان بيشتر از شب قبل از همه‌پرسي باشد.

اما فرداي همه‌پرسي براي اروپا جشن و شادي ندارد. استيصال و ادامه وضعيت بحران، موقعيت مشترك يونان و اروپا در فرداي همه‌پرسي است. وام‌دهندگان اروپايي به گواه گزارش اخير صندوق بين‌المللي پول، اكنون مي‌دانند كه يونان نمي‌تواند وام‌هاي قبلي را پس بدهد. اين عبارتي است كه به صراحت در گزارش صندوق‌ بين‌المللي پول آمده‌است. فشارها درون اروپا بر آلمان به‌عنوان اصلي‌ترين طلبكار يونان، براي بخشيدن بخشي از بدهي‌ها افزايش يافته‌است. اما اين تصميم براي آلمان فقط تصميم به بخشش چند ميليون يورو بيشتر يا كمتر نيست. دولت آلمان در اين تصميم هم بايد پاسخگوي مردم كشورش باشد، هم به فكر تأثير دومينووار اين تصميم بر ديگر بدهكاران قاره اروپا. پرتغال و ايرلند اكنون چشم به ميز مذاكره يونان و اروپا دارند. اگر آنطور كه يونان توقع دارد 30درصد از بدهي‌هاي اين كشور بخشيده شود، اين درخواست را بدهكاران ديگر اروپا هم تا پاي همه‌پرسي و فشار و خروج از يورو، پيگيري مي‌كنند. آن وقت ديگر براي اين روند انتهايي وجود ندارد و اين پايان انضباط مالي است كه بنيانگذاران يورو از ابتدا به‌دنبال آن بودند.

بحراني كه اكنون اتحاديه اروپا با آن روبه‌روست، بسيار دشوارتر و پيچيده‌تر از بحران امنيتي نظامي اوكراين است. اگرچه براي هر بحراني با مذاكره و چند گام عقب‌نشيني راه‌حلي پيدا خواهد شد. پيش‌بيني درباره برنده و بازنده نهايي اين بحران هم آسان نيست. اما تا اينجا، اين بحران برنده‌اي نداشته‌است.